Jack McDevitt: Boża maszyneria

Linda Thomas — rudowłose dynamo — wiedziała, co robi i bez wahania dzieliła się sukcesem z kolegami. W rezultacie wszyscy ją uwielbiali. Stała teraz przy szybie i przyzywała Henry’ego gestem dłoni. Kiedy do niej dotarł, uścisnęli sobie ręce, a ich pola siłowe zabłysły na krótką chwilę.

— Dobra — rzucił dziarsko. — Zobaczmy, co my tu mamy.

Ktoś wcisnął mu do ręki reflektor.

Opuścił go w ciemność, ujrzał ryty i bas-reliefy, a po chwili zszedł do komnaty, której rozmiary wykraczały poza zasięg jego źródła światła. Ściany były zatłoczone, pełne rzeźb i półek, na których leżały jakieś przedmioty. Zastanawiał się, co to może być. Może lokalna flora i fauna morska, która zebrała się tu, zanim przejście zostało odcięte. A może dzieła sztuki.

Drużyna weszła za nim. Trifon ostrzegał, by niczego nie dotykać.

— Muszę zrobić mapę, zanim cokolwiek ruszycie.

— Wiemy, wiemy, Tri.

Na płaskorzeźbach zatańczyły światła. Rozróżniał już jakieś zwierzęta, ale ani jednej postaci Quraquatczyka. Rzeźby przedstawiające istoty rozumne poza miejscami kultu występowały rzadko. We wszystkich epokach i wśród niemal wszystkich tutejszych kultur. Widocznie istniał zakaz przedstawiania swych wizerunków w kamieniu. Na pewno był po temu jakiś powód, ale jeszcze go nie odkryli.

Podłogę pokrywała półmetrowa warstwa mułu.

Z tyłu otwierały się przed nimi inne komnaty. Głosy pozostałych dzwoniły radością w mikrofonach:

— To był kiedyś stół.

— Te symbole należą do serii kasumelskiej, zgadza się?

— Art, spójrz tylko na to.

— Myślę, że dalej będzie tego więcej.

— Tutaj. Chodźcie tutaj!

To Linda, w izbie po północnej stronie, trzymała lampę przed reliefem ukazującym postacie trzech Quraquatczyków. Trifon delikatnie dotknął twarzy na jednym z wizerunków, przeciągnął palcami wzdłuż zarysu szczęki, po wypukłości ust. Quraquatczycy byli ciepłokrwistymi, dwunożnymi, futrzastymi istotami, w ich wyglądzie było coś nieuchwytnie gadziego. Takie aligatory z twarzami zamiast długich, zębatych paszczy, rozciągniętych w bezmyślnym uśmiechu. Postacie na reliefie nosiły długie szaty. Przy nich stało jakieś czworonożne zwierzę.

— Henry? — przynagliła go gestem dłoni.

Postaci były majestatyczne — emanowały szlachetnością i potęgą.

— Czy to bogowie? — zapytał.

— A któż by inny? — odparł Tri.

— No, niezupełnie — sprzeciwiła się Linda. — To Telmon, Stworzycielka. — Wskazała na centralną figurę, która wyraźnie dominowała nad pozostałymi. — Jest Wielką Matką. A to są jej dwa wcielenia: Rozum i Uczucie.

— Wielka Matka? — W głosie Henry’ego czuć było zaskoczenie. W okresie, w którym wyginęli, Quraquatczycy czcili najwyższe bóstwo męskie.

— Społeczności matriarchalne były tu dość powszechne — odparła. Tri robił zdjęcia, a Linda pozowała na tle posągu. Dla lepszego porównania, jak to się mówi. — Jeśli kiedykolwiek uda nam się przyzwoicie zanalizować Dolną Świątynię — mówiła dalej — odkryjemy, że panował wtedy matriarchat. Idę o zakład. Co więcej, w tamtej erze też odnajdziemy Telmon.

W osobistym kanale Henry’ego zabrzmiał głos Carsona.

— Henry, jest tu coś, co z pewnością będziesz chciał zobaczyć.

Było to w największej z komnat, gdzie Carson oczekiwał go przy kolejnym bas-reliefie. Przywołał Henry’ego bliżej i uniósł swoją lampę. Kolejne wizerunki Quraquatczyków. Wyglądało na to, że tworzą indywidualne grupy — rodzaj tableaux.

— Jest ich dwanaście — rzucił Carson znacząco. — Podobnie jak stacji drogi krzyżowej.

— To mistyczna cyfra.

Henry obszedł w milczeniu całą komnatę. Postacie wyrzeźbiono przepięknie. Niektóre fragmenty odpadły, inne wyżarła erozja. Ale nadal istniały — rama za ramą pełna bosko dostojnych Quraquatczyków. W dłoniach trzymali grabie, włócznie lub zwoje. A przy samym końcu — przerażająca postać o rysach częściowo zakrytych kapturem.

— Śmierć! — wyszeptała Linda.

Zawsze taka sama — pomyślał Henry. — Tu czy w Babilonie, czy w Nowym Jorku. Wszyscy mamy taki sam jej obraz.

— Co to właściwie jest? Masz jakieś pojęcie?

Linda promieniała.

— To opowieść o Tullu, Zbawcy. Tutaj… — wskazała pierwszą tablicę — Tuli przyjmuje napój śmiertelności od Telmon. A tutaj idzie za pługiem.

Mitologia Quraquatczyków nie była specjalnością Henry’ego. Ale znał Tulla.

— Postać chrystusopodobna — wtrącił. — Ozyrys. Prometeusz.

— Tak! Popatrz, tu jest wizyta u płatnerza. — Sunęła powoli wzdłuż fryzów, zatrzymując się przy każdym z nich. — A tu sekwencje bitewne.

— Widzę pewien problem — odezwał się Carson. — Ten mit jest chyba późniejszy niż ten okres, prawda?

— Jeszcze nie jesteśmy niczego tak naprawdę pewni, Frank — odparła Linda. — A może to miejsce wcale nie jest takie stare, jak sądzimy. Ale to ma znacznie mniejsze znaczenie niż fakt, że teraz jesteśmy w posiadaniu kompletnego zestawu tablic.

— Cudownie — wtrącił sarkastycznie Henry. — Powieszą je w zachodnim skrzydle i opatrzą tabliczką z naszymi nazwiskami.

Ktoś zapytał, co przedstawiają te tablice.

— Tutaj — zaczęła wyjaśniać Linda — tutaj się wszystko zaczyna. Tuli jest malutki i zaczyna spoglądać w dół, na świat.

— To kula — wtrącił Art. — Wiedzieli, że świat jest okrągły.

— Tę wiedzę tracili i odzyskiwali kilkakrotnie w ciągu całej swojej historii. W każdym razie Tuli zazdrościł ludziom na Ziemi.

— Quraquatczykom.

— Tak.

— Dlaczego?

— To nie jest jasne. Quraquatczycy najwyraźniej uważali, że to oczywiste, dlaczego nieśmiertelny tak właśnie się zachowuje, bo nigdzie tego nie wyjaśnili. Przynajmniej nie w tych źródłach, do których nam udało się dotrzeć.

— A tutaj przedstawiono go w pozie oranta. Błaga matkę o dar śmiertelności. Zwróćcie uwagę na te uniwersalnie wyciągnięte ramiona.

— A tu… — minęła Henry’ego wskazując następną tablicę — …tu jest nauczycielem.

— A tu w pozie wojownika. Ramię wzniesione. Złowrogi wyraz twarzy. Prawa dłoń odłamana.

— Z pewnością trzymał w niej jakąś broń — mówiła Linda. — Mieli nad nim przewagę, bo kiedy obdarowano go śmiertelnością, nie pozbawiono innych atrybutów boskości. Pojmował cierpienia swoich wrogów. I widział przyszłość. Wiedział, że czekała go śmierć w bitwie. I wiedział, w jaki sposób zginie.

Krokodylopodobny wizerunek herosa miał w sobie pewną szlachetność. Na jednym z fryzów kontemplował własny kres w obecności czarno odzianej Śmierci.

— W końcu — ciągnęła Linda — prosi, żeby przywrócono mu jego boskość. Zwróćcie uwagę na błagalny gest rąk. Henry pokiwał głową.

— I przypuszczam, że mu ją przywrócono.

— Telmon pozostawiła ostateczną decyzję jemu. „Podporządkuję się twoim życzeniom. Do tej pory dokonywałeś właściwego wyboru. Dokończ swego dzieła, a będziesz kochany tak długo, jak długo będą żyli ludzie na tym świecie”. Oczywiście, nie powiedziała „ludzie”, tylko użyła Quraquackiego odpowiednika. — Linda oświetliła ostatnią tablicę. — Tutaj już powziął decyzję i po raz ostatni zbroi się do walki.

— Po śmierci matka umieściła go wśród gwiazd. — Odwróciła się do Henry’ego. — I w tym właśnie tkwi cały sens tego mitu. Śmierć jest nieunikniona. W końcu poddać się jej muszą nawet bogowie. Tak jak bóstwa skandynawskie. Wyjść jej dobrowolnie naprzeciw, poświęcić się dla innych — to właśnie prawdziwa miara boskości.