Васіль Ткачоў: Высокі страх

Калі грыбоў насабіралі брат з сястрычкай поўны кошык, спыніліся каля мурашніку. Петрык зацікавіўся: вунь яны якія працавіценькія, мурашкі! Сапраўды, імкліва так снуюць узад-уперад, кожная спяшаецца некуды. А сястрычка сказала Петрыку:

– Годзе, нам пара дахаты. Дождж будзе.

– А ты адкуль ведаеш, што ён будзе? – стала цікава хлопчыку.

– Мурашкі зачыняюць свае вокны і дзверы, – патлумачыла яму Ала.– Бачыш, усё меней і меней дзірачак у мурашніку робіцца... А калі пачнецца дождж, усе яны пахаваюцца ў сваіх пакойчыках, і дождж будзе ім ні па чым.

Ала ўзяла кошык, і яны пайшлі дамоў.

Дождж забарабаніў па даху, калі Петрык з Алай перабіралі грыбы. І раптам Петрык заўважыў вялікую мурашку, якая бегла па ножцы баравічка – уцякала ад яго.

– Глядзі, Ала! – гукнуў хлопчык.

– Што там у цябе? – падняла на Петрыка вочы сястрычка.

– Мурашка…

– Ну, бачу, што мурашка.

– Ды нічога ты не разумееш,– Петрык надзьмуў шчокі, а твар ягоны зрабіўся надзвычай сур’ёзным.– Гэта ж мурашка з таго мурашніку, каля якога мы былі. Там усе такія вялікія. Пакуль стаяў кошык з грыбамі, яна, канешне, і залезла ў яго. Хіба ты не разумееш? Таму што непаслухмяная… А мо і лянівая? Калі ўсе вокны і дзверы зачынялі, яна гуляла недзе… А мо мурашка проста рашыла пацікавіцца, колькі ў нас грыбоў у кошыку?

– Відаць, так і было, – пагадзілася сястрычка.

– А ўсё роўна мне яе шкада, – пасядзеўшы крыху моўчкі, прамовіў хлопчык.– Яе ж, відаць, там ужо шукаюць мама з татам. А яна ў нас… А?

Ала паглядзела на брата, усміхнулася:

– Дык што ж ты прапаноўваеш?

Петрык уздыхнуў, паціснуў плячыма і пацікавіўся:

– А заўтра зноў пойдзем мы ў лес?

– Абавязкова. Грыбоў жа багата, чаму ж не пайсці?

– Тады добра! – засвяціўся твар у хлопчыка.– Сёння я і сам крыху стаміўся… А заўтра я аднясу гэтую непаслухмяную мурашку ў мурашнік. Уяўляю, як дастанецца ёй ад мамы з татам!..

Петрык узяў у куфры маленькі слоік і асцярожна апусціў туды мурашку. Ён не ведаў, чым яны, мурашкі, сілкуюцца, але цвёрда верыў, што да раніцы наступнага дня з ёй нічога не здарыцца.

Дзеці пайшлі ў лес на экскурсію. Здаецца, і блізка лес, але пакуль дайшлі – стаміліся.

– Зараз адпачнём, – сказала выхавальніца.– Вось толькі ціхую мясцінку знойдзем.

На зялёнай палянцы прыселі адпачыць. Сядзелі моўчкі, любаваліся прыгажосцю летняга лесу. І раптам Ігарок загаварыў:

– Надзея Канстанцінаўна, а мясцінка наша не ціхая.

– Чаму ты так рашыў, Ігарок? –паглядзела на хлопчыка выхавальніца.

– Я чую, як птушкі спяваюць, як лісточкі на дрэвах перашэптваюцца… Прыслухайцеся!

Надзея Канстанцінаўна прыслухалася. І ўсе дзеці таксама.

Спявалі птушкі.

Перашэптваліся лісточкі.

Звінеў камарык.

Шапацеў у траве жучок.

Стракаталі конікі…

Па дарозе ў дзіцячы сад выхавальніца сказала:

– Бачыце, дзеці, цяжка знайсці ў лесе ціхую мясцінку. Як і на ўсёй нашай зямлі, вялікай і прыгожай. А ты, Ігарок, малайчына, што першы заўважыў гэта…

На летніку Максімка жыў з дзядулем Сцяпанам. І неяк той сказаў:

– Збірайся, унучак, будзем вяртацца ў горад.

А што тут збірацца? Далі наказ кату Антону, каб далёка не адыходзіў, а то яшчэ, чаго добрага, зусім ад свайго жытла адаб’ецца. Паабяцалі неўзабаве зноў прыехаць і прывезці яму ласунак – свежую рыбіну. Напакавалі сумкі садавіной і гароднінай, прыселі перад дарогай на лаву. І тут Максімка ўбачыў птушачку, якая неяк ушчамілася паміж рамамі падвойнага акна і там спалохана трапяталася, білася то ў адну шыбіну, то ў другую: прасіла , каб вызвалілі з палону. Разумела, недарэка, што самой з пасткі не выбрацца— цесна, аніяк крыльцы не распраміць.

Дзядуля пакруціў галавой, сказаў:

– Бачыш, ражок у шыбе адламіўся, на зямлю ўпаў. І трэба ж было верабейку патрапіць у гэтую шчылінку? Чуеш, просіць у нас паратунку.

Дзядуля асцярожна засунуў руку паміж рамамі, злавіў верабейку, падаў Максімку:

– На, падкінь яго, цікаўнага, у неба, няхай парадуецца, што вызвалілі.

– Трэба, дзядуля, шкло памяняць на цэлае,– выпусціўшы верабейку, сказаў Максімка. – А то зноў заляціць у гэту пастку якая-небудзь птушка. Хто тады выратуе? Нас жа тут ужо не будзе.

Дзядуля прынёс новае шкло, паставіў яго на месца пабітага, сказаў унуку:

– А ты, Максім, здагадлівы хлопчык. Малайчына. Верабейка якраз і прасіў нас гэта зрабіць.

–Уставай, сынку, у садзік пара ісці, – кранула мама за плячо Юраську. Хлопчык пацягнуўся, пазяхнуў, а калі мама схавалася за дзвярыма, схаваўся пад коўдрай.