неизвестен Автор - Беларускiя народныя казкi (на белорусском языке)

Пачуўшы гэта, пан усхапiўся на ногi i так драпануў назад у свой маёнтак, што толькi яго i бачылi. Навет ад коней з карэтаю адрокся.

ЗАЛАТАЯ ЯБЛЫНЬКА

Жыў дзед i баба. I былi ў iх дочкi - дзедава дачка i бабiна дачка. Дзедаву дачку звалi Галя, а бабiну - Юля.

Баба сваю родную дачку песьцiла, даглядала, а дзедаву ў чорным целе трымала i ўсё шукала прычэпкi, каб iзь сьвету зьвесьцi.

Пайшоў аднойчы дзед на кiрмаш, купiў бычка-трацячка. Прывёў дахаты i кажа дочкам:

- Будзеце пасьвiць яго па чарзе - адна дзень i другая дзень.

Пагнала ў першы дзень бычка на пашу дзедава дачка. Злая мачыха дала ёй верацяно i мех кудзелi.

- Глядзi, - кажа, - каб за дзень усю кудзелю спрала, кросны выткала, палатно выбялiла i ўвечары дамоў прынесла. А калi ня зробiш - ня жыць табе.

Вывела Галя бычка з хлява, пагладзiла па шыi i пагнала на пашу. Гонiць, а сама горкiмi сьлязьмi залiваецца.

Бычок пытаецца:

- Дзеўка-дзявiца, русая касiца, чаго плачаш?

- Як-жа мне ня плакаць, бычок? Загадала мне мачыха гэты мех кудзелi спрасьцi, кросны выткаць, палатно выбялiць i ўвечары дамоў прынесьцi... Цi-ж зраблю я за дзень такую работу?

- Ня плач, - адказвае бычок, - ганi мяне на шаўковую травiцу, на сьвежую расiцу, там мы што-небудзь прыдумаем.

Прыгнала Галя бычка на шаўковую травiцу, на сьвежую расiцу. Наеўся бычок, напасьвiўся, а потым i кажа:

- Цяпер кладзi мне ў правае вуха кудзелю i верацяно. А сама хукнi ў левае вуха i глядзi, што будзе.

Палажыла Галя бычку ў правае вуха кудзелю i верацяно, хукнула ў левае вуха i глядзiць. Аж там - кудзеля прадзецца, кросны ткуцца, палатно белiцца i ў сувой скочваецца...

Як усё было зроблена, выняла Галя гатовы сувой палатна i вясёлая пагнала бычка дахаты.

Злая мачыха сустрэла яе на дварэ:

- Ну, што: спрала кудзелю?

- Спрала, - кажа Галя, i падала ёй гатовы сувой палатна.

Мачыха аж за галаву хашлася: такую работу зрабiла яе падчарка! А тут i суседкi прыйшлi - дзiвяцца, якое тонкае палатно выткала Галя. Усе хваляць яе, не нахваляцца.

Прыйшла чарга гнаць бычка бабiнай дачцэ Юлi. Дала ёй мацi верацяно i поўмяха кудзелi.

- Спрадзi, - кажа, - дачушка, гэтую кудзелю i вытчы палатно яшчэ лепшае, чым выткала твая няродная сястра. Хачу, каб цябе людзi хвалiлi, а не яе.

Узяла Юля тоўсты дубец i пагнала бычка. Гонiць ды ўсё хвошча яго дубцом. Бычок давай кiдацца туды-сюды, а Юля бегае за iм, кляне на чым сьвет стаiць. Бегала, бегала i верацяно згубiла.

Прыгнала яна сяк-так бычка на пусты выган, палажыла кудзелю, а сама спаць уклалася. Бычок узяў кудзелю, пабэрсаў нагамi i ўтаптаў у балота.

Прачнулася пад вечар Юля, глядзiць - кудзеля ў балоце ўтоптана... Схапiла яна дубец ды давай бычка бiць. Бычок пабег дахаты, i яна за iм з крыкам.

Дома мацi пытаецца ў яе:

- Ну, як, дачушка: зрабiла работу?

- Ды не, - кажа дачка.

- Чаму?

- Бычок вiнаваты. Празь яго я верацяно згубiла, а потым яшчэ ён i кудзелю маю ў балота ўтаптаў...

Узлавалася мачыха на бычка. Пайшла да дзеда i кажа:

- Зарэж, дзед, бычка!

- Цi ня здурэла ты, баба? - падзiвiўся дзед. - Навошта нам яго рэзаць?

Тут баба як затупае нагамi, як накiнецца на дзеда з кулакамi:

- Калi не зарэжаш, дык я цябе вон выганю разам з тваёй дачкою!

Нiчога не парадзiш - згадзiўся дзед зарэзаць бычка.

Пачула гэта Галя, пабегла ў хлеў да бычка, абкяла яго за шыю i залiлася сьлязьмi.

- Дзеўка-дзявiца, русая касiца, чаго ты плачаш? - пытаецца бычок.

Расказала яму Галя, што надумалася зрабiць злая мачыха.

- Ня плач, дзеўча, - кажа бычок. - Лепш паслухай, што я табе параю. Як зарэжуць мяне, вазьмi маю печань, i там знойдзеш залатое зярнятка. Пасадзi тое зярнятка ў садку каля хаты. Вось i ўсё.

Галя так i зрабiла, як сказаў бычок.

Вырасла зь зярняткi яблынька з залатымi яблыкамi.

Хто нi iдзе цi ня едзе каля садка - усе дзiвяцца з залатой яблынькi.

Ехаў аднойчы з вайны прыгожы малады гусар. Убачыў яблыньку i спынiўся. Працягнуў руку да яе, каб сарваць залаты яблык. А яблынька - дзын, дзын, дзын! - i паднялася ўгору. Апусьцiў гусар руку - яблынька зноў стала на сваё месца.

Убачыла гэта праз акно Галя i кажа да мачыхi:

- Пайду я сарву гэтаму прыгожаму гусару адзiн яблычак.

А мачыха як затупае на яе, як закрычыць:

- Я табе галаву сарву!

Схапiла яна Галю ды засадзiла пад карыта, а ў садок паслала Юлю: няхай, думае, лепш родная дачка сарве гэтаму гусару яблык, можа, ён закахаецца ў яе...

Падышла Юля да яблынькi, а тая - дзын, дзын, дзын! - i паднялася ўгору.

Узлавалася Юля на яблыньку, пачала яе лаяць апошнiмi словамi.

А тут якраз па дварэ хадзiў пеўнiк. Ускочыў ён на плот i кукарэкае: