Уладзімір Арлоў - Адкуль наш род

Ты памятаеш, што Лiтоўская Пагоня — гэта старажытны герб нашай беларускай дзяржавы — Вялiкага Княства Лiтоўскага.

Максiмава «Пагоня» стала адным з беларускiх гiмнаў. Гэты верш павiнен ведаць кожны беларус.

Максiм з васемнаццацi гадоў пакутаваў ад сваёй цяжкай хваробы. У лютым 1917 года яго здароўе вельмi пагоршылася. Менскiя сябры выправiлi яго на лекi ў Крым.

У курортным горадзе Ялце ён наняў пакойчык у доме каля мора, расклаў на стале свае паперы. Але Максiмава жыццё дагарала, як свечка.

Вядома, што ў свае апошнiя днi Багдановiч займаўся складаннем буквара цi, як тады казалi, лемантара, каб беларускія дзеці маглі вучыцца на роднай мове.

На самай мяжы жыцця i смерцi слабая паэтава рука вывела апошнiя вершаваныя радкi:

Прамiнула шмат дзесяцiгоддзяў, але вершы Максiма Багдановiча не састарэлi. Iмi захапляецца ўсё больш i больш людзей самага рознага веку. Багдановiчавы вершы «Зорка Венера» i «Слуцкiя ткачыхi» сталi народнымi песнямi.

У Менску i ў крымскiм горадзе Мiсхоры стаяць помнiкi Максiму. На ягонай магiле пад кiпарысамi ў Ялце часта бываюць падарожнiкi з Беларусi. Там, дзе скончыўся зямны шлях нашага славутага паэта, заўсёды кветкi i дзесяткi бел-чырвона-белых стужачак, якiя сiмвалiзуюць сцяг незалежнай Беларусi.

У Менску, у Траецкiм прадмесцi, недалёка ад таго месца, дзе нарадзiўся Максiм Багдановiч, створаны яго музей. А ў Ракуцёўшчыне, дзе ён жыў улетку 1911 года, праводзяцца штогадовыя святы паэзii.

Беларусь будзе вечна памятаць свайго генiяльнага паэта.

1. Дзе i калi нарадзiўся Максiм Багдановiч? Раскажы пра яго сям’ю i дзяцiнства.

2. Калi Максiм напiсаў першыя вершы па-беларуску? Адкуль ён ведаў беларускую мову, жывучы ў Расеi?

3. Якая газета першая надрукавала творы Багдановiча?

4. Хто запрасiў Максiма прыехаць у Беларусь? Дзе ён жыў i працаваў?

5. Як называецца першая кнiга Багдановiча? Раскажы пра яе.

6. Вывучы на памяць i прачытай верш «Пагоня».

7. Як ты думаеш, чаму ён стаў адным з беларускіх гімнаў?

8. Раскажы пра апошнiя днi жыцця Максiма.

9. Дзе пахаваны наш выдатны паэт? Чаму каля ягонай магілы заўсёды можна пабачыць бел-чырвона-белыя стужкі?

9. Папрасi сваiх настаўнiкаў цi бацькоў звадзiць цябе ў Літаратурны музей Максiма Багдановiча.

10. Цi ёсць у цябе кнiгi Багдановiча? Калi няма, няхай бацькi абавязкова купяць iх.

Людзей, што служылi Айчыне гэтаксама аддана i гераiчна, як Максiм Багдановiч, на пачатку XX стагоддзя было вельмi шмат. Яны мелi розныя таленты i прафесii, але iх аб’ядноўвала вера ў тое, што Беларусь вызвалiцца ад чужой расейскай улады i будзе незалежнай дзяржавай. Дзякуючы iхняй працы друкавалiся беларускiя кнiгi i газеты, адчынялiся тэатры, стваралiся беларускiя партыi. Беларусы хацелi быць сапраўднымi гаспадарамi на сваёй зямлi. Той час нашай гiсторыi называецца Беларускiм Адраджэннем.

Аднымi з першых за беларускую незалежнасць пачалi змагацца браты Iван i Антон Луцкевiчы, што нарадзiлiся ў сям’i паўстанца 1863 года. У юначыя гады яны чыталi кнiгi Францiшка Багушэвiча i Вiнцэнта Дунiна-Марцiнкевiча, якi быў бацькавым знаёмым i таксама ўдзельнiчаў у паўстаннi Кастуся Калiноўскага. Гэтыя кнiгi пераканалi братоў, што iхняя радзiма не Расея цi Польшча, а Беларусь.

Iван i маладзейшы Антон навучалiся ў Менскай гiмназii. Потым браты вучылiся ў некалькiх унiверсiтэтах i атрымалi добрую адукацыю.

Яшчэ ў гiмназiчныя гады Луцкевiчы заснавалi падпольны гурток. Яго ўдзельнiкi хацелi зрабiць жыццё ў Беларусi справядлiвым. Пазней браты разам з паплечнікамі стварылi першую беларускую партыю, выдавалi газету «Наша Нiва», адчынялi школы, дзе выкладанне iшло па-беларуску.

Iван Луцкевiч сабраў вялiкую калекцыю старажытных рэчаў. Там былi даўнейшыя беларускiя абразы, славутыя слуцкiя паясы, «Бiблiя» Францiшка Скарыны, Статут Вялiкага Княства Лiтоўскага, «Мужыцкая праўда» Кастуся Калiноўскага ды шмат iншых скарбаў нашага народа.