Адам Міцкевіч - Пан Тадэвуш

Дарма чыноўнік аслупелы заклінаўся,

Што паляваць зусім яшчэ і не збіраўся,

Што, з іхняй светласці ласкавым пазваленнем,

Сабачкам быў той звер, а не аленем...

"Ах ты, прахвост,- крычыць Кірыла,- як ты смееш

Сцвярджаць, што лепей паляванне разумееш,

Чым я сам, Казадусін, царскі егермайстар?

Няхай жа нас рассудзіць зараз паліцмайстар!"

Тут клічуць паліцмайстра, следства пачынаюць.

"Я,- кажа Казадусін,- гэтым вось сцвярджаю,

Што гэта лань, а ён: сабачка, кажа, пане!

Скажы, хто знае лепш звяроў і паляванне!"

А паліцмайстар знаць парадак справы змушан -

Здзівіўся вельмі той зухваласцю чынушы,

Набок яго адвёў і стаў, як брату, радзіць

Прызнацца да віны і гэтым грэх загладзіць.

Змякчэлы лоўчы абяцаў, што ён прадставіць

Цару ўсю справу, дык і суд мо кару збавіць.

У выніку вяроўкі гончым прысудзілі,

А пана іх аж на два тыдні пасадзілі.

Пасля таго было нам на ўвесь вечар смеху,

Бо хтосьці анекдот прыдумаў на пацеху

Аб тым, як лоўчы за сабачку заступаўся.

І ведаю напэўна, што й сам цар смяяўся".

Абапал смех паўстаў. У той час з Бернардынам

Суддзя граў у мар'яш. Ксёндз, страціўшы ўсе віна,

Ужо ледзь дыхаў, і Суддзя канчаць збіраўся,

Але даслухваннем аповесці заняўся

Настолькі, што, угору галаву задраўшы

І карту для біцця ў руцэ прырыхтаваўшы,

Сядзеў без руху і ксяндза трывожыў гэтым.

Пачуўшы заканчэнне, ход зрабіў валетам

I, смяючыся, так сказаў: "Няхай хто хоча

Ці немцаў хваліць, ці з Масквой нам лезе ў вочы,

Няхай Велькапаляны вучацца ад Швабаў

Судзіцца за лісу, казённых клікаць драбаў,

Каб гончага чужога захапіць у гаі.

У нас старыя, Богу дзякаваць, звычаі,

Халае нам звярыны, хопіць для суседства,

За справы гэткія мы не праводзім следства.

І збожжа ў нас даволі, не агаладаем,

Калі сабакі полем прабягуць ці гаем,

А ніў сялянскіх нельга нішчыць паляваннем".

Тут адазваўся Аканом: "Маспане,

Не трэба патураць вясковаму народу,

Бо мужыкі і рады, як да іх у шкоду

Ускочыць хорт. Хай дзесяць каласочкаў жыта

Саб'е, то пан капу даеш, і то не квіта,

Ці раз яны ў прыдатак талер атрымалі.

Павер мне, пан, што абнаглеюць, калі далей..."

Але далейшых разважанняў Аканома

Не мог Суддзя пачуць, бо тут падняўся гоман,

Абапал пачалося гутарак з дзесятак,

Апавяданняў, жартаў, спрэчак на астатак.

Тадэвуш з дамаю, забытыя усімі,

Сябе ўсё ж помнілі. Гаворка зноў між імі

Пайшла. Тадэвушу жарт пані спадабаўся,

Дык ён ёй кампліменты выказаць стараўся.

Тьм часам Талімэна голас суцішала,

А ён, нібы таму, што так шумела зала,

Не мог пачуць, дык прыхінуўся бліжай тварам,

І скронь жанчыны любым палыхнула жарам.

Ен прагна вуснамі лавіў суседчына ўздыханне

І вокам ясных воч яе праменяванне.

І вось мільгнула ім між вуснамі знянацку

Перш муха, а за ёю скураная "цацка".

У Літве даволі мух. Вядуцца між другімі

Такія, што шляхоцкіх атрымалі імя.

Па колеру і форме быццам тая ж муха,

Аднак шырэйшая за іншых, з большым брухам,

Лятаючы, гудзе дакучліва і звонка,

Такой не спыніць павучыная пляцёнка,

А ў сетку ўблытаная, тры дні будзе рвацца,

Ёй сіл хапае нават з павуком змагацца.

Праверыў гэта Войскі і даўно даводзіў,

Што з гэтых мух звычайны дробны род паходзіў,

Што мухі гэтыя - нібы для рою маткі,

Што з іхнім вынішчэннем згінуць мух астаткі.

І хоць ні ахмістрыня, ані ксёндз вясковы

Не вельмі верылі ў той вывад навуковы

І думалі па-свойму аб мушыным родзе,

Стары знішчаў іх пільна пры любой нагодзе -

Ледзь муху ўбачыў гэткую, забіць стараўся.

І вось яму над вухам "шляхціц" той азваўся.

Два разы Войскі пляснуў, але не пацэліў,

Махнуў яшчэ, аж шыбы ледзь не паляцелі.

Ад стукату такога муха у трывозе,

Убачыўшы людзей, што сталі на парозе,

Рашыла хутка прашмыгнуць паміж іх твараў,

І тут жа Войскі біткаю па ёй ударыў.

Так моцна пляснуў, што адскочылі галовы,

Як быццам дрэва гром разбіў на дзве паловы;

Абое з сілаю аб вушакі даліся,

Што сінякі пасля таго ў іх засталіся.

На шчасце, не зважаў ніхто, бо ў гэтым часе,

Пасля спакойнай, хоць і шумнай, пачалася

Гаворка бурная, аж перайшла у крыкі.

Так гоніць лесам ліса гурт стральцоў вялікі:

Чуваць трэск лому, стрэлы, рэдкі брэх сабачы,

Аж раптам нехта нечакана дзіка ўбачыў,

Даў знак, і гул падняўся ў паляўнічай гушчы,

Як быццам загудзелі дрэвы ва ўсёй пушчы,-

Так з гутаркай бывае - роўненька пляцецца,