Валентин Зуб - Таямнічы надпіс

— Цяжка паранены?.. Адкуль ты ўзяў? — недаверліва спытаў у Толіка Жэнька.

— А ты паглядзі, як нізка літары ад зямлі, ля самага камля. Так і здаецца, што нехта выразаў іх седзячы або нават лежачы, — адказаў Толік. — Ты, Ніна, калі будзеш распытваць у возчыкаў пра дзялянкі, запытай, можа, яны што знаходзілі цікавае? Для нас гэта вельмі важна.

— Бачыш, Жэнька, — сказала Ніна, — а ты гаварыў, што за цікавым трэба ехаць за трыдзевяць зямель. Я думаю, што наша спрэчка цяпер вырашылася сама сабой. Так, Толік?

— Я і сам добра не ведаю. Параімся з Зінаідай Антонаўнай, ці варта ўсяму краязнаўчаму гуртку ісці расследаваць гэты надпіс.

— Аднак расследаваць яго трэба абавязкова! — сказаў Васілёк.

— Ну, тады пайшлі хутчэй да Зінаіды Антонаўны, — прапанаваў Толік.

Пераганяючы адзін аднаго, хлопцы і дзяўчаты кінуліся бегчы да сваёй любімай настаўніцы, з якой ім як мага хутчэй хацелася падзяліцца такой незвычайнай навіной.

Зінаіда Антонаўна рыхтавалася да чарговага збору атрада. Тэма збору была: «Значэнне лясоў для народнай гаспадаркі». Яна хацела, каб яе вучні, накіроўваючыся ў паход па роднаму краю, не толькі цікава адпачывалі, але папаўнялі свае веды, вучыліся любіць прыроду.

Зінаіда Антонаўна дапісвала апошнюю старонку канспекта, калі ў дзверы пакоя раптам пастукалі. Яна глянула ў акно і адразу падумала, што нешта здарылася, бо твары ў хлопчыкаў і дзяўчынак былі ўсхваляваныя, расчырванелыя.

— Заходзьце, заходзьце, — запрасіла настаўніца вучняў, адчыніўшы дзверы.

— Добры дзень, Зінаіда Антонаўна! — прывіталіся дзеці.— Прабачце, калі ласка, што мы вас патурбавалі, але ў нас такая навіна… Мы знайшлі таямнічы надпіс, — загаварыла адразу некалькі чалавек.

— Пачакайце, пачакайце, не ўсе адразу. Хто знайшоў?

— Васілёк.

— Ну дык няхай ён і раскажа.

Васілёк расказаў усё па парадку — як ён пайшоў па трэскі, як убачыў літары. Зінаіда Антонаўна слухала вельмі ўважліва, а калі ёй расказалі, што ўдалося прачытаць літары, яна нават устала і ўсхвалявана захадзіла па пакоі.

— Ваша знаходка вельмі цікавая… Няўжо гэта паведамленне Сцяпана Казімірава?.. — у задуменні прагаварыла Зінаіда Антонаўна і моцна сціснула рукі.

— Якога Сцяпана? — не вытрымаў Васілёк.

— Гэта я проста так… Успомніла пра адно здарэнне яшчэ ў час вайны… Дык вось, я думаю, што можна прыняць прапанову Толіка і Васілька і паспрабаваць знайсці працяг надпісу. Толькі ўсім ісці не трэба. Даручым гэта Толіку, Васільку і…

— Мне! — папрасіўся Жэнька.

— Добра. Я згодна. Думаю, што для выканання гэтага вам хопіць аднаго дня. Дзялянкі, адкуль вазілі бярвенні, знаходзяцца блізка, самая далёкая кіламетраў за восем, і калі вы заўтра раніцай устанеце разам з сонейкам, то к вечару, я думаю, вернецеся. Не праспіце?

— Што вы, Зінаіда Антонаўна, — за ўсіх адказаў Толік. — Мы і лажыцца не будзем.

— Ну, гэта дарэмна. Перад паходам трэба добра адпачыць, каб быць бадзёрымі і выканаць даручэнне атрада.

— Выканаем! — урачыста запэўніў Васілёк.

Часам бывае так: быў чалавек няўпэўнены ў якой-небудзь справе, не верыў у яе поспех. І раптам убачыў, што справа дае пэўную карысць. І тады гэты чалавек робіцца самым заўзятым яе прыхільнікам.

Так здарылася і з Жэнькам. Ён больш за ўсіх недаверліва адносіўся да таямнічых літар. Яму ўсё здавалася, што гэты нейчы жарт ці проста выпадковы надпіс. І калі ён прасіўся, каб і яго паслалі разам з Толікам і Васільком адшукваць другую частку літар, дык толькі таму, каб быць разам з сябрамі і потым пасмяяцца з Васілька.

Жэнька прыйшоў дадому, павячэраў і адразу ж лёг спаць. У хаце было ціха, і хлопчык пачаў ужо драмаць, але ў гэты момант бразнулі дзверы, і ў пакой увайшла маці. Ён пазнаў яе, не адплюшчваючы вачэй, па мяккай хадзе. Услед за ціхімі крокамі маці загрукаталі яшчэ нейчыя, цяжэйшыя — відаць, той чалавек быў у ботах.

— Адкуль жа будзе тое здароўе, — гаварыла маці,— калі гэткія пакуты прыйшлося перанесці. І ў голадзе, і ў холадзе сядзелі, вось яно цяпер і дае сябе адчуваць. А што ў яе прызналі?

— Сухоты.

Жэнька па голасу пазнаў і госцю — цётку Антаніну, суседку. Яна была яшчэ не старая, але моцна пасівелая. Такой яна зрабілася пасля таго, як фашысты ўгналі ў Германію яе адзіную дачку Аню. Пасля вайны Аня вярнулася, але была заўсёды задуменная і ціхенька кашляла ў рог хусцінкі. А ўчора цётка Антаніна завезла Аню ў бальніцу.