Каміла Цень - Я прыду за табой у аўгусце

“Праязной ваш, жэншчына, пакажыце, будзьце дабры”, – гавару ей твёрда, но вежліва.

Ана сразу ў крык. І так ісцерычаскі, што хоць ты вушы затыкай. Ну чэснае слова, как будта ей палец прышчамілі. Гаркавы падышоў, но за два шага астанавіўся, он мужык крупны, но паэтаму слішкам астарожны, усігда баіцца, што датронецца ненарокам да пасажыркі. Правільна дзелает, канешна, ані ў нас цяпер такія пайшлі, безбілетнікі – случайна датронешся, сразу крычат, будта іх насілуют: “Убярыце рукі, я на вас у суд падам!” І могут жа, а патом яшчэ і свідзецелі найдуцца. Но мяне эцім не вазьмёш. Я стаю перад той жэншчынай і прама ў ліцо ей сматру. А ана атварачываецца і другім пасажырам жалуецца – мол, не пускают ее эці атродзья. Мы з Гаркавым то есць. Я слушаю, слушаю, а патом гавару спакойна этай жвавенькай:

“Жэншчына, ну как вам не стыдна”.

“Мне? Стыдно?”

“Ну вот пасудзіце самі, – гавару я і ў глаза ей сматру с укорам. – Ну мы ж усе людзі. Ну былі б вы бальная ілі бярэменная, мы б вас па-чалавечаскі пажалелі, канешна. Ніхто ж вам не ўраг. Но вы на сябе пасматрыце. Адзетая харашо, красіва, накрашэна са ўкусам. Обуў на вас, апяць жэ, качэственная. Целефон харошы, дарагой. Што ж вам мяшала талончык прыабрэсці? У кашальку ў вас дзеньгі есць, хватает, дажа валюта імеецца”.

Пра валюту эта я ужэ так, радзі эфекта сказала, рыскнула. Увесь мір – цеатар, а мы ў ім акцёры. Но: падзействавала. Атнашэніе у людзей к жэншчыне этай как-та паціхоньку ізменілась, я эта сразу пачуствавала.

“У меня? Валюта? Да вам откуда знать?”

Ана ад злосці аж задахнулась. А людзі к ней усё бліжэ і бліжэ падходзят, цярпеніе цяраюць. Усім жа дамой хочацца. Я улыбаюсь вежліва і ей так будта бы ў шутку прэдлагаю:

“А вы пакажыце кашалёчак. Я ў рукі браць не буду, проста пакажыце. Давайце дагаварымся, еслі там есць дзеньгі, тагда вы плаціце штраф, а еслі нету – ідзёце на ўсе чатыры стораны”.

Гаркавы мне із-за яе спіны мігае – ты што тварыш? Што за прэдстаўленіе? А я ўніманія на яго не абрашчаю і ў глаза сваей сабяседніцы спакойна сматру. Неплахой мужык Гаркавы, но прастой как пяць капеек. А пасажыры ўжэ вазмушчаюцца – і не на нас, а на ту безбілетніцу. Хто-та ее за плячо тронуў. Што дзелаць. Заплаціла ана, Гаркавы квітанцыю выпісаў. С аблегчэніем усе ўздахнулі. Астальных мы быстранька праверылі па аднаму – дык ані ужэ дажа з гордасцю какой-та талоны паказвалі. Усе вышлі, кроме аднаго. Тот как сядзеў у канцы салона, так там і аставаўся. Бывае.

“Ну што, пашлі будзіць?”

“Пашлі”, – кіўнуў Гаркавы і закасаў зачэм-та рукаў.

Мне тот спяшчы пасажыр з самага начала не панравіўся. Сама не знаю, у чом прычына была. Можэт, сядзеў как-та слішкам неесцественна. Дажа для п’янага. Гаркавы к яму первы падышоў, за плячо патрос:

“Прыехалі!”

А он ноль рэакцыі.

“Мужчына!”

Ноль па фазе, как у маёй юнасці гаварылі. Сядзіт непадвіжна, как будта над намі іздзеваецца. Я Гаркавага адсунула і сама над тым п’яным накланілась. Гаркавы за сьпіной завёў сваю песню: кідай і пашлі, зачэм нам эці хлопаты лішнія, но я ўжэ панімаць начала: што-та тут не так.

Падбародак таму п’янаму прыпадняла, у глаза пасматрэла ўнімацельна – і тут мне і стала ўсё ясна.

Ну, паздраўляю, Зінаіда Юр’еўна, дакаталась ты, сказала я сама сібе і за поручань схвацілась. Крэпка-крэпка. А напарнік мой не унімаецца:

“Эй, мужчына, уставай, каму гавару! На том свеце выспішся!”

“Ціха ты!” – цыкнула я на Гаркавага.

“А што такое? Он аддыхает – я тожэ права імею!”

“Ой, Гаркавы, я б на тваім месце яму б не завідавала, – сказала я, шчупая пульс. – Мёртвы он…”

Мёртвы.

Прэдстаўляеце себе нашу рэакцыю?

Вот толька што рабочы дзень кончыўся. Абычны дзень, какіх у жызні многа была і будзет. Мы з Гаркавым ужэ ў мыслях дома былі. (Дама ў нас разныя, еслі што, но каждаму ў такое ўрэмя вячэрняе дамой хочацца). Ну, можэт Гаркавы і не дома, а ў бутылке ўжо мыслямі быў, а я так даўно мячтала, как дамой прыеду і аддахну наканец. С абеда галава балела, настраеніе тожэ так сібе, на душэ аўгуст… А дома харашо, і ўют, і спакойствіе. І вот на табе. Такое праішэствіе на маршруце. Толька што весь мір быў цібе знакомы і панятны, а тут за сякунду ўсё перавярнулась. Так ано ўсігда ў жызні бывае. І не будзет ана ўжэ прэжняй, жызнь эта. І не важна, што чалавек хацеў і к чаму стрэміўся… Не хазяева мы нашай жызні. А думаем наіўна, што можам самі судзьбу сібе выбіраць.

“Как эта мёртвы?”

Гаркавы гразна мацюкнуўся і ажно рукаў назад закатаў.