Johann Wolfgang Goethe - Ptaszki podług Arystofanesa

Osoby

BURZYCKI

DUDAS

PUCHACZ

PAPUGA

CHÓR PTAKÓW

Dolina otoczona lasem i skałami, na których szczycie ruiny.

DUDAS

z jednej strony na wierzchu skały

Och! niebezpieczna ścieżka —! o! nieszczęsna droga!

BURZYCKI

z drugiej strony skały – ukryty

Pst! znów go słyszę! Hop!

DUDAS

odpowiada

Houp!

BURZYCKI

Na jakążeś zbłąkał się 1 1 na jakążeś zbłąkał się – konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika oraz partykułą wzmacniającą -że- (skróconą do -ż-); inaczej: na jaką zabłąkałeś się; na jakąż zabłąkałeś się. [przypis edytorski] skałę?

DUDAS

Oj! biedaż 2 2 biedaż – konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż. [przypis edytorski] mi, bieda!

BURZYCKI

Cierpliwości! mój przyjacielu!

DUDAS

Utkwiłem w cierniach i głogu!

BURZYCKI

Tylko powoli!

DUDAS

O jakiż śliski, zwodniczy ten mech! zawraca mi się głowa 3 3 zawraca mi się głowa – dziś popr.: mam zawroty głowy. [przypis edytorski] ; spadnę w przepaść!

BURZYCKI

Tylko spokojnie! spuść się na dół! Tu widzę łączkę!

DUDAS

Spadam – lecę!

BURZYCKI

Tylko cicho! Zaraz idę!

DUDAS

Ojej! spadłem!

BURZYCKI

Poczekaj! ja cię podźwignę!

DUDAS

leżąc na ziemi

O zwodzicielu! Włóczęgo-Szyjołomie, oby cię bogowie zaprzepaścili!

BURZYCKI

Czemu wrzeszczysz?

DUDAS

Przeklinam cię!

BURZYCKI

raczkuje na szczycie skały

Otóż tu jest Muscus cyperoides politrichocarpomanidoides 4 4 Muscus cyperoides politrichocarpomanidoides – łac. nazwa sugerująca gatunek mchu (łac. Muscus : mech), niewystępująca we współczesnej klasyfikacji. [przypis edytorski] .

DUDAS

Dobije mnie!

BURZYCKI

A ta Lichen canescens figerrimus 5 5 Lichen canescens figerrimus – łac. nazwa sugerująca gatunek porostu (łac. Lichenes : porosty), niewystępująca we współczesnej klasyfikacji. [przypis edytorski] , co za nędzna figura!

DUDAS

Potrzaskałem wszystkie kości!

BURZYCKI

Widzisz, jaką pociechą i podporą jest umiejętność! I w nadpowietrznych sferach i na najszorstszej 6 6 najszorstszy – dziś: najbardziej szorstki. [przypis edytorski] skale człowiek umiejętny znajdzie zabawę 7 7 zabawa (daw.) – zajęcie (zaproponowane przez tłumacza zamiennie inne określenie). [przypis edytorski] .

DUDAS

Obyś na dnie morskiem 8 8 morskiem – daw. forma przymiotnika określającego rzeczownik w rodzaju żeńskim a. nijakim (tu: dno); dziś ujednolicona do formy daw. męskiej: morskim. [przypis edytorski] układał zbiór muszli, a ja tam był, skąd przyszedłem.

BURZYCKI

Słabyżeś 9 9 słabyżeś (daw. forma) – jesteś słaby. [przypis edytorski] ! a przecież tak czyste, tak lekkie jest to górskie powietrze.

DUDAS

Ani je pierśmi 10 10 pierśmi – dziś: piersiami. [przypis edytorski] zachwycić.

BURZYCKI

Zauważałeś, jaki przecudny widok?

DUDAS

Cóż mi on pomoże?

BURZYCKI

Zimnyś 11 11 zimnyś (daw. forma) – skrócone: zimny jesteś. [przypis edytorski] jak głaz.

DUDAS

Gdy mnie dreszcz przejmie: teraz całym 12 12 całym (daw. forma) – skrócone: cały jestem. [przypis edytorski] w potach.

BURZYCKI

To zdrowo. schodząc Ręczę ci, żeśmy w właściwem 13 13 właściwem – daw. forma przymiotnika w N.lp określającego rzeczownik w rodzaju żeńskim a. nijakim (tu: miejsce); dziś ujednolicona do formy daw. męskiej: właściwym. [przypis edytorski] miejscu.

DUDAS

Wolałbym, żebyśmy byli na dole.

BURZYCKI

Wszakżeśmy szli najbliższą drogą.

DUDAS

Najprostsza, ale o kilka godzin dłuższa. Z utrudzenia i bólu ani się ruszyć mogę! Ach! ojojoj!

BURZYCKI

Przecież nie rozpadłeś się w kawałki. podnosi go

BURZYCKI

Oby każdy szukający szczęścia w zmianach, takie jak ja zrobił doświadczenie!

BURZYCKI

Upamiętaj się 14 14 upamiętaj się (daw.) – dziś: opamiętaj się. [przypis edytorski] ! Upamiętaj się!

DUDAS

Przynajmniej mieliśmy co jeść i pić.

BURZYCKI

Umhu! 15 15 Umhu! – daw. dźwiękonaśladowczy wyraz oznaczający potwierdzenie; dziś raczej: mhm. [przypis edytorski] Z cudzej kieszeni lub z cudzego stołu!

DUDAS

W zimie nie zaznaliśmy chłodu.

BURZYCKI

Dopókiśmy w łóżkach leżeli 16 16 dopókiśmy (…) leżeli – konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: dopóki leżeliśmy. [przypis edytorski] .

DUDAS

Ani trudów; a pewnym ludziom gorzej było jak nam, co jak szaleni uganiamy po świecie, by jakieś urojone dziwadła w najdziwaczniejszy sposób pochwycić.

BURZYCKI

ku widzom

Nasze dzieje w tych krótkich zawarte słowach: nie było sposobu dłużej osiedzieć się w mieście. Bo chociaż wcale skromnemi były nasze żądania, to i tych nawet nie zaspokajano; – prace nasze płacono sowicie, lecz my tem potrzeb naszych pokryć nie mogli. Żyliśmy właściwym nam trybem, a rzadko znaleźć mogliśmy odpowiednie nam towarzystwo. Słowem wzdychaliśmy do jakiej nowej krainy, kędy 17 17 kędy (daw., gw.) – gdzie. [przypis edytorski] by była inna postać rzeczy.

DUDAS

A idąc tą drogą przedziwnieśmy sobie byt polepszyli 18 18 przedziwnieśmy (…) polepszyli (daw.) – konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: przedziwnie polepszyliśmy. [przypis edytorski] !

BURZYCKI

Skutek uwieńcza zabiegi. Wielkie zasługi w nowszych czasach rzadko już zostają w utajeniu; – są dzienniki, które bezzwłocznie każdy czyn wzniosły unieśmiertelniają. – Słyszeliśmy, że na szczycie tej niebotycznej góry puszczyk mieszka, którego wszystko 19 19 wszystko – zaleca się stosowanie podwójnego zaprzeczenia: wszystko zadowala a. nic nie zadowala. [przypis edytorski] nie zadawalnia 20 20 zadawalniać (daw.) – dziś: zadowalać. [przypis edytorski] ; dlatego mu też ogromne przyczytujem 21 21 przyczytywać – dziś: przypisywać. [przypis edytorski] umiejętności. – W całym kraju słynie pod imieniem: „Krytyka”. Całe dnie przesiaduje w domu, badając to, co wczoraj inni zdziałali, a zawsze nierównie 22 22 nierównie (daw.) – o wiele bardziej. [przypis edytorski] rzutniejszy jak każdy wracający z sali obrad publicznych. – Domniemywamy się 23 23 domniemywać się – dziś: domyślać się czegoś a. domniemywać coś. [przypis edytorski] , że wszystkie miasta, chociaż w nocy tylko, jak ów diabeł kulawy – zapewne zwiedził, a więc będzie nam mógł wskazać miejsce, kędy by się przyjemnie żyć dało. – Patrz! patrz no tam, jakie to prześliczne mury! Istotnie! jakby je rusałki wyczarowały!