Vüsal Kamil - Soyuq cəhənnəm

Hava qaralmağa başlayırdı. Azan səsi evin içində aydınca eşidilirdi. Adətən hüquq-mühafizə orqanları işçiləri namaz qılmırlar, Loğmanın namaz qılması isə gəncliyindən qalma vərdişi idi. O, namaz qılmaq üçün oturduğu divandan qalxmaq istəyəndə Mədinə əlindəki vərəqlə gəlib atasının qarşısında dayandı və çəkdiyi rəsmi ona göstərərək dedi:

– Ata, gör nə çəkdim!

Mədinənin çəkdiyi şəkil Loğmanı diksindirdi. O, üzü ağac budağına bənzəyən bir neçə adam şəkli çəkmişdi. Nəyə görə? Balaca uşağın belə simalar yaratmaq istəyi hardan qaynaqlanmışdı, onda bu ilham haradan idi? Loğman bir-iki dəqiqə şəklə baxıb düşündü.

– Mədinə, niyə belə bir şəkil çəkmisən? Sən həmişə ev, təbiət şəkilləri çəkirdin axı.

– Bu adamlar təbiəti görmürlər, – Mədinə üzdən çox kök idi və danışarkən arada nəfəsi kəsilirdi. Ümumiyyətlə isə, təmkinlə danışırdı, lakin nəyisə izah edəndə onda rahat hiss olunacaq həyəcan yaranırdı ki, təngnəfəsliyin də səbəbini Loğman bunda görürdü. – Ata, bu adamları özüm ağac kimi çəkdim. Onlar da adamdır da, – Mədinə, əslində, başqa şeylər demək istəyirdi, lakin uşaq dili kasad olduğundan fikirlərini çatdıra bilmirdi.

Mədinənin çəkdiyi şəkil yaxın gələcəkdəki faciələrdən xəbər verirdi; ən azından, Loğmanın şahidi olacağı faciələrdən. Uşaq, əslində, bunları demək istəyirdi. Həmişə belə olur, fələk həmişə baş verəcəklərdən insanları xəbərdar edir. Sadəcə insanlar ən xırda şeylərə də laqeyd münasibət göstərirlər…

– Bu xəstəlik el arasında “vəba” adı ilə də tanınır. Buna baxmayaraq, vəba deyil, cüzamdır. Cüzam bir mikroorqanizmin ortaya çıxartdığı, periferik sinir sistemi və dəri başda olmaqla, bir çox orqana təsir edən yoluxucu bir xəstəlikdir. Ancaq yoluxma ehtimalı çox aşağıdır. Bu səbəbdən də uzun illər yoluxucu xəstəlik kimi qəbul olunmayıb, – həkim danışdıqca Ümmanı qorxu bürüyürdü. Gözləri dolmuş halda həkimə qulaq asırdı. – Cüzam xəstəliyinin müalicəsinə vaxtında başlanılsa, effekt verə bilir. Cüzam və ya lepra (taun) insanda xroniki infeksion xəstəlikdir. Törədicisi xansen basilləridir… Pis qidalanma, avitaminoz, antisanitariya… Bunlar xəstəliyin yaranmasına şərait yaradır. Cüzam törədiciləri orqanizmə zədələnmiş dəridən və yuxarı tənəffüs yollarının selikli qişasından daxil olur. Cüzam xəstəsinin üzü get-gedə çürüyür. Belə xəstələr cəmiyyətdən təcrid olunaraq Umbakıda yerləşən cüzam xəstəxanasına göndərilirlər. Cüzamlıların təkcə üzləri deyil, yavaş-yavaş bütün bədənləri çürüyür. Onların sonu ölümdür. Dəri boyunca çürümə prosesi başa çatandan sonra onlar ölür. Bu cür ölməmək üçünsə bu xəstəliyin müalicəsi ilə gecikmədən məşğul olmaq lazımdı. Ümman, qızım, sən isə bir qədər gecikmisən.

Həkim son cümləsini daha da yumşaq səsləndirə bilərdi. Deyəsən, bunu gec başa düşdü və səhvini düzəltməyə çalışdı. Buna görə şablon cümlələri döşəməyə başladı:

– Amma narahatlığa əsas yoxdur. Tibb çox şeylərin öhdəsindən gəlib. Bəlkə, bunun da həlli tapıldı.

Onun sonradan dediyi sözlərin heç biri qarşısındakı xəstəyə təsir etmirdi. Ümman onun əvvəlki cümlələrinə dözə bilmirdi və ağlayaraq çantasını götürüb kabineti tərk etdi.

– Ümman, hara? – həkim onun arxasınca getmək üçün kreslodan durdu, cəld dəhlizə çıxdı və sürətlə gedən Ümmanın arxasınca baxıb başını buladı.

Bir müddət əvvəl Ümman Həsənlə həkimə gedib müayinədən keçmişdi (onlar hər il müayinədən keçirlər). Həsən sağlam idi. Həkim isə Ümmanı çağırıb onunla söhbət etmək istədiyini bildirmişdi. Sonradan Həsənin həbs olunması məsələsi ortaya çıxdı və baş qarışdı. Dünən qardaşı azadlığa çıxdıqdan sonra həkimə getməyi qərara aldı. Zəng edib vaxtı da dəqiqləşdirdi…

O, eşitdiklərinin təsirindən çıxa bilmirdi. Gəncə çayının yaxınlığındakı skamyada üzü körpüyə tərəf oturmuşdu. Ağlayırdı. Dərdləşməyə adam axtarırdı.

Həkimin dedikləri qulaqlarında əks-səda verirdi: “Cüzamlıların təkcə üzləri deyil, bütün bədənləri çürüyür… Onların sonu ölümdür… Onlar cəmiyyətdən təcrid olunurlar…”

Ümmanın 25 yaşı var, hüquq fakültəsini bitirib, lakin işləmir. Atası Bakıda, neft şirkətində yaxşı vəzifədə çalışırdı. Qardaşı idman akademiyasını bitirib, karate üzrə dördqat Avropa çempionudur. Populyar idman klublarından birinin üzvüdür. Həmin klubu yaxın dostu ilə birlikdə təsis edib və orada məşqçi işləyir.

Ümman bir saatdan çox ağladıqdan sonra halsızlaşdığını hiss edib və ağlamağın faydasız olduğunu anlayaraq evə getmək üçün ayağa durdu. Belə qərara gəlmişdi ki, hər şeyi anasına danışsın, onsuz da gizlədə bilməyəcəkdi…

Loğman kabinetində oturub Akif İslamzadənin “Ala gözlüm” mahnısına qulaq asırdı. Və mahnı sədaları altında dünən qızının çəkib göstərdiyi şəkli düşünürdü. Bəlkə də, şəkildə qeyri-adi heç nə yox idi. Sadəcə Loğman son vaxtlar çox xırdaçılıq edir, hər şeydə nəsə axtarmağa çalışırdı.

Qapı döyüldü və ardınca da dərhal açıldı. İçəri daxil olan leytenant Loğmanı fikirlərdən ayırdı. Gəlib stulda oturdu.

– Nəsə olub? – Əliyev onun sözlü adam olduğunu hiss edib soruşdu.

– Yox, – üçüncü dərəcəli hüquqşünas, ədliyyə leytenantı cavab verib, əlavə etdi. – Sən demə, bu Həsən karate üzrə dördqat Avropa çempionu olub.

– Olsun da! – mayor laqeydliklə dedi. – Boş şeydir.

– Hə də… Axı sən kunqfuçusan. Sizə görə digər idman növləri elə-belədir, – Sadıxov da uzun illər karate ilə məşğul olmuşdu.

– Xətrinə dəydi? – mayor bic-bic qımışdı. – Mən üzr istəyə bilərəm.

– Belə getsə, sənin bir ulduzun da artacaq, ədliyyə müşaviri – ədliyyə podpolkovniki olacaqsan, – Sadıxov mövzunu dəyişdi. – Hesabında açılmamış cinayət işi yoxdur.

– Mən işimi görürəm. Polkovnik rütbəsini alandan sonra isə rahatca istefaya çıxa bilərəm.

– General olmaq istəməzsən ki?

– Yox, polkovnik də kifayət qədər yüksək rütbədir.

– General olmaq istəməyəndən əsgər çıxmaz, – Sadıxov ona söz atdı.

– Əsgər generalın yerinə göz dikib öz işini görməsə, general ola bilməz, – Loğman, mənalı tərzdə gülümsədi. – Mənim göz dikdiyim yer yoxdur. Həm də əsgər olmaq istəmirəm.

Daxili telefonun səsi eşidildi. Loğman qısaca cavab verib, dərhal da dəstəyi asdı.

– Nə olub? – Sadıxov maraqlandı.

– Şəhər prokurorudur, məni kabinetində gözləyir, – Loğman bunu deyib ayağa duraraq qapıya doğru getdi. – Yəqin, yenə tərifləyəcək…

Bir az əvvəl telefonda Həsən ona iki saatdan sonra Bakıda olacağını demişdi. Züleyxa isə bura dərdlərini bir qədər yumşaltmaq, rahatlaşmaq üçün gəlmişdi. O, sözün əsl mənasında böyük və dəhşətli əzaba düçar olmuşdu. Nə olur-olsun, bunu Həsənə deyəcəkdi. İndi cəsarətli olmaq vaxtı idi. Lakin Həsən Gəncəyə ana-bacısına baş çəkməyə getdi. Ancaq orada həbs olunması Züleyxanın qəbul etdiyi qərarı həyata keçirməsini təxirə salmalı oldu.