Васіль Ткачоў: Высокі страх

Гэта потым я зразумеў, што прыняў за ёлку буравую вышку. Яна сапраўды ўся свяцілася, як ёлка на плошчы ў нашым горадзе. Так, тата?

— Твая праўда, – пацвердзіў тата. – І такіх “ёлак” у нашай Беларусі вырастае і ўпрыгожваецца гірляндамі агнёў з кожным годам усё больш і больш, таму што людзі нястомна шукаюць і здабываюць нафту.

Міша слухаў тату і гадаў, што яшчэ цікавае ўбачыць ён, калі паедуць у чарговы рэйс.

Не так даўно, але і не так блізка ад нашых дзён жыў у адной вёсцы хлопчык Васілёк. Хадзіў ў школу, бегаў у лес з кошыкам па грыбы, а калі мама альбо тата прасілі яго дапамагчы на хатняй гаспадарцы, ахвотна пагаджаўся. Мог прынесці бярэмя дроў, каб напаліць ў печы і грубе, скінуць з вышак сена для рагулі, пакарміць трусоў і курэй. Ды ў вёсцы клопату хапае. Хто там жыў, той ведае.

Аднойчы тата сказаў Васільку:

– Добры сад у нас, багата яблынь, а вось груша ўсяго адна – гнілка. А што, калі мы з’ездзім з табой, сынку, у горад і купім там на базары яшчэ некалькі чаранкоў розных гатункаў груш? Падабаецца табе такая прапанова?

– Канешне, тата! – усклікнуў ад радасці хлопчык.

На гарадскім базары тата і Васілёк выбралі ў аднаго добрага дзядулі тры чаранкі, а калі вярнуліся ў вёску, адзін з іх тата падаў хлопчыку і сказаў:

– Бяры, Васілёк, рыдлёўку, пойдзем грушы саджаць. Ты сваё дрэўца сам пасадзіш і будзеш даглядаць яго. Гэта будзе твая груша. Запомні: яна бэра называецца. Плады, калі паспеюць, вельмі сакавітыя, смачныя і па кулаку растуць. Ды ты ж і сам чуў, як дзядуля казаў…

Васілёк, калі пасадзіў дрэўца, адразу ж паліў яго вадою з вядзерца, а потым паглядзеў на тату і маму – без мамы сур’ёзныя справы ніколі не вырашаліся ў іхняй сям’і, таму і яна прысутнічала, вядома ж, тут – і шчыра ўсміхнуўся, сказаў:

– Расці, груша, вялікая!

Груша, як і прасіў хлопчык, вырасла. Вырас і Васілёк. Скончыў школу, паступіў ва ўніверсітэт, стаў настаўнікам – як яго мама з татам. Жыў цяпер ён ужо ў іншай вёсцы, нават у іншай вобласці. У вёску свайго дзяцінства прыязджаў толькі на радуніцу, каб пакласці кветкі на могілках маці і тату. Не забываў ён і пра сваю грушу, кожны раз прыходзіў да яе, гладзіў дрэва, пяшчотна і цёпла, нібы жывое, і казаў ёй добрыя словы.

Сумаваў па свайму дрэву настаўнік. У хаце, дзе некалі прайшло яго маленства і дзяцінства, даўно ўжо ніхто не жыве. За садам прыглядае суседка, там пасвіцца яе карова і ласуецца яблыкамі і грушамі, якія ападаюць на дол.

І вось сёлета збылася даўняя мара дарослага Васілька – пабываць у садзе, калі паспеюць на ягонай грушы плады. Дужа хацелася іх пачаставаць. Суседка, як і дамаўляліся, патэлефанавала: грушы паспелі, прыязджай, Васіль Сцяпанавіч. Ён адразу ж выбраўся ў дарогу. Як толькі падышоў да сваёй грушы, прывітаўся і прыхінуўся да яе шчакой, абняў ствол, ціха прашаптаў:

– Вось мы і сустрэліся, груша.

На вачах настаўніка суседка ўбачыла слёзы.

Але груша моцна пакрыўдзілася, мусіць, на Васілька за тое, што пакінуў яе адну: яна высока ад зямлі трымала свае плады, і цяпер дарослы ўжо Васілёк не мог дастаць іх. Што рабіць, ён не ведаў, крыху неяк разгублена глядзеў на суседку, якая нарэшце здагадалася, што трэба прынесці лесвіцу. Пакуль яна хадзіла за ёй, Васіль Сцяпанавіч – Васілёк – увесь час прасіў прабачэння ў дрэва…