Уладзімір Арлоў - Добры дзень, мая Шыпшына

У яе аказалася рэдкае і прыгожае імя — Віта, і яно пасавала агульнай загадкавасці іх сустрэчы. Віта ўмела гатаваць надзвычай смачную духмяную каву, і ён папрасіў яшчэ філіжанку, з апетытам напкусваючы другі бутэрброд.

— Ой, у мяне ж настойка ёсць. Вішнёвы сок.

На засланым ільняной сурвэтай століку з'явілася паўпляшкі абяцанага пітва.

Зрабіўшы маленькі глыток, Віктар адкінуўся ў крэсла. У гэтай неакрэсленасці хавалася нешта зваблівае, што не хацелася парушаць роспытамі — дый ці мае ён права лезці ў чужую душу?

— Вашай бібліятэцы можна пазайздросціць...

Не-не, яе заслугі тут амаль няма. Гэта мама, яна проста такі ўлюбёная ў кнігі.

Заняты кавай, ён думаў, што пакінуць знаёмства без працягу будзе велізарным глупствам. Чаго вартая адна бібліятэка! Аднак праз хвіліну яго не пазбаўлены летуценнасці настрой выпетраўся, як першыя кроплі дажджу на гарачым асфальце.

Віта, нібы раптам нешта ўспомніўшы, здрыганулася. З яе шчок збег нясмелы румянец, на твар лягла знаёмая ўжо адлучанасць, і ў памяці Віктара ўсплыла брыдкая гісторыя з часоў студэнцтва, калі аднаго разу ў парку маладая жанчына, якую ён упершыню бачыў, прапанавала яму «Майстра і Маргарыту», і ён пайшоў за ёю, нібы малы, якому паказалі цукерку, а потым...

Віктар ненавідзеў ролю цацкі ў чужых руках, і з успамінам прыйшла халодная зласлівасць. Не дапіўшы кавы, ён шматзначна зірнуў на гадзіннік і падняўся.

Віта ўздрыгнула і ледзь не выпусціла з тонкіх пальцаў філіжанкі.

— Прашу вас, застаньцеся... Калі ласка... Я баюся...— Яна ўмольна прыціснула рукі да грудзей, і Віктар, зразумеўшы, што памыляецца, апусціўся ў крэсла,

Але што тут усё-ткі, чорт на яго, робіцца? Са сцяны, якая на момант і сапраўды здалася старадаўняю муроўкай, не раўнуючы дзе-небудзь у Мірскім замку, змрочна і кпліва вырачыла на яго пустыя вачніцы вясёленькая, крывавага колеру маска накшталт тых, што накладаюць перад рытуальнымі танцамі дзікуны. Нечакана палез у голаў прачытаны нядаўна дэтэктыў з сярэднявечным скарбам і таямнічымі забойствамі. Віктар у думках зарагатаў: «Ну, малойча, хутка на прыём да псіхіятра. Маскі спалохаўся! Ды на Камароўцы і такіх — па дзве штукі на душу насельніцтва». Аднак загадкавасць, якая спярша забаўляла, пачынала ўсё больш раздражняць.

— Вы каго-небудзь чакаеце?

— Не... Праўдзівей чакаю... так-так, чакаю...— прамовіла Віта і, намагаючыся ўсміхнуцца, хутка спытала:

— А дзе вы працуеце?

Ён рэстаўратар?! О, ёй так цікава! Ён абавязкова павінен расказаць пра сваю работу.

— Калі ласка...— цяпер усмешка была натуральнай.

Віктар згадзіўся адно з ветлівасці, бо і ў пытанні і ў просьбе чулася няшчырасць, але, як звычайна з ім здаралася, неўпрыкмет захапіўся і ўжо на хвалі своеасаблівага натхнення гаварыў пра замак, што рэстаўруецца паводле яго праекта, пра будучы музей, чытаў міні-лекцыю аб беларускай готыцы і беларускім рэнесансе, наракаў, што бракуе дахоўкі і яе даводзіцца збіраць па старых будынках... На люстраных баках самавараў, энергічна жэстыкулюючы і пабліскваючы бялкамі вачэй, пахаджваў туды-сюды смешны чорнабароды чалавек з выцягнутай, бы груша, галавой і кароценькімі спічастымі ножкамі. I раптам ліліпут застыў на месцы. Віктар адчуў, што яго словы — гэта тыя славутыя цвікі, якія забіваюць у вату. Ён асекся з цяжкай прыкрасцю і крыўдай ад таго, што адкрыў запаветнае раўнадушнаму чалавеку, які проста знайшоў элементарны сродак чорт ведае навошта затрымаць яго.

Віта была недзе далёка, але запанавалае ў пакоі маўчанне нарэшце абудзіла яе.

— Я слухаю, слухаю...— Яна вінавата і жаласна ўсміхалася.— А над чым вы працуеце цяпер?

У яго тэрміновы праект. Архітэктурнае рашэнне дарогі да мемарыяла народнага паэта. Яму заўтра а пятай падымацца. Красамоўны позірк на гадзіннік, стрэлкі якога падкрадаліся да дзесяці.

Яна спалатнела і, схапіўшыся за поручні крэсла, падалася да Віктара.

— Я прашу вас... прашу... Я ведаю, вы не кінеце мяне...

— Я не зусім разумею...— сумеўся ён.

— Я... У мяне... мама... памірае... у бальніцы...— Яна кусала вусны, роспачна змагаючыся са слязамі.— Доктар сказаў... некалькі тыдняў... Я не магу... У мяне больш нікога няма...

— Ну, не трэба, не трэба...— Віктар правёў рукой па дрыготкім плечуку.— Медыкі таксама памыляюцца. У мяне дзед, напрыклад... Летась хаваць збіраліся, а ён нядаўна на паляванні дзіка заваліў...

Ён выдумляў яшчэ нешта накшталт таго, аднак у яе вачах зеўрала гэткая бездань безнадзейнасці, што спадзяванні на памылку медыкаў былі дарэмныя.