Алесь Пашкевич - Развітанне з Быкавым

“Наша ніва”:

«Пярэдадзень пахаваньня быў трывожны. У аўторак увечары Мікалай Чаргінец і Алег Праляскоўскі паведамілі сябрам пісьменьніка, што труну з целам дазволена будзе несьці толькі вайсковай варце і на дамавіне не павінна быць бел-чырвона-белай сымболікі. Таксама не дазвалялі несьці труну па вуліцах, нават да плошчы Перамогі. Сябры Быкава былі ў шоку...

А 9-й у сераду ўваходы ў Дом літаратара былі перакрытыя амбаламі ў цывільным. <...> У памяшканьне прапусьцілі толькі сьвятароў і пеўчых». / 2003, 27 чэрвеня.

Народная газета”:

«Делегация послов стран Евросоюза, аккредитованных в Беларуси, примет участие 25 июля в церемонии прощания с Василём Быковым. Об этом сообщил председатель Союза белорусских писателей Алесь Пашкевич. По его словам, в составе делегации будут представители ФРГ, Франции, Великобритании, Польши, Чехии, Словакии, Литвы, Италии и Эстонии». / 2003, 25 чэрвеня.

А 10 раніцы ў Дом літаратар а прыязджае Л. Гуляка. Напружанне нарастае з кожнай хвілінай. Людзей не пускаюць да труны, нават пісьменнікаў, нават - сталага веку. Да мяне часта падыходзіць афіцэр аховы:

- Там дэлегацыя, кажуць, пісьменнікі з Масквы. Шукаюць вас. Прапускаць іх?

- Што за пытанне? Пускаць трэба ўсіх.

Валянцін Аскоцкі, літаратуразнаўца, сакратар Саюза пісьменнікаў Масквы:

- Лёгка пераадолелі вулічны кардон ваенных, а ў будынку застопарылася: у залу, дзе адпяванне ўжо ішло, нас не пускаюць.

Каменны твар, халодныя вочы ці то маёра, ці то палкоўніка - чыну не разгледзеў: «У мяне загад». Мы <...> жорстка запатрабавалі выклікаць з залы Алеся Пашкевіча. Выкліканы па мабільніку, ён выйшаў, пацвердзіў, што мы - дэлегацыя пісьменнікаў з Масквы, і нас прапусцілі разам з ім. / Аскоцкі В. Праз гады - жыццё // Наш Быкаў. Кніга ўспамінаў. ГА БТ “Кніга”, 2004.

...Я і сёння з агідай і абурэннем гляджу на фодаздымак, які “ўвекавечыў” той старанны і дурны імпэт варты, якая зранку не пускала людзей у Дом літаратара на адпяванне Васіля Быкава. Каля дзвярэй знутры дома - два высокія прапаршчыкі і стрыжаны “аператыўнік” у нязменнай скуранцы. За шклом дзвярэй на прыступках перад уваходам стаяць быкаўскія чытачы і сябры. Першы з іх - Аляксандр Дракахруст, пісьменнік і ветэран вайны. На ягоным твары - зніякавеласць (не можа паверыць, што Дом літаратара зачынілі?). Прапаршчык і “аператыўнік” - спакойна ўсміхаюцца!..

“Комсомольская правда в Белоруссии”:

«Не было ясно, разрешат ли пронести гроб по главному проспекту Минска, не понятно, позволят нести гроб друзьям или это поручат только военному караулу. Неясно, будет ли на похоронах президент страны, который накануне был недоволен тем, как российская пресса написала о нелегких взаимоотношениях Василя Быкова и белорусских властей». / “Комсомольская правда в Белоруссии”, 2003, 26 чэрвеня.

Каля труны Васіля Быкава - родныя і сябры. І члены ўрадавай камісіі па арганізацыі пахавання. М. Чаргінец дае распараджэнне вайскоўцам зняць з труны “нацыяналістычны” сцяг. Нават робіцца спроба адставіць ад галавы нябожчыка крыж, каб усталяваць там сцяг чырвона-зялёны. І тут апошнюю кропку ставіць Ірына Міхайлаўна, удава:

- Не трэба тут чырвона-зялёнага...

Сын Васіля Быкава Сяргей у той вызначальны момант паправіў бел-чырвона-белы сцяг, якім было акрыта бацькава цела.

Николай Чергинец, сенатар, старшыня Камісіі па міжнародных справах і нацыянальнай бяспецы Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Беларусі, старшыня Беларускага літаратурнага фонду:

- Нам как членам комиссии [по организации похорон] занимать позицию стороннего наблюдателя было и не к лицу, и нельзя было этого делать. Поэтому руководитель нашей комиссии Гуляка Леонид Павлович подошел к Ирине Михайловне, объяснил ситуацию (пакашлівае) и говорит: всё, всё государством сделано, если же вот так развивается ситуация, мы, учитывая Вашу просьбу, вы говорили, и пожелание Василия Владимировича - чтобы не делать никаких столпотворений, который сам-то когда-то не любил шумных мероприятий (уздыхае). То, говорит, мы не будем настаивать на том, чтобы дальше участвовать вот в качестве, так сказать, комиссии или официальных лиц в похоронах. Ну, хотят они - пусть делают по вашему желанию. Я уверен, что никакого желания там не было Ирины Михайловны. Все делалось не стихийно, а запланированно заранее. / “БТ”, інфармацыйны выпуск ад 26 чэрвеня 2003 г.

Ён жа:

- Вельмі паважаў і любіў гэтага чалавека. Калі быў у Афгане, потым у шпіталі, ён адзіны з сяброў часта пісаў мне, як мог падтрымліваў і мяне, і маю сям’ю ў Мінску. Вельмі мяккі, вельмі даверлівы чалавек быў...