Müəllif kollektivi - Səməd Vurğun xatirələrdə

Здесь есть возможность читать онлайн «Müəllif kollektivi - Səməd Vurğun xatirələrdə» — ознакомительный отрывок электронной книги совершенно бесплатно, а после прочтения отрывка купить полную версию. В некоторых случаях можно слушать аудио, скачать через торрент в формате fb2 и присутствует краткое содержание. ISBN: , Жанр: Биографии и Мемуары, на азербайджанском языке. Описание произведения, (предисловие) а так же отзывы посетителей доступны на портале библиотеки ЛибКат.

Səməd Vurğun xatirələrdə: краткое содержание, описание и аннотация

Предлагаем к чтению аннотацию, описание, краткое содержание или предисловие (зависит от того, что написал сам автор книги «Səməd Vurğun xatirələrdə»). Если вы не нашли необходимую информацию о книге — напишите в комментариях, мы постараемся отыскать её.

Kitaba topladığımız xatirələr ustad şair Səməd Vurğunun həyat və yaradıcılığının bir çox qaranlıq tərəflərinə aydınlıq gətirir, bir çox əsərlərinin tarixçələrini dəqiqləşdirməyə, hətta naməlum əsərləri haqqında bilgi almağa imkan verir.
Xatirələri, əsasən, S.Vurğun haqqındakı “Qalacaqdır dünyada…” (1973) və “Mən ellər oğluyam” (1984) adlı xatirə kitablarından, müxtəlif mətbu orqanlardan və məcmuələrdən, eləcə də şairin ev-muzeyinin arxivindən, o sıradan muzeydə keçirilən tədbirlərin səs yazılarından götürülüb.

Səməd Vurğun xatirələrdə — читать онлайн ознакомительный отрывок

Ниже представлен текст книги, разбитый по страницам. Система сохранения места последней прочитанной страницы, позволяет с удобством читать онлайн бесплатно книгу «Səməd Vurğun xatirələrdə», без необходимости каждый раз заново искать на чём Вы остановились. Поставьте закладку, и сможете в любой момент перейти на страницу, на которой закончили чтение.

Тёмная тема
Сбросить

Интервал:

Закладка:

Сделать

M.C.Bağırovun Sov.İKP-nin Nəzarət Komitəsinə 1954-cü ildə yazdığı izahatdan götürülüb. “Azadlıq” q., 12 iyun 2014.

Mehdixan Vəkilov

“Məndən ötrü ən müqəddəs torpaq Azərbaycandır”…

(ixtisarla)

… Yeni açılan məktəbə axın başlamışdı, necə deyərlər, atını minən çapırdı… Mən ilk yoxlamadan sonra qəbul olundum… Səmədin balaca boyunu, zəif və cılız bədənini görən Firidunbəy onu imtahana buraxmaq istəmirdi. O, nənəmiz Ayişə xanıma (atamız təvazökarlıq edərək bir tərəfdə dayanmışdı) müraciət edərək, “Arvad! Bu uşağı lət basıb öldürür, belə cırtdan boyda uşaqdan müəllim çıxmaz, o, oxuya bilməz, həm də iki qardaşı birdən qəbul etmək düz çıxmaz”, – deyə rədd edirdi. Yazıq nənəmiz isə: “Firidunbəy! Üzüm ayaqlarının altına, mənə yazığın gəlsin, o, mənim nəvəmdir, anadan yetim qaldığına görə, bir də kasıblıqdan bu günə düşüb, Badsəba xanım bu yetimlərin vəziyyətini yaxşı bilir”, – deyə yalvarırdı. Firidunbəy heç bir güzəştə getmək istəmirdi. Birdən, “Eh! Firidunbəy, hardan biləsən ki, bu ürəkdə nə var?!” – deyən bir uşaq səsi eşidildi. Firidunbəy cəld döndü, nənəsinin ətəyindən tutub dayanan “xəstə uşaq” onun üzünə, gözlərinin içinə baxırdı. Bu səs Səmədin səsi idi.

Firidunbəy fikrə getdi, ətrafı tam sükut bürümüşdü. O, birdən İbrahim Əfəndi Qayıbzadəyə “bir yoxla görək”, – dedi.

O zamanlar bir ənənə olaraq əvvəlcə Qurandan bir surə oxudurdular.

İbrahim Əfəndi “Əmma” surəsini açdı və Səmədə dedi ki, oxu. Səməd o surəni oxumadı. Quranın ortasından haranı isə açdı və bir-iki sətir oxuduqdan sonra kitabı örtüb, gözünü yumdu, qalan ayənin dalısını gözəl səslə əzbərdən oxumağa başladı. Hamı heyrət içində dərin sükuta dalıb, onu uzun müddət dinləməyə başladı. Sükutu Firidunbəy pozdu. O, Səmədə yaxınlaşaraq, əlini onun çiyninə qoydu və dedi: “Bu ki, od parçasıymış!”.

Səməd, demək olar ki, Quranı əzbər bilirdi. O, kənddə molla yanında da oxumuşdu. Səmədin cürəti və heyrətamiz hafizəsi Firidunbəyi “məğlub” etdi. Səməd sonrakı imtahanları da müvəffəqiyyətlə verib, seminariyaya qəbul edildi…

Səməd seminariyada oxuduğu zaman türk şair və ədiblərindən Tofiq Fikrəti, Məhməd Əmini, Yurdaqulu, Rza Tofiqi, Əbdülhəq Hamidi və başqalarını həvəslə oxuyur, onların yaradıcılıqlarındakı demokratik və humanist fikirlərə maraq göstərirdi. Müəllim Yusif Qasımov bu yazıçıların, məhz, demokratik və humanist meyillərilə şagirdləri tanış edirdi. O zamankı proqramda türk ədəbiyyatına daha çox yer verilirdi. Səməd Tofiq Fikrətin əsərlərini sevə-sevə oxuyurdu:

Torpaq – vətənim, növi-bəşər millətim – insan,

Dünya dönəcək cənnətə insanla, inandım, –

kimi misralarını daima təkrar edərdi. Sonralar Səməd “Fikrətin qarşısında” şeirini yazmağa başladı, lakin kiçicik bir hissə yaza bildi:

Bu, bizim sənət aşiqi, o, canlı sənətdir,

Xəyalı, duyğusu, zövqü – “böyük həqiqətdir”,

Bütün bədaiyə malik bir səhni-xilqətdir,

Bu, bizim sənət aşiqi dühayi-Fikrətdir.

Səməd Vurğun, türk inqilabçı-demokratı Namiq Kamalın vətənpərvərliyinin və imperializmə qarşı üsyan səsinin ifadəsi olan iki parçasını da həmişə təkrar edərdi:

“Ölərsəm, görmədən millətdə ümid etdiyim feyzi,

Yazılsın səngi-qəbrimdə Vətən məhzun, mən məhzun!”.

Yaxud: “Külabi-zülmə qaldı gəzdiyin nazəndə səhralar,

Oyan, ey şiri-jəyan, oyan, bu xabi-qəflətdən!”.

Əbdülhəq Hamidin “Məqbər” əsərini də sevə-sevə oxuyardı. Səməd Vurğun Vaqifi, Vidadini və Sabiri daha dərin məhəbbətlə sevər və onların əsərlərini əzbərlərdi. Təsadüfi deyil ki, Səməd Vurğunun sonrakı yaradıcılığı Vaqif şeirindən qida almışdır…

1924-cü il iyun ayının 1-də Qazax Müəllimlər seminariyasını bitirdik…

Səməd 1924-1925-ci tədris ilində Şıxlı məktəbində çalışmışdır. O, müəllim Şərif Cavadzadə (Şikəstə) ilə dostlaşmışdı və onun evində qalırdı…1925-ci ilin sentyabr ayında Səməd Köçəsgər kənd məktəbinə müdir təyin edildi…

Səməd Vurğun Köçəsgər kəndində 1926-cı ilin yanvarına kimi işləyə bildi. Müəllimlərin qış konfransında Səməd Vurğun tənqidi çıxış edərək – süpürgə almağa pul yoxdur, – dedikdə, Qazax Qəza İcraiyyə komitəsinin sədri Abdal Usubov onu susdurmaq üçün – pul yoxdur, papağınla süpür! – deyə qabarmışdı. Buna cavab olaraq Səməd Vurğun əsəbi və acı şəkildə – əgər, papaqla məktəb süpürmək yaxşıdırsa, onda, gəl sən özün qiymətli papağınla süpür, – demişdi. Bu hadisədən sonra onu təqib etməyə başladılar. Vəziyyətin ciddiləşdiyini görən Səməd qaçıb Bakıya gəldi və mənə məktub yazdı ki, Qubernat bağında (Filarmoniya yerləşdiyi bağ) skamyalarda yatıram. Təcili surətdə Qubadan (orada Qəza Maarif şöbəsi müdiri vəzifəsində işləyirdim) Bakıya gəldim və onu qohumumuz Mədinə xanım Qiyasbəylinin (Vəkilovanın) evində tapdım. Səmədin xarici görünüşü çox pərişandı. Məcnunanə bir görkəmi vardı.

O zaman Xalq Maarif Komissarı olan Mustafa Quliyevdən və Baş İctimai Tərbiyə İdarəsi rəisi Əli Hüseynovdan (Mehdi Hüseynin atası) icazə alaraq Səmədi Qubaya öz yanıma apardım. Bundan sonra Səməd Vurğunun həyatının Quba dövrü başlandı… Səməd Vurğun Qubada 1927-ci ilin sentyabrına kimi müəllimlik etdi. Sonra Gəncəyə dəyişdirildi…

1926-cı ilin yayında mən Şuşa Müəllimlər kursunun müdiri olan zaman Səməd Vurğun yanıma gəldi. O, Şuşanın xəyal uçuran xarabalıqlarına, gözəl mənzərələrə, Cıdır düzünə, qaya başına, meşələrə, İsa bulağına baxa-baxa xəyala dalardı. Səməd Vurğun Cıdır düzündə Vaqifin qəbrini taparaq, saatlarla onun ətrafında gəzişər və nə isə düşünərdi. O,Vaqifə həsr etdiyi ilk şeirini Şuşada yazdı, həmin şeiri o günlərdə Şuşada olan Bülbül bir müsamirədə oxudu, dinləyicilər alqışladılar, şeirin müəllifini ondan soruşdular. Bülbül isə “müəllifin adını deməyəcəyəm, maraqlanan tapar” dedi. Onsuz da bilənlər çoxdu. Səməd Vurğun məclisdə idi, onu səhnəyə çıxardılar və bu balaca, kasıb geyimli oğlanı gurultulu surətdə alqışladılar.

Təəssüf ki, həmin şeirin əsli məndə yoxdur. Bəlkə, Bülbülün arxivində tapıla. O şeirdən mənim hafizəmdə qalan yalnız aşağıdakı misralardır:

Olma, şairciyim, olma pərişan,

Pozulsa məzarın mazidən nişan,

Zəhmətkeş əlilə gələr bir zaman,

Pəmbə güllər açar məzarın sənin.

Bu dağlardan əsən sərin küləklər,

Yanıq məzarına lalələr səpər…

O günlərdə indiki Xalq yazıçısı Əli Qara oğlu Vəliyev də həmin kursda oxuyurdu. Səməd Vurğun “Şuşa” və “Zeynal” şeirlərini də orada yazdı…

1926-cı ildə Səməd Vurğunun Qubada yazdıqlarından ancaq “Göy göl” şeiri “Gənc işçi” qəzetində dərc edildi. Bu şeiri o zaman qəzetin redaktoru olan, proletar şeirinin pioneri Süleyman Rüstəmə redaksiyada (Kommunist küçəsindəki 7 mərtəbəli binada yerləşirdi) mən verdim. Şeir Əhməd Cavadın “Göy göl”ünə cavab olaraq yazılmışdı.

Müasirləri yaxşı xatırlayırlar ki, Səməd Vurğun son dərəcədə səmimi adamdı. Bir dəfə şöhrətli şair olduğu vaxt, söhbət zamanı mənə dedi: “A Qara! O vaxtlar mən Əhməd Cavada cavab olaraq komsomolçuluğa salıb, sənin təhrikinlə “Göygöl”ü yazdım. “Qanlı Göygöl yaratdın füqərayə” misrasını da sən oraya yamadın. Amma, öz aramızdır ha, Əhməd Cavadın “Göy göl”ü mənimkindən çox-çox üstün əsərdir; o, əsil poeziyadır. Bir fikir ver:

Читать дальше
Тёмная тема
Сбросить

Интервал:

Закладка:

Сделать

Похожие книги на «Səməd Vurğun xatirələrdə»

Представляем Вашему вниманию похожие книги на «Səməd Vurğun xatirələrdə» списком для выбора. Мы отобрали схожую по названию и смыслу литературу в надежде предоставить читателям больше вариантов отыскать новые, интересные, ещё непрочитанные произведения.


Отзывы о книге «Səməd Vurğun xatirələrdə»

Обсуждение, отзывы о книге «Səməd Vurğun xatirələrdə» и просто собственные мнения читателей. Оставьте ваши комментарии, напишите, что Вы думаете о произведении, его смысле или главных героях. Укажите что конкретно понравилось, а что нет, и почему Вы так считаете.

x