Albert Baantjer: De Cock en dood door hamerslag

’Geestelijk onvermogen,’ herhaalde hij. ’Jij staat bekend als de beste speurder die ons land rijk is. Dan kun je toch niet van ”mijn geestelijk onvermogen” spreken?’

De Cock zuchtte.

’Toch heeft het volgens mij veel te lang geduurd voor ik de verbanden ontdekte… voor ik begreep waarom iemand weerloze zwervers vermoordt. Als ik scherper van geest was geweest, had ik wellicht een of meerdere moorden kunnen voorkomen.’ Appie Keizer tikte met zijn knokkels op het blad van zijn bijzettafeltje.

’Vooruit… waarom vermoordde Jeroen van Moerdijk weerloze zwervers?’

De Cock nam een slok van zijn cognac.

’Ongeveer een week geleden,’ begon hij voorzichtig, ’stierf in een kraakpand aan de Oostenburgergracht François Vandenberge, een steenrijke Belgische diamantair, die uit een… eh, een existentiële onvrede zijn huis en haard en zijn florerend bedrijf in Antwerpen verliet om hier in Amsterdam een zwervend bestaan te leiden.’

Appie Keizer keek hem aan.

’Hij werd vermoord?’

De Cock schudde zijn hoofd.

’Geen moord. Absoluut geen moord. Het was een natuurlijke dood. Vrijwel zeker een hartverlamming. Rechercheur Hans Rijpkema, die de zaak nauwkeurig onderzocht, kon geen sporen van misdrijf ontdekken. Die waren er ook niet.’

’Waarom is de dood van die François Vandenberge zo belangrijk?’

De Cock antwoordde niet direct. Hij keek Appie Keizer even verwijtend aan.

’Laat mij nou uit vertellen,’ vermaande hij. ’De heer Opdenbroecke, hoofdcommissaris van de Gerechtelijke Politie in Antwerpen, die ik nog van een onderzoek in Antwerpen ken, bezocht mij aan de Warmoesstraat en vertelde dat na het vertrek van François Vandenberge er uit Antwerpen een partij uiterst kostbare diamanten was verdwenen. De mogelijkheid bestond dat Vandenberge die had meegenomen, maar daarover bestond geen zekerheid. Na zijn dood werd de partij diamanten niet op hem be-von-den, zoals dat in ons vakjargon heet.’

Fred Prins grinnikte.

’Ik begin er iets van te snappen. Die François Vandenberge stierf in een kraakpand, waar ook die andere zwervers woonden.’

De Cock knikte.

’Heel goed,’ sprak hij bewonderend, ’heel goed. Een van hen, Pieter de Goede vertelde mij dat het Johnny van der Kamp was, ontdekte de dode Vandenberge en snuffelde zijn kleding na op zoek naar geld.’

De ogen van Vledder glinsterden.

’Hij vond diamanten.’

De Cock knikte opnieuw.

’Het gebeurde in het bijzijn van Harold de Vries, Jules de Graaf en Pieter de Goede. Zij waren er dus getuige van dat Johnny van der Kamp op het naakte lijf van Vandenberge een linnen gordel met fonkelende diamanten vond.’

Fred Prins hijgde.

’Wat zullen ze zijn geschrokken.’

De Cock negeerde de opmerking.

’Ze lieten de verdere bezittingen van François Vandenberge onaangeroerd, waardoor geen enkele verdenking op hen viel. Rechercheur Rijpkema had dus geen zaak. François Vandenberge stierf een natuurlijke dood en er waren geen gedachten aan diefstal.

Vledder grinnikte.

’Begrijpelijk. Er was niets weg. Niemand wist of die Vandenberge die partij diamanten wel of niet in zijn bezit had gehad.’ Appie Keizer boog zich iets naar voren.

’Wat deden de zwervers met die prachtige partij diamanten?’ De Cock glimlachte.

’Eenieder claimde een deel. De vraag die onmiddellijk opdoemde, was: hoe maak je diamanten te gelde? Als zwerver met diamanten naar een juwelier stappen, is vragen om moeilijkheden.’ Vledder stak zijn wijsvinger omhoog.

’Ik weet het.’

’Wel?’

De jonge rechercheur zuchtte.

’Harold de Vries, de ex van Madeleine, en Jeroen van Moerdijk waren vrienden.’

’Precies. Harold de Vries vertelde aan de andere zwervers van die vriendschap en de relaties die Jeroen van Moerdijk had met de te goeder naam en faam bekendstaande familie De Bouchardon. En hij kreeg van de anderen toestemming om de partij diamanten aan Jeroen van Moerdijk aan te bieden om te verkopen, waarna ieder zijn deel van de opbrengst zou krijgen.’ Fred Prins knikte begrijpend.

’Jeroen van Moerdijk zag andere mogelijkheden.’

De Cock nam nog een slok van zijn cognac.

’Hij besloot de gehele partij in eigen bezit te houden. Toen Harold de Vries op een betaling aandrong, maakte Jeroen van Moerdijk met hem een afspraak op de kop van het Stenenhoofd. Van Moerdijk, die altijd keurig gekleed ging in strakke driedelige kostuums, verscheen in de gedaante van een zwerver. Het is vrijwel zeker dat Harold de Vries door die gedaanteverandering was verrast. Vermoedelijk heeft hij zijn oude vriend niet eens herkend. Met een strijdhamer sloeg Jeroen van Moerdijk hem een gat in zijn hersenpan.’

Vledder keek De Cock peilend aan.

’Ben jij gisteren met het apparaatje van Handige Henkie de woning van Jeroen van Moerdijk binnengedrongen?’

De oude rechercheur knikte.

’Ik lokte hem door een telefoontje van brigadier Jan Rozenbrand over een vermeende verkeersovertreding uit zijn huis. Jan hield hem hier aan het bureau een tijdje aan de praat. Ik liep daardoor weinig risico’s om in zijn huis betrapt te worden.’

’Waar zocht je naar?’

’Die strijdhamer.’

Vledder keek hem niet-begrijpend aan.

’Waarom dacht je die bij hem te vinden?’

De Cock ademde diep.

’Ik was net zo verrast door de steensplintertjes in de hersenmassa van de slachtoffers als dokter Rusteloos. Een moderne hamer of een bijl laat geen steensplintertjes achter.’ Vledder knikte.

’Dat begrijp ik, maar waarom Jeroen van Moerdijk.’ De Cock glimlachte.

’Jeroen van Moerdijk had prehistorie gestudeerd met een voorliefde voor het Moustérien.’

’Wat is het Moustérien?’

De Cock gebaarde als een leraar.

’Met het Moustérien,’ sprak hij op een doceertoontje, ’wordt de laatste periode van het stenen tijdperk aangeduid. De naam komt van Le Moustier, een grot nabij Les Eyzies in Frankrijk… een vindplaats van stenen werktuigen.

De strijdhamers zijn vaak als grafgiften gevonden. Ze lijken een beetje op de stenen tomahawk van de Indianen. Tomahawk komt van het Indiaanse ”otomahuk”, wat neerslaan betekent.’

Vledder fronste zijn wenkbrauwen.

’Heb jij die strijdhamer bij Jeroen van Moerdijk gevonden?’ De Cock schudde zijn hoofd.

’Ik vond in zijn boekenkast wel enige geschriften waarin de technieken worden beschreven die bij het vervaardigen van zo’n strijdhamer in het verleden werden toegepast. De strijdhamer die ik gisteravond in de zak van zijn regenjas vond, heeft hij zelf gemaakt.’

De oude rechercheur pauzeerde even.

’Als ik,’ ging hij verder, ’in zijn woning die strijdhamer wel had gevonden, dan had ik vermoedelijk die hele operatie met Pieter de Goede aan het Stenenhoofd niet opgevoerd, maar Jeroen van Moerdijk eenvoudig als verdacht van een drievoudige moord gearresteerd.

Maar gezien de ervaringen van de laatste jaren met de Nederlandse rechtspleging, koos ik voor een waterdicht bewijs.’ Fred Prins lachte.

’Dat heb je nu.’

Appie Keizer vroeg om aandacht.

’Werden de anderen op dezelfde manier vermoord?’ De Cock knikte.

’Ze namen contact op met Jeroen van Moerdijk en die maakte met hen een afspraak voor een afrekening van de diamanten op de kop van het Stenenhoofd. Ik heb aan Pieter de Goede gevraagd waarom na de moord op Harold de Vries niemand van hen op de gedachte kwam, dat Jeroen van Moerdijk wel eens de moordenaar kon zijn.’

’En?’

’Pieter de Goede zei: ”We waren alledrie verblind door het geld dat ons te wachten stond. De dood van Harold de Vries betekende voor ons alleen dat wij de opbrengst van de diamanten nu slechts met drie man moesten delen… en niet met vier”.’

Vledder boog zich naar voren.