Каміла Цень - Я прыду за табой у аўгусце

“Как-как?… – я прысела радам з эцім непадвіжным, ужэ астываюшчым, но ўсё яшчэ чалавечаскім целам. – У прамом смысле слова”.

І жалка мне была этага беднага пасажыра, і страшна, і гадка чуць-чуць, но пачэму-та, сама не знаю пачэму, і інцярэсна: што ж з ім случылась такое. Не кажды дзень людзі ў аўтобус жывымі садзяцца, а на канечную мёртвыя прыязджаюць. То есць цеарэцічаскі, канешна, усё можэт быць і нічога сьверх’ясцественнага тут нет. З любым можэт случыцца. Но тут… Тут другой случай был. Я эта как-та сразу поняла. Какой-та ў этам усім чустваваўся цеатр. Нехарошы цеатр. Слішкам какой-та драмацічаскі.

Вабшчэ я к мёртвым нармальна атнашусь. Каб баяцца ілі там у обмарак падаць – нет, такога са мной не бывала. Мне іх і да гэтага відзець прыхадзілась – за дзесяць лет да апісываемых сабыцій у меня цёця ўмярла. Ат рака. А яшчэ помню, как у моладасці дзедушку харанілі, как я яго ў лоб цалавала. Не хацела, а заставілі. Ілі вот у мужа майго, Толі, друг нядаўна ўмер, мы на похараны хадзілі. Касцюм яму купілі… Мужу то есць, а не пакойніку. Гаварат, сэрца, но ясна ж, што ад п’янства. Так што не магу сказаць, што я тагда ў аўтобусе так ужэ іспугалась. Мне кажэцца, тут многае ад васпітанія завісіт. Еслі з дзецтва відзіш і панімаеш, што есць у любой жызні начала, а есць канец, так і баяцца мерцвяцоў ня будзеш. Я сама не з Мінска, а з сельскай меснасці. Там к смерці нямнога папрошчэ атносяцца. Как гаварыцца, па-філасофскі. І эта харашо, я шчытаю. Палезна для нервнай сісцемы.

А вот Гаркавы, кагда я яму сказала, што пасажыр этат мёртвы, так сразу жэ пабляднеў, как дзеўка, і адвярнуўся. Плоха яму стала. Мужыкі, яны ўсе слабанервныя, дажа це, каторыя на від самыя мужаственныя. Гонару ў каждага многа, а как да дзела даходзіт, дык сразу глаза на мокрам месце. Мой Толя тожа такой… Палец парэжэт – і ўсё: уміраюшчы лебедзь. Жэншчыны пакрэпчэ ў этам смысле будут. Такімі нас прырода саздала.

Рашыла я таго мёртвага мужыка асматрэць, пака не позна. Зачэм? Ну проста – ўдруг міліцыі панадабяцца патом асобыя прыметы. Мала лі што, в обшчэм. На ўсякі пажарны. Чуць-чуць заташніла мяне, гдзе-та ў раёне лёгкіх, вот здесь, но я сібя сразу ў чуўства прывяла. Сказала сібе: “Так, Юр’еўна. Спакойна. Нічога ён табе ня здзелает. Проста мёртвы мужчына”. Он і праўда прастой быў. Абычнае ліцо. На від лет пяцьдзісят. Адзет прылічна. Панятна, што рабацяшчы. Па чым панятна? Ды па ўсім. Па рукам, па кожэ, па адзеждзе. Выражэніе ліца не злое. Какой у чалавека харакцер, па ліцу сразу відна. А большэ нікакіх асобых прымет. Ну, пасівеўшы трохі, у рубашке і куртке летняй. Штаны пагладжаны. Вот так. Быў чалавек – і нету. Такіх у Мінску – бальшынство, а ў Завадском раёне вабшчэ кажды ўтарой. Неплахой, наверна, мужчына быў. Нармальны. Такога прымерна ціпа, как – і тут я ўнутрана садрагнулась – как мой Толя. Нельзя так, канешна, думаць, кагда на пакойніка смотрыш, но іменна так я, дура, тагда і падумала. Каюсь. Но мысль жэ назад не заталкаеш.

У кармане курткі этага пакойніка штота ляжала. Я астарожна глянула: бутылка каньяка. Не дарагога. Недапітая. І целефон… Ну, кашалёк, канешна. Жыроўка на кварціру, паспарт у абложке. Я жыроўку развярнула, паспарт палістала. Што яшчэ? Зажыгалка, а сігарэт няма. Ключы ад дома на бралку. Праязной.

Но самае інцярэснае была ня эта. А то, што ззадзі на затылке ў яго кроў была. Бальшая такая рана, но не такая, што кроў аж свішчэт, а такая, будта галавой ўдарыўся. Была і яшчэ адна падробнасць, на какую я сначала ўніманія не абраціла, но запомніла…

“Нада вадзіцелю сказаць”, – сказаў Гаркавы. З такой злобай, будта эта вадзіцель быў вінават, што мертвяца нам падбросіў.

“Дык скажы. Што стаіш? І звані ў міліцыю!” – сказала я Гаркаваму, а ў самой у галаве какіе-та калёсікі закруцілісь.

Што-та тут не складывалась.

Пака міліцыя і скорая ехалі, мы з Гаркавым на лавачке на астаноўке сядзелі. Гаркавы ўсё ругаўся, усё мужыка таго жалеў, а я не слушала, я з мыслямі сабіралась. А вадзіцель возле аўтобуса стаў і курыў адну за другой. Можэт, у іх какіе-та свае суяверыя, я не знаю. Можэт, аўтобус, у каторам чалавек умер, у іх проклятым шчытаецца. Но с вадзіцелем гаварыць я пасцяснялась. Мінут чэрэз дваццаць міліцыя прыехала, мы ўсё расказалі, падпісалі. Панятна была, што прыдзёцца і дальшэ паказанія даваць, ані ж не адстанут… Настраеніе ў мяне саўсем іспорцілась. Гаркавы з міліцанерамі разгавор завёў, такі ўжо умнік – а я збоку стаяла і прыслушывалась. Тожэ ж інцярэсна стала, што спецыялісты скажут. Но тут ждала мяне разачараваніе. Пачэму-та рашылі ані сразу, што мужчына этат напіўся, на астаноўке гдзе-та ўпаў, а патом у аўтобусе яшчэ дабавіў спіртнога – і памёр у дароге ад палучэннай раны.