Неизвестно - Дубянецкі

Пакуль вядома толькі, што страляўся ён з паляўнічай стрэльбы ў рот (ці ў падбародак). Дома не было нікога, пачулі суседзі і выклікалі міліцыю. З яе дапамогаю ён і быў дастаўлены ў бальніцу.

Дазнаўшыся пра гэта, мой новы сусед зьдзівіўся: “Чаго ж яму не хапала? 350 рублёў пенсіі меў, 30 гадзінаў машыннага часу і іншыя прывілеі”.

Усяго, вядома, хапала. Мабыць, узяў роздум, што не таму служыў. Альбо яшчэ горш: адчуў, нарэшце, і сваю віну перад народам. А людзі такога рангу – далёка не анёлы. Іх афіцыйныя пасады толькі служаць прыкрыцьцём іх асноўных, антынародных справаў.

Памяць падсунула і іншыя, аналагічныя пілатовічскаму, факты. Напрыклад, самазабойства былога рэктара Менскага політэхнічнага інстытуту Ткачова – з год, максімум два гады таму. Гэта быў зусім, як кажуць, “благополучный”, удачлівы і персьпектыўны “вучоны”. Усе навуковыя ступені і званьні сыпануліся на яго, як з таго славутага рога. Дасягнуў у свае маладыя гады усяго, чаго, як правіла, таксама ўдачлівыя дзеячы дасягаюць толькі напрыканцы сваёй кар’еры. А гэтаму “чаго не хапала?”

Карынфар не вярнулі.

13 чэрвеня 1986 году. Неяк я зьвярнуў увагу, што ў руках “дасужых” людзей бачу кнігі ўсё больш з прачытаным пачаткам іх і рэдка калі дачытваемыя да канца. Так і цяпер. Андрэй Мікалаевіч пачынаў чытаць “Гарады і гады” К. Федзіна, Васіль Максімавіч прыкладна столькі ж прачытаў нейкай тоўстай палітычнай кнігі пра савецкую дыпламатыю. “Новенькі” Іван Фядосавіч прыйшоў з пачатай, праўда, прыкметна, кнігай А. Чакоўскага “Перамога”.

Гэтых усіх дзеячаў фармуе і адпаведная літаратура. А яна пішацца і “адпаведнымі” пісьменьнікамі, якія займаюць, дарэчы, пануючае становішча ў Саюзе пісьменьнікаў.

Цікавы яшчэ вось які мой вывад. “Гэтыя дзеячы” паміж сабою нярэдка так крытыкуюць савецкія парадкі, што “аж пух ляціць” з іх. Аднак да пэўнае мяжы! Напрыклад, учора наш “новенькі” накідаў мне ў дыскусіі столькі пасылак, што мне засталося толькі падвесьці рысу і сказаць: “Правільна сістэма не функцыянуе” (маецца на ўвазе савецкая “сацыялістычная”). Пры гэтых маіх словах мой апанент падхапіўся на сваім ложку і даволі злосна сказаў: “Вы што ж, прапануеце замяніць яе прыватна-ўласьніцкай сістэмаю?”. Я ўхільна адказаў: “Я толькі зрабіў лагічную выснову з вашых пасылак. Дарэчы, я падзяляю вашыя аргументы і назіраньні”. Ён застаўся задаволены, што я згодны з ім. Праз некаторы час ён вельмі насьцярожыўся, калі я пасьля яго салодкіх дыфірамбаў у адрас Леніна сказаў, што “Ленін ня менш памыляўся, чым і любы ня-Ленін: ён быў ча-ла-век, а не прышэлец з космасу.”

Сёньня Іван Фядосавіч, нарэшце, зрабіў свой важны вывад. Гаворку пра рэпрэсіі сталінскае пары ён “закругліў” “прадказаньнем”, што я абавязкова апынуўся б тады ў Сібіры ці ў турме. Я пахваліў яго за “праніклівасьць”.

І. Ф. спытаў мяне, што я думаю пра Рамана Мачульскага. Я сказаў на­ступ­нае.

– Які ён быў некалі партыйны і партызанскі кіраўнік, я не магу ведаць. Аднак крыху ўяўляю яго як чалавека і аўтара “найбольш грунтоўных” партызанскіх мемуараў. І не ў захапленьні ні ад яго чалавечых якасьцяў, ні ад яго літаратурнага таленту. Гэтага таленту проста зусім няма. Ёсьць настырнасьць і нахабства. Ёсьць моцнае і нічым не абгрунтаванае жаданьне праз “літаратуру” сьцьвердзіць, ці нават стварыць легенду пра сваю выключную ролю ў партызанскім руху. З дапамогаю гэтакзваных літзапісчыкаў яму гэта ўдалося. Ён цяпер у выдавецтвах і Інстытуце гісторыі партыі пры ЦК КПБ найгалоўнейшы кансультант па партызанскіх праблемах. А праблемаў гэтых – хапае. Сам ён бачыць толькі адну з іх – пра ролю і месца таго ці іншага дзеяча ў гэтым інсцэніраваным руху: ніхто ня можа засланіць яго, Мачульскага асобу. Гістпарт у сваю чаргу бачыць іншую, больш істотную праблему – дазіраваць партызанскі “гераізм” у барацьбе з паліцыяй і астатнімі нямецкімі прыслужнікамі так, каб уся гэтая партызаншчына не выглядала як грамадзянская вайна ўнутры народу. А з “твораў” Мачульскага, Казлова, Лабанка, Захарава і іншых якраз так яно і ёсьць. Партызаны больш ваявалі супраць свайго народу, чым супраць акупантаў. І страты нанесьлі значна большыя яму, чым тым. Гэтую важную і нечаканую ўладамі асаблівасьць партызанскай “вайны” падхапілі і расьпісалі на Захадзе. Вось цяпер гістпартаўцы і круцяцца. Аднак справа зробленая і выпушчаныя “мемуары” партызанскіх генералаў існуюць. Цяпер выконваецца задача “згладжваць” справу ў перавыданьнях і сачыць пільна за рукапісамі новых прэтэндэнтаў. Я не кажу пра сьмяротную грызьню паміж усімі імі і наогул пра іх непрыстойнасьць.