Уладзімір Арлоў - Добры дзень, мая Шыпшына

—...ранец школьны, вялікай зношанасці, адзін. У ранцы выяўлены сшытак на імя вучня трэцяй школы Верабейчыка Эдуарда.

Эдзік унурыўся ў зялёную дарожку, але на яго тварыку не было нават ценю сораму і раскаяння.

— Ты падкінуў чамадан? — добра пастаўленым голасам парушыла цішыню дырэктар.

— Я не падкінуў, а паставіў.— У Эдзікавых вачах была зацятасць.

— Зразумела,— задаволена сказаў міліцыянер.— А навошта, ты нам можаш растлумачыць?

На Эдзікавым твары мільгануў водбліск надзеі.

— Да нас дзядзя Коля ў госці прыехаў. Ну, мамін брат,— паспешліва пачаў апавядаць Эдзік, зіркаючы то на дырэктара, то на міліцыянера,— Прыехаў, а ў яго на вакзале сетку свіснулі. Ён тады і гаворыць: «Ну і жызня пайшла, толькі пакінь што, адразу ногі прыставяць». А я гавару: «А вось і няпраўда». Мне вунь планёр у лагеры за футбол далі — я на варотах стаяў,— законны такі планёр, у скрынцы, лятае, як сапраўдны. А я яго ўзяў і на вакзале забыўся, калі марожанае купляў. Ну, калі дамоў ехаў. Прыехаў і думаю: чаго гэта не хапае? А тады ўспомніў, што планёра. Як ірвануў на вакзал, і ніхто яго не свіснуў...

Міліцыянер перабіраў у папцы паперы. Дырэктар пастуквала па паліраваным стале пальцамі з малінавым манікюрам.

...Я яму гавару: «А давайце на сто марожаных закладзёмся і эксперымент зробім». А ён не стаў, гаворыць, што я жыцця не знаю. Ну, а я ўсё роўна... Ну, як быццам заклаліся.

Эдзік трошкі перадыхнуў. Міліцыянер, адарваўшыся ад папер, запытальна ўзняў вочы.

— Цэлыя паўдня ніхто не ўкраў. I ў міліцыю аднеслі! — пераможна закончыў Эдзік і з надзеяй у шчырых вачанятах паглядзеў на міліцыянера.

— Так...— прамовіла дырэктар, часцей барабанячы пальцамі.

— А што дзядзя Коля сказаў? — пасля паўзы з сумневам спытаў міліцыянер.

— Што сказаў... Не паверыў...— Голас Эдзіка адразу звяў і прагучаў так непрыхавана сумна, што, здалося, нават менш сталі тырчаць яго попельныя кудлы.

— А вы ж знаеце, што ўсё праўда. У міліцыю аднеслі.— Эдзік крыху паарлеў.

— У міліцыю аднеслі...— неакрэслена сказаў міліцыянер.

— У міліцыю! — дырэктар нібы падкрэсліла гэтае слова чырвоным алоўкам.

— А калі б чамадан хто-небудзь забраў? — пашчыкваючы вусікі, пацікавіўся міліцыянер.

Эдзік ні на каліва не сумеўся.

— Ну глядзіце. Вось ён украў. Так? Прыносіць дамоў, раз-раз — адчыняе, а там розная дрэнь. Так? Ён думае: «Ага, гэта нехта знарок паставіў, а сам сачыў». I ён ад страху тады як затрасецца...— Эдзік старанна, ажно да ляскання зубамі, паказаў, як той затрасецца, і пераканана скончыў: — А так яму і трэба.

— Я-а-сна,— сказаў міліцыянер.— А «Человек и закон» навошта палажыў?

— Каб яму міліцыя прыснілася! — выпаліў Эдзік.

— Во дае! — вырвалася ў міліцыянера ледзь не з захапленнем.

Дырэктар кінула на яго няўхвальны позірк.

— Ну, дзякуй, памочнічак.— Міліцыянер таймаваў смех, іскрынкі якога так і раіліся ў яго вачах.

— Усё, Верабейчык? — роўна спыталася дырэктар.

— Усё,— азваўся Эдзік, зноў натапырваючыся, як верабей на марозе.

— Чужы хто дык і паверыць можа,— гэтаксама роўна працягвала дырэктар. I раптам яна стукнула па стале алоўкам і ўзвысіла голас: — Столькі гурткоў, секцый! Усё, бачыце, не пад густ! Цікавей на акно бульбіну з вяровачкай падвесіць! Паўночы спаць не даваць чалавеку!..

— А чаго ён цёцю Люду прагнаў? — адгіркнуўся Эдзік.— Яна харошая была.

—...Цікавей цэглы ў чамадан налажыць і з людзей здзекавацца! Гэта ж да-ду-мацца трэба... I пад усё базу падвядзе, пад усё!

Эдзік зацята маўчаў.

— Ты знаеш, дзе я ў твае гады была?

— Знаю,— буркнуў Эдзік,— вы ўжо гаварылі, у дзетдоме.

— У дзетдоме. Вайна ішла. Нам хлеб сніўся. Можаш ты гэта зразумець? — Дырэктар дастала і паднесла да вачэй насоўку.— Вось як жылі. I ўсе людзьмі сталі. А ў вас усё ёсць, усё, чаго душа жадае. Певень смажаны толькі ў адно месца не кляваў. А што ты робіш? Што-о ты робіш?

Дырэктар яшчэ доўга гаварыла. Спярша седзячы, потым падняўшыся і часта-часта барабанячы алоўкам.

Міліцыянер заглыбіўся ў нейкую паперу.

Эдзік пазіраў у акно. Маленькая самотная слязінка збегла па яго шчацэ і, бліснуўшы на сонцы, капнула на зялёную дарожку.

У пярэдняй ажывае тэлефон.

Тэлефон маці паставілі даўно, але яна ніяк не агойтаецца: кожны раз уздрыгвае на траскотны званок, марудзіць, як і цяпер, браць трубку, а ўзяўшы — губляецца, бо не бачыць таго, з кім размаўляе. Маці пабойваецца гэтага прыгожага белага апарата; ён неяк сам па сабе звоніць тады, калі яму захочацца, і маці часам здаецца, што ў кватэры з'явіўся нехта чужы, які ведае, што яна чыніць і гамоніць у сваіх чатырох сценах, і можа ўмяшацца ў любую яе справу. Маці спрабавала адмовіцца ад яго яшчэ тады, як Барыс, сынаў сябра, прынёс навіыу, што да Новага года ёй у падарунак вырашылі правесці тэлефон. I потым, калі прыйшлі два хлопцы-манцёры, маці таксама прасіла: «Бярыце вы, дзетухны, яго сабе», але тыя адно смяяліся: «Вам, мамаша, па штаце паложана».