Алесь Яфімаў - Каменная ноч

Алесь ЯФІМА Ў

КАМЕННАЯ НОЧ

НОЧ ПЕРШАЯ

Калі хто скажа гары гэтай: «падыміся і ўвергніся ў мора» і

не засумняваецца ў сэрцы сваім, а верыць будзе,

што збудзецца па словах яго, — будзе яму, што б ні сказаў.

(Мк. 11:23)

Ён ляжыць на сваім няўтульным ложку на спіне, амаль як нежывы. Толькі водбліскі на стомленых вачах Яго, час ад часу на імгненне згасаючы, даюць зразумець, што Яго павекі рухаюцца. Значыць, жывы. А так няма ні тое, што ніякіх іншых рухаў — нават дыханне цяжка заўважыць. Ледзь бачна, як коўдра на Яго грудзях павольна ўздымаецца і апускаецца. І толькі павекі рухаюцца, як механізм нейкага дыяпраектара, змяняючы адзіны кадр тым жа самым — бясконцай колькасцю аднолькавых кадраў.

Ён глядзіць на столь. У пакоі досыць светла, дзякуючы вулічнай ілюмінацыі і адсутнасці штор. Столь часткова шэрая. Дзесьці на ёй — практычна чорныя цені... Калі доўга глядзець, можна ўбачыць нават маленькія дэталі тэкстуры ці заўважыць нейкі малюнак у гульні святла і ценю... Аднак Ён глядзіць уверх пад максімальна зручным вуглом. Ён глядзіць нібыта праз гэтую столь і праз шэраг падобных столяў з вышэйшых паверхаў. Нават праз засветку гарадской ілюмінацыі і праз хмары: Ён глядзіць у космас. Халодны, чорны, пусты, ціхі космас.

І дзесьці ў гэтай глухой халоднай чарнаце Ён бачыць вялікую каменную глыбу — астэроід. Гэтая глыба абсалютна бязгучна куляецца, боўтаецца ў чорнай прасторы і ляціць па невядомай арбіце... Тады Ён уяўляе, як накідвае на яе ласо ці нешта такое, — дэталі не маюць значэння, ды і стомлены мозг не можа ўжо іх ствараць — і цягне гэтую глыбу на сябе. Ён уяўляе, як трымае ў руках тоўсты канат, як падцягвае яго спачатку адной рукой, потым другой.

Уяўляе, як напружваюцца вены на руках, як сціскаюцца мышцы на грудзях і спіне, як пачынаюць гарэць далоні... Аднак вялікая глыба цягнецца вельмі павольна, але цягнецца. Пасля галава пачынае балець ад таго, што Ёнімкнецца дэтальна ўявіць, нават адчуць гэты працэс цяжкай фізічнай працы — пры тым, што на самай справе Ён ляжыць без адзінага руху, максімальна расслабіўшыся... Нават дыхае незаўважна. І тады Ён рэальна падымае рукі і цягне нябачны канат. Цягне старанна, максімальна напружваючы рукі і плечы, паступова: спачатку выкідвае правую руку, хапае канат, моцна напружваючы яе ад пальцаў аж да грудзей, роўна і павольна ў такім напружанні цягне да цела. Пасля тое ж самае левай. І ў гэты момант рэальнасць і ўяўленне сплятаюцца ў адзінае. Ён ляжыць на ложку і цягне нябачны канат, які ўздымаецца праз столь, праз іншыя паверхі, праз засветку, праз хмары, выходзіць з атмасферы і паглыбляецца ў чорны космас. А на другім канцы гэтага каната — вялікая каменная глыба. І гэтая глыба паддаецца Яму: ляціць насустрач. Ён цягне яе так, як цягнуў аднойчы за ланцуг човен па вадзе — спачатку цяжка, аднак потым човен набірае інерцыю, і цягнуць усё прасцей і прасцей, хутчэй і хутчэй. Вада амаль не супрацівіцца руху чоўна, а касмічная чарната ўвогуле не стварае аніякіх перашкод для руху каменнай глыбы. У рэшце рэшт, човен, набраўшы дастакова інерцыі, выпаўзае на бераг амаль на палову сваёй даўжыні, падмінаючы аер ці асаку. Аднойчы Яго каменная глыба таксама дастаткова разгоніцца і абрынецца на галовы, знішчаючы хмарачосы і шэрыя панэлькі...

Дыханне парушана. Перадплечча, кулакі і спіна фізічна баляць. Ён адчувае, як выпнуліся вены. Падымае рукі, каб кроў адышла ўніз... Пасля такіх практыкаванняў галава становіцца лёгкай, хочацца спаць. Ён яшчэ ўяўляе, што канат досыць хутка спускаецца з космасу на Яго грудзі — гэта значыць, глыба ляціць па інерцыі. Аднак да наступнай ночы яна спыніцца, і давядзецца зноў варушыць яе з месца. Тым не менш, Ён адчувае пэўную радасць: нягледзечы на тое, што да гэтай каменнай глыбы тысячы кіламетраў, сёння Ён прыблізіў яе хоць на некалькі метраў, на некалькі імгненняў...

Пасля гэтага Ён прымае нармальную позу — не памерлага, а чалавека, які засынае, павярнуўшыся набок, заплюшчвае вочы і імкнецца заснуць. Ён нават не ведае, колькі часу так праляжаў: магчыма, дваццаць хвілін, магчыма, тры гадзіны; не ведае, колькі засталося на сон. Летам, калі ночы кароткія, можна заўважыць змену колеру неба і рух ценяў. У астатнюю ж пару без гадзінніка складана прасачыць за часам, рух якога Ён губляў, займаючыся глыбай. Нягледзечы на тое, што «ўчора» быў складаны дзень і «заўтра» будзе складаны дзень, настрой Яго крыху паляпшаецца.