Isaac Asimov: Hoeksteen van de Foundation

Burgemeester Harla Branno opende de vergadering van de Uitvoerende Raad. Haar ogen hadden het verzamelde gezelschap zonder merkbare belangstelling geobserveerd, maar niemand betwijfelde dat zij nauwkeurig had waargenomen wie er present waren en wie er nog ontbraken.

Haar grijze haren waren zorgvuldig gemodelleerd in een stijl die noch opzichtig vrouwelijk noch nagemaakt mannelijk was. Het was gewoon haar manier, meer niet. Haar zakelijk ogende gezicht viel niet op door schoonheid, maar men zocht in haar ook nooit schoonheid.

Zij was de meest capabele bestuurder van de planeet. Niemand kon of wilde haar aanwrijven dat zij even briljant was als de Salvor Hardins en de Hober Mallows wier daden kleur hadden gegeven aan de eerste twee eeuwen van het bestaan van de Foundation, maar evenmin was er iemand die haar zou willen associëren met de stommiteiten van de door erfrecht opeenvolgende Indburs die de Foundation hadden geleid vlak voor het tijdperk van het Muildier.

Haar toespraken waren niet bepaald inspirerend en zij miste ook de gave van het dramatische gebaar, maar zij bezat het vermogen kalme beslissingen te nemen en zich daar ook consequent aan te houden zo lang zij overtuigd was van haar gelijk. Zonder over merkbaar charisma te beschikken wist zij er de kiezers toch van te overtuigen dat die kalme beslissingen de enig juiste zouden zijn.

Aangezien volgens de leer van Seldon historische veranderingen slechts met grote moeite zijn aan te brengen (steeds onder het voorbehoud van onvoorspelbare variabelen, welk voorbehoud de meeste Seldonisten, ondanks het rampzalige voorbeeld van het Muildier, geneigd zijn te vergeten), zou de Foundation haar hoofdstad op Terminus normaliter onder alle omstandigheden hebben gehandhaafd. Er was dus enig voorbehoud. In zijn zo juist geëindigde verschijning als vijf eeuwen oude nabootsing had Seldon zelf de waarschijnlijkheid van een honkvast verblijf op Terminus bepaald op 87,2 procent.

Zelfs voor Seldonisten betekende dit, dat er 12,8 procent kans was dat er een verhuizing zou hebben plaatsgevonden naar een punt dichter bij het centrum van de Foundation Federatie, met alle akelige gevolgen vandien (zoals door Seldon geschetst). Dat deze kans van een op acht geen realiteit was geworden, was zonder meer te danken aan Burgemeester Branno.

Het stond vast dat zij dat niet zou hebben toegelaten. Hoewel dat standpunt tijden lang hoogst onpopulair was, hield zij vast aan haar besluit dat Terminus de traditionele vestigingsplaats van de Foundation was en dat het zo ook moest blijven. Haar politieke tegenstanders hadden haar hoekige kaak tot karikatuur gemaakt (naar moest worden toegegeven: met enig succes) door deze af te beelden als een stevig vastgeklonken rotsblok.

En nu had Seldon haar visie gesteund en, voor zo lang dat duurde, gaf haar dat een verpletterend politiek voordeel. Naar verluidde had zij een jaar tevoren aangekondigd dat zij haar taak met succes afgerond zou achten als de aanstaande verschijning van Seldon haar zou steunen. Dan zou zij zich terugtrekken in een rol van wijze staatspersoon, liever dan het risico te lopen van de dubieuze uitkomsten van steeds nieuwe politieke gevechten.

Niemand had haar echt geloofd. In politieke gevechten was zij aanzienlijk beter thuis dan nagenoeg iedereen van vóór haar tijd en nu Seldons afbeelding was gekomen en weer gegaan hing er rond haar persoon geen spoor van tekenen dat zij terug zou treden.

Zij sprak met een buitengewoon heldere stem, met een schaamteloos Foundation-accent (zij was ooit ambassadeur op Mandress geweest, maar had daar niet de ouderwetse Imperium-manier van spreken aangeleerd die nu zo in de mode was en die onderdeel was geweest van de semi-Imperiale drang naar de Binnenprovincies).

Ze zei: ‘De Seldon Crisis is voorbij en het is een traditie, een zeer wijze traditie, dat generlei represailles worden genomen, noch in woord, noch in daad, jegens degenen die de verkeerde kant hebben gesteund. Vele eerlijke mensen geloofden dat zij een goede reden hadden om iets te willen wat Seldon niet bleek te wensen. Het heeft geen zin deze mensen zodanig te vernederen dat zij hun zelfrespect alleen kunnen herwinnen door het Seldon Plan als geheel te verwerpen. Anderzijds is het een vaste en wenselijke gewoonte dat degenen die de verkeerde kant hebben ondersteund hun verlies opgewekt en zonder verdere discussie aanvaarden. Het twistpunt ligt achter ons, achter beide partijen, en voor altijd.’

Zij pauzeerde, keek met uitdrukkingsloze blik naar de verzameling gezichten voor haar en vervolgde: ‘Leden van de Raad, de helft van de tijd is voorbij, de helft van de duizendjarige periode tussen de Imperia. Het is een tijd geweest met problemen, maar we hebben het een heel eind gebracht. In feite zijn we nu alweer bijna een Galactisch Imperium en er zijn geen noemenswaardige externe vijanden meer over.

Het Interregnum zou dertigduizend jaar hebben geduurd als het Seldon Plan er niet geweest was. Na dertigduizend jaar van desintegratie zou er wellicht geen kracht meer zijn overgebleven die nog een nieuw Imperium vermocht te scheppen. Slechts geïsoleerde, waarschijnlijk stervende werelden zouden nog over zijn geweest.

Wat wij vandaag bezitten danken wij aan Hari Seldon en wij moeten dan ook op zijn reeds lang gestorven geest vertrouwen voor het vervolg. Het gevaar, Raadslieden, schuilt derhalve in onszelf en vanaf dit ogenblik mag er geen enkele officiële twijfel zijn aan de waarde van het Plan. Laten wij nu met elkaar afspreken, rustig en vastberaden, dat het Plan niet zal worden blootgesteld aan officiële twijfel, kritiek of zelfs veroordeling. Wij moeten het ten volle steunen. Het heeft zijn waarde vijf eeuwen lang bewezen. Het geeft de mensheid veiligheid en we mogen het dus niets in de weg leggen. Zijn we het daar over eens?’

Er ontstond een gedempt gemompel. De Burgemeester keek nauwelijks op om te zien of er visuele tekenen van instemming te vinden waren. Zij kende elk lid van de Raad en wist hoe ieder van hen zou reageren. In het kielzog van de overwinning zouden er nu geen tegenwerpingen zijn. Misschien volgend jaar. Nu niet. En de problemen van volgend jaar zou ze volgend jaar aanpakken.

Altijd vooropgesteld dat…

‘Gedachtencontrole, Burgemeester Branno?’ vroeg Golan Trevize. Hij kwam het gangpad aflopen en sprak met luide stem alsof hij de stilte van de anderen wilde compenseren. Hij nam niet de moeite zijn plaats in te nemen, die zich, omdat hij een nieuw lid was, op de achterste rij bevond.

Branno keek nog steeds niet op. ‘Uw mening, Raadsheer Trevize?’ zei ze.

‘Dat de regering de vrijheid van spreken niet kan verbieden. Dat alle individuen, nadrukkelijk met inbegrip van de Raadsheren en Raadsvrouwen die voor dat doel gekozen zijn, het volste recht hebben actuele politieke onderwerpen te bespreken. En dat geen enkel politiek onderwerp losstaat van het Seldon Plan.’

Branno vouwde haar handen en keek op. Haar gezicht was uitdrukkingsloos. ‘Raadsheer Trevize,’ zei ze, ‘u hebt dit debat op onreglementaire manier aangevangen en had niet het recht zulks te doen. Ik heb u echter gevraagd uw mening te geven en ik zal u nu antwoord geven.

De vrijheid van spreken wordt geen grens gesteld binnen de context van het Seldon Plan. Uitsluitend de aard van het Plan zélf legt ons per definitie beperkingen op. Er kunnen vele manieren zijn om feiten te duiden alvorens de verschijning ons de uiteindelijke beslissing geeft, maar als die beslissing eenmaal is genomen kan die niet meer ter discussie staan in deze Raad. En evenmin mag een dergelijke beslissing bij voorbaat worden aangevochten, alsof men daarmee wilde zeggen: “Als Hari Seldon zus of zo zou besluiten, dan zou hij het mis hebben.” ’

‘En als men in alle eerlijkheid die mening zou zijn toegedaan, mevrouw de Burgemeester?’

‘Dan zou de betrokkene zulks kunnen zeggen, mits het een privéburger is die de zaak in privé-kring bespreekt.’