Уладзімір Арлоў: Добры дзень, мая Шыпшына

— Анекдот учора расказалі. Слухай. Расказваць анекдоты Лісоўскі ўмеў. Скончыўшы, ён раскаціста зарагатаў і ажно дастаў ілбом абаранку, паказаўшы пры гэтым сваю лысаватую макаўку.

— Ну як?

— Нармальна.— Пасажыр усміхнуўся ў акуратную цвёрдую шчотачку вусоў.

Лісоўскі спадзяваўся, што спадарожнік разлічыцца за ягоны анекдот сваім, ды той маўчаў. А Лісоўскаму карцела паразмаўляць. Ён любіў гаваркіх пасажыраў.

— Да сваякоў гоніш? Сальца-гурочка на зуб па-класці захацелася?

Пасажыр адмоўна пакруціў галавой.

— А да каго?

— Ды так...

«Узяў як чалавека, а яму пагаварыць па-людску цяжка»,— пакрыўдзіўся ў думках Лісоўскі, але роспыты не пакінуў.

— Працуеш дзе ці вучышся?

— Працую.

— I кім?

— Мастак.— Пасажыр чамусьці збянтэжыўся.— Ну які мастак... Стэнды афармляю, лозунгі пішу...

— У мяне малец знаёмы таксама мастак. Жыве — і не скардзіцца,— сказаў Лісоўскі, задаволены, што размова, здаецца, пачынае наладжвацца.— А я ў дзяцінстве, ты ведаеш, і сам гэтую справу любіў.— На ягоны твар выплыла спакойная паблажлівая ўсмешка.— На Новы год сёлета меншы мой прычапіўся: намалюй яму на акне ваўка з зайцам, і ўсё тут. Давялося стары спрыт паказаць. «Ну, пачакай!» зрабіў, Кракадзіла з Чабурашкам, Віні-Пуха... Радасці малому было!.. Так, будзем курыць...— «Жыгулі» прыстроіліся да гужа машын перад закрытым пераездам, і Лісоўскі выключыў матор.— А з адукацыяй як? — павярнуўся ён да пасажыра.

— Ніяк пакуль.

— Вучышся?

— Кінуў.

— Во як...— зацікавіўся Лісоўскі.— А што кінуў?

— Горны.

— Інстытут?

— Ага.

У вачах Лісоўскага бліснуў недавер.

— Няўжо не падабалася? Там жа конкурсы, я чуў, о-го-го! У суседа сын летась паступаць ездзіў...

Спадарожнік марудзіў з адказам.

— Мабыць, цяжка было? — настыраўся Лісоўскі.

— Чаму? Лёгка ўсё ішло.

— Дык што тады?

Хлопец, заціснуўшы ў кулак падбародак, пазіраў, як уперадзе бяздумна, упэўнена і нястрымна несліся кудысьці па рэйках аднолькавыя льснянабокія цыстэрны.

— Мне маляваць трэба,— ачуўшыся ад одуму, загаварыў ён.— Атрымаецца з мяне мастак ці не — не галоўнае...— Яго пальцы камячылі палатняны мяшэчак, што ляжаў на каленях.— Галоўнае, каб самім сабой застацца. Разумееце?

— Чаго ж... разумею,— з прыхаваным скепсісам азваўся, заводзячы матор, Лісоўскі.

«Самім сабой — не самім сабой... Арыстоцель... Прасцей трэба быць. А можа, турнулі проста з інстытута, а цяпер байкі баеш...»

Гамонка загасла. Спадарожнік апусціў шкло і падставіў загарэлы твар ветру. Вецер кудлаціў, бэрсаў жарыя валасы, якія на сонцы адлівалі меддзю. Твар асвятляла нейкая ціхая прытоеная радасць.

Лісоўскі пакруціў ручку прыёмніка, зноў знайшоў музыку. Склаўшы губы трубачкай, пачаў падсвістваць, але хутка замаўчаў. Дзесьці глыбока ў душы закволіўся, кальнуў маленькай голкай незразумелы лёгкі неспакой, і разам з ім з'явілася дзіўнае адчуванне, нібы трэба нешта ўспомніць — толькі што?

Ён здзівіўся і не даў веры гэтай змене настрою: нічога ж не здарылася, па-ранейшаму стаяў пагодлівы — ні хмурынкі на небе — жнівеньскі ранак, а за ім — выхадныя з рыбалкай, небыліцамі дзеда Піліпкі... I Лісоўскі адмахнуўся ад недарэчнага неспакою, выгнаў яго, як закінутую ветрам у машыну асу. Ён пстрыкнуў па чырвоным стручку носа кашлатае чарцяня, што матлялася перад лабавым шклом, і бадзёра спытаў:

— Футбол учора глядзеў?

— Глядзеў.

— Маладзец! — Лісоўскаму спадабалася, што пасажыр таксама глядзеў футбол.— Такія гульні прапускаць нельга. А як Курань з вуглавога закруціў, а?

— Ну, малаток.

— Як ты лічыш, бронзу могуць узяць?

— Шанцы ёсць.

— Цяпер трыццатага з армянамі. На сваім гюлі — павінны накідаць.

— Прасцей простага.

— Ану-тка зірнём.— Лісоўскі затармазіў каля дзвюх маладых жанчын з кошыкамі.

Кошыкі былі з каптуром. Наверсе самавіта чырванелі брылькі ладных падасінавікаў.

— Накасілі! — з ухвалай сказаў Лісоўскі і прапанаваў: — Сядайце, падвязём.

— Дойдзем! — весела адазвалася адна з жанчын.— З поўным лёгка.

Паехалі далей.

— Я там каля цесця месца ведаю, абабкаў пасля дажджу — хоць касу закладай. Мы тую восень пятнаццаць літраў паставілі. Зімой бульбачкі адварыш, алею туды, цыбулькі — ідуць, як дахаты.

— Добрыя грыбы,— сказаў пасажыр.

— А бландзінка нішто сабе. Усё на месцы, а? Як ты, стары?

— Нічога.

— То-та. Маеш густ.— Лісоўскі па-прыяцельску торкнуў пасажыра локцем.

— Дык да каго ўсё ж едзеш? Што за сакрэт?