Фрыда Гурэвiч: Летапiсны Новгородок

Сярод знайдзенай керамiкi пераважалi гаршкi IX тыпу. Знайдзена ручка амфары, з выдрапаным на ёй знакам (мал. ), шыфернае праслiца, жалезны выраб, палiваная галоўка аленя (мал. ) i шкляная пацерка.

Верхнi гарызонт культурнага слоя прадстаўляў з сябе шчыльную забiўку з камяню, глею i цэглы i быў насычаны бiтым посудм чырванавата шэрага колеру. Наiбольш устойлiвымi формамi былi гаршкi, мiскi, крышкi, патэльнi i iнш.

Раскоп 3.

Раскоп плошчай 240 кв. м. быў закладзены ў 20 м. на ўсход ад раскопа 2. У большей палове яго культурны слой in situ не захаваўся. Аднак, аб тым, што такі быў, сведчыць тыповая керамiка, абломкi амфар i шкляных бранзалетаў, наканечнiкi стрэлаў старажытнарускага часу i iншыя характэрныя знаходкi. Тамсама была знайдзена такая выдатная рэч, як лiцiк з выявай раства Хрыста (мал. ). Верагодна, што пры забудове гэтага месца ў познім Сярэднявеччы, пабудовы старажытнарускага часу былi знiшчаны. Рэшткi пабудоў старажытнарускага часу адкрыты паблiзу ўсходняй сьценкi раскопа.

Пабудова 27 (кв. кв. ЧШ 29-31).

На слоі шчэпак, што прыкрывалі мацярык, на глыбiнi 4,20 см. адкрыты вугал зруба з сатлелых бярвеньняў дыяметрам 20 см.; чашка была высечана ў нiжнiм бервяне. Па-за зрубам пачынаўся замошчаны дошкамi двор. Шырыня дошак 20-22 см., яны арыентаваны з паўночнанага захаду на паўднёвы усход. Пад гэтымi дошкамi ляжаў нiжнi слой дошак, прыкрываючы перадмацярыковы слой. Зруб i рэшткi двара агарожваў плецены плот, ад якога захаваліся восем калоў, аплеценых гальлём. У некаторых месцах пляцень быў умацаваны камянямi. Каля плоту знаходзiлася доўбленае карыта, прабiтае адным з калоў (мал. ). Карыта з падчасанымi ручкамi мела даўжыню 35 см., вышыню 22 см. (мал.).

На дошках i пад iмi шмат рыб’яй лускi, знайдзены косьцi жывёлы.

Да пабудовы належалi гаршкi VII i IX тыпаў, абломак мiскi i дробныя абломкi амфар. Знайдзены таксама невыразны драўляны выраб, рог жывёлы са знакамi работы i абрэзкi скуры. Тут жа знайдзены абломкi трох сасудаў вiзантыйскага альбо блiзкаўсходнега паходжаньня (мал.).

Пабудова 28 (кв. кв. ЧШ 28-31).

На глыбiнi ад 365 см., у слоі гумуса са шчапой была адкрыта частка нiжняга вянца зруба негарэлай пабудовы. Ад яго захавалася бервяно дыяметрам 25 см., што цянулася з паўночнага ўсходу на паўднёвы захад больш чым на 6 м. i ўваходзiла ў сьценку раскопа, а таксама частка бярвеньняў, якія ляжалі перпендыкулярна. Рубка ў абло. Пабудова моцна панiжалася ў заходнім накiрунку, дзе бервяно знаходзiлась на глыбiнi 411 см. У месцы злучэньня абодвух бярвеньняў быў слупiк дыяметрам 10 см. Верагодна, да гэтай пабудовы належаць яшчэ два слупа ў 75 см. ад вялiкага бярвяна. Адзiн з iх, дыяметрам 20 см., захаваўся на вышыню 55 см. i быў падгранёны i ўмацаваны камянямi. Другi дыяметрам 15 см., меў вышыню 35 см. У верхняй частцы яго мелася выемка. З пабудовай трэба таксама звязаць абломак негарэлай дошкi шырынёй 22 см., якая ляжала адвольна (мал. ).

Пры разрэзе вялiкага бярвяна выяўлена некалькі бярвеньняў ад сьцяны. Знаходак пры расчыстцы гэтага комплекса амаль не было. Знайдзены асобныя сьценкi глiняных пасудзiн.

Пабудова 29 (кв.кв. ХШ 30-31). Глiняная вымастка (кв. кв. ХШ 27-29).

На iнтэнсiўна гарэлым слоі, якi знаходзiўся на глыбiнi да 346 см. ляжаў насьцiл з дошак шырынёй да 25 см. i арыентаваны з паўночнага захаду на паўднёвы ўсход, якi ўваходзiў у паўночную i ўсходнюю сьценкi раскопу. Плошча, якую ён займаў у раскопе складала 5х2,15 м. На дошках перпендыкулярна iм ляжалi дзьве вузкiя плашкi на адлегласьцi 2 м. адна ад другой. Яшчэ дзьве плашкi ляжалi не in situ (мал. ).

Керамiка насьцiла прадстаўлена гаршкамi V, VI i IX тыпаў. Амаль усе фрагменты са слядамi нагару. Знайдзены некалькі сьценак амфар з рыфленьнем i донца збанка, цеста якога падобна да цеста амфар (мал. ). Сярод знаходак абломак жалезнага ключа, железная скаба, жалезная пласьцiнка са скругленымi краямi, абломак рогу са слядамi работы, фрагмент шклянога бранзалета i абломак шкляной пасудзіны, якая распiсана золатам i чырвонай i сiняй эмальлю (мал. ).

На адлегласьцi 1,20 м. на ўсход ад насьцiлу на глыбiні 294-325 см. на тым жа гарэлым слоі, на якім знаходзiўся насьцiл, ляжаў масiў неабпаленай глiны, які займаў плошчу 4х4 м. У глiну былi ўціснуты асобныя камянi. Гэты прамавугольнай формы масiў глiны, меў арыентацыю з паўночнага ўсходу на паўднёвы захад. З аднаго боку яго атачала вузкая паласа сатлелага дрэва.

На адлегласьцi 150 см. ад глiнянай вымасткi, на глыбiнi 323-333 см. былi адкрыты астаткi яшчэ адной вымасткi такой самай формы i арыентацыi i таксама абмежаванай вузкай плашкай сатлелага дрэва. Глiна другой вымасткi была толькi абпаленай, месцамi на ёй былi скапленьнi пяску (мал. ).