Эдуард Валасевіч - Дняпроўскі чарадзей

Людзі думаюць, гадаюць,
Прыкідаюць так і сяк,
Лесуна ёй прыплятаюць,
Ды, аднак жа, спагадаюць —
Удавіца як-ніяк...

I аднойчы у жанчыны
Нарадзіўся раптам сын —
Ўдалы гэтакі хлапчына,
Хоць пішы з яго карціну,
Проста казачнай красы!

Сінявокі, кучаравы
1 важкі такі крапак,
Галасісты і рухавы.
— Хай расце! Хлапец на славу! —
Пажадалі людзі так.

Ах і сын! Як усміхнецца —
Дык адтайвае душа...
Бы ручай срабрысты льецца,
Бы салоўкі трэль, здаецца,
Сыплецца з нябесных шат.

Не па днях, а па гадзіпах
Рос хлапец і прыгажэў.
Ўжо з закуранай хаціны
Рваўся на прастор арліны,
Хоць пакуль і крыл не меў.

...А між тым парою тою
У магната-ведзьмара
Баль, як кажуць, быў гарою,
Віншавалі ўсе з дачкою
Жонку і уладара.

I дачка была, прызнацца,
Не дзіця — анёлак сам.
Як такой не любавацца,
Як такой не захапляцца
Ды не радвацца бацькам?!

Час ішоў, час нс спыняўся...
Ў золаце адна расла,
Пад страхой другі качаўся,
З лёсам горкім пабратаўся,
А сцяжынка іх звяла.

...Ды наперадзе ўся казка.
Шмат вады яшчэ сплыве...
Мне няясная развязка,
Адпачніце, калі ласка,
Дай падумаць галаве.

Дзед Пахом расказ спыняс,
Кажа аб другім: — Дармо!
Што тут казкі зараз баіць...
Можа, час каб толькі бавіць?
Казка — вось жыццё само!

I паказвае рукою
На пасёлак дзед Пахом.
...Ззяюць шыбы залатою
Электрычнаю зарою
Над Славуцічам-Дняпром.

Чым, скажыце, не жар-птушка?
Не жыццё, а проста — рай,
Недарма пяюць частушку:
«Так відно, што хоць з падружкай
Ты іголкі сабірай».

Або радыё. Вось штука!
Не ўбяру я ў галаву...
Да чаго дайшла навука —
Ў хаце ты сядзіш з унукам,
Ну а слухаеш Маскву!

Шмат мясцін паромшчык знае,
Заплыве ў глухі куток,
Бач — і рыбку падсякае,
Хоць яна й не залатая,
Ды папала на кручок.

Ля Пахома мы шнуруем,
Нібы ля чаўна малькі.
Дзед з нас цешыцца, жартуе: —
Спрытна з вамі мы ладкуем,
Малайцы, працаўнікі!

Пастараліся на славу,
Прыйдзецца пачаставаць...
А калі вам так цікава,
Дык да юшкі, на прыправу,
Трэба й казку даказаць.

Казка ж — выдумка, вядома,
Будзіць думку ў галаве.
Свет цікавы, невядомы
Адчыняе, вабіць з дому,
Ў марах і жыцці жыве.

...Значыць, сын тае ўдавіцы,
Як на дрожджах, шпарка рос...
Ужо ён бегае ў суніцы,
Слухае ён звон крыпіцы,
Гоман хвой, дубоў, бяроз.

I душа, як скрыпка тая,
Адгукаецца, пяе,
Дудку ён сваю вымае
I паціху пачынае
Граць мелодыі свае.

Ціха, жаласна, трывожна
Выгаварвае дуда.
Сэрца гук хвалюе кожны,
Слухаць спеў без слёз няможна,
Так пячэ душу нуда...

Людзі круцяць галавою:
Слаўны вырасце дудар,
Грае хвацка як, з душою...
Хоць яшчэ дзіцё малое,
А вялікі мае дар!

Маці з радасці смяецца,
То ўсплакне яна крадком.
Прадчуванні точаць сэрца,
Неспакой у сэрца б'ецца:
«Ах, што станецца з сынком!..»

Грай, мой мілы,— кажа маці,-
Толькі помні запавет:
Як з народам сувязь страціш,
Як сваёй Айчыпе здрадзіш —
Знікне таленту і след...

Змоўкне дудка-самагудка,
Сціхне спеў яе тады,
Звянеш ты, як незабудка.
Дык, глядзі, мая малютка,
Сцеражыся ты бяды.

Так гаворыць маці сыну,
Лашчыць, туліць да грудзей
I цалуе у чупрыну,
Агартае жаль жанчыну,
Слёзы коцяцца з вачэй...

Што ты, мама, не журыся,
Слёзы вытры, ну не плач,
Ну, галубка, усміхніся.
...I тут гукі паліліся —
Хоць ідзі адразу ўскач.

Нібы дождж буйны, вясновы,
Бы гуллівы плёскат хваль,
Гукі скачуць адмыслова,
Смех іскрыцца прамянёвы,
Чысты, звонкі, як крышталь.

Скача зайка, скача ліска
I вавёрка на суку,
Скача воддаль ўсё і зблізку,
Закружыўся сам вятрыска,
Як шалёны, ў сасняку.

I касцы на сенажаці,
I каровы, і пастух,
I магнат ў сваім палацы —
Пачалі усе скакаці,
Ну ажно займае дух.

Стой, спыніся, сынку мілы,
Бо яшчэ наробіш зла.
Знай, якая ў дудцы сіла,
Каб дабру яна служыла
I цябе не падвяла!

...Год за годам прамінае,
Ўзняўся, як дубок, дудар.
Ён аб шчасці людзям грае,
Людзі плечы распраўляюць,
Чахне з песень тых вядзьмар...