Артур Конан Дойл - Нататкі пра Шэрлака Холмса (зборнік)

Я хачу падкрэсліць адно, містэр Холмс, пакуль не пачаў далей: Эфі кахае мяне. У гэтым не можа быць сумневу. Яна кахае мяне ўсім сэрцам і душой і ніколі не кахала больш, чым цяпер. Я ведаю гэта. Я адчуваю гэта. Я не хачу спрачацца пра гэта. Мужчына заўжды ведае дакладна, ці кахае яго жанчына. Але паміж намі ёсць таямніца, і ўсё не можа быць як раней, пакуль я не даведаюся, што за яна.

– Містэр Манро, калі ласка, факты, толькі факты, – крыху нецярпліва сказаў Холмс.

– Я раскажу вам, што я ведаю пра гісторыю Эфі. Калі я сустрэў яе, яна была ўдавой, хоць і вельмі маладой… усяго дваццаць пяць. Яе звалі місіс Хэбран. Дзяўчынай яна з’ехала ў Амерыку і жыла там у Атланце, дзе і выйшла за гэтага Хэбрана, які быў паспяховым юрыстам. У іх нарадзілася дзіця, але ў тых мясцінах успыхнула эпідэмія жоўтай ліхаманкі, і яе муж і дзіця памерлі. Я бачыў яго пасведчанне аб смерці. Гэта адвярнула яе ад Амерыкі, і яна вярнулася ў Мідлсэкс, каб жыць са сваёй незамужняй цёткай у горадзе Пінэры. Я мушу згадаць, што муж пакінуў яе даволі забяспечанай, у яе быў капітал каля чатырох з паловай тысяч фунтаў, які ён уклаў так добра, што яна атрымлівала каля сямі працэнтаў. Калі мы пазнаёміліся, яна правяла ў Пінэры ўсяго паўгоду. Мы закахаліся і праз некалькі тыдняў ажаніліся.

Я гандлюю хмелем і атрымліваю сем-восем тысяч даходу – здаецца, мы жывем няблага і здымаем прыгожую вілу ў Норберы за восемдзесят фунтаў на год. У нас там усё як у вёсцы, хоць гэта і блізка ад горада. Недалёка ёсць гатэль, і два дамы, і асобны катэдж з іншага боку поля, што перад нашым домам, – і апрача гэтага, больш ніякіх дамоў да палавіны дарогі на станцыю. Цягам году мне даводзіцца часта ездзіць па справах у мястэчка, але ўлетку працы менш, і ў нашым доме мы з жонкай жылі так шчасліва, як можна толькі марыць. Паверце, ніколі нічога не азмрочвала нашых стасункаў, пакуль не пачалася гэтая праклятая гісторыя.

Перш чым працягнуць, я мушу сказаць адну рэч. Калі мы пажаніліся, Эфі перапісала ўсю сваю маёмасць на мяне… хутчэй супраць маёй волі, бо я разумею, як няёмка было б, калі б мае справы пагоршыліся. Аднак яна настойвала, і так і сталася.

Ну і недзе паўтара месяца таму яна прыйшла да мяне.

«Джэк, – гаворыць, – калі ты ўзяў мае грошы, ты сказаў, што як толькі яны мне спатрэбяцца, я павінная толькі сказаць». – «Вядома, – адказваю я, – гэта ўсё тваё». – «Тады, – кажа яна, – мне трэба сто фунтаў». Відаць, гэта падаецца дзіўным, але тады я падумаў, што гэта ўсяго толькі новая сукенка ці нешта такое. «А навошта табе?» – спытаў я. «О, – сказала яна ў сваёй гуллівай манеры, – ты ж сказаў, што ты проста мой банкір, а банкіры ніколі не задаюць пытанняў, ты ж ведаеш». – Калі табе сапраўды трэба, то канечне, бяры грошы», – адказаў я. «Так, мне сапраўды трэба». – «І ты не хочаш мне сказаць, навошта?» – «Аднойчы, магчыма, я скажу, але не цяпер».

Я мусіў гэтым задаволіцца, хаця яна ўпершыню нешта ад мяне схавала. Я выпісаў чэк і больш пра гэта не думаў. Гэта была дробязь у параўнанні з тым, што здарылася пазней, але я думаю, яе варта было згадаць.

Я толькі што казаў, што недалёка ад нашага дома стаіць катэдж. Нас раздзяляе поле, але каб трапіць туды, трэба прайсці ўздоўж дарогі, а пасля звярнуць на сцяжыну. Адразу за ім – прыемны сасоннік, і я вельмі любіў хадзіць туды на шпацыр, сярод дрэваў заўжды добра.

Апошнія восем месяцаў дом стаяў пусты – на жаль, бо гэта прыгожы двухпавярховы будынак, са старасвецкім ганкам і кустамі бружмелю побач. Шмат разоў я стаяў там і думаў, якая мілая сядзіба магла б атрымацца.

Дык вось, у мінулы панядзелак, увечары, я гуляў па гэтай дарозе, як раптам сустрэў пусты фургон, які зварочваў на тую сцяжыну, і ўбачыў вязанку дываноў і іншыя рэчы, што ляжалі на газоне перад ганкам. Я прайшоў міма, бо мне было цікава, што за людзі будуць нашымі суседзямі. І як толькі зірнуў, то зразумеў, што нейкі твар глядзіць на мяне з аднаго з верхніх вокнаў.

Не ведаю, што не так было з гэтым тварам, містэр Холмс, але ў мяне ад яго прабег мароз па скуры. Я стаяў далекавата і не мог разгледзець рысаў, але было ў ім нешта ненатуральнае і нечалавечае. Такое ў мяне было ўражанне, таму я тут жа падышоў бліжэй, каб лепей разгледзець чалавека, які пазіраў на мяне. Але як толькі я гэта зрабіў, твар раптоўна знік – так раптоўна, нібыта нехта зацягнуў яго ў цемру пакоя. Я прастаяў хвілін пяць, разважаючы і спрабуючы прааналізаваць свае ўражанні. Я не мог сказаць, жанчына гэта ці мужчына, надта далёка ён быў. Але больш за ўсё мяне ўразіў ягоны колер. Твар быў быццам васковы і нейкі бяскроўны, нерухомы, жахліва ненатуральны. Я так усхваляваўся, што вырашыў даведацца болей пра новых жыхароў. Падышоў і пагрукаў у дзверы. Іх тут жа адчыніла высокая хударлявая жанчына з суворым непрыемным позіркам.