Адам Глёбус - Браслаўская стыгмата

На рагу той жа вулiцы Энгельса й праспэкта Скарыны аднойчы стаяла купка высокачыноўных мянтоў. Яны пазiралi на Палац Рэспублiкi, дзе сабралiся прэзыдэнты Беларусi, Расеi, Казахстану, Кыргызстану й Арменii. Непадалёк ад мянтоў тоўкся алiгафрэн. Ён сьмяяўся й пацiраў далонi. Бяскрыўдна дастаў з носу «казла» й паспрабаваў зьесьцi. Нясмачна. Выплюнуў сабе на далонi й зноў пачаў iх пацiраць. Мянты бачылi забаўкi алiгафрэна, але не рэагавалi, покi той не падышоў да iх i не загарлаў: «Прэзыдэнты! Прэзыдэнты!» Тады самы бурачковаморды мент аддаў загад, i шараговец з ачапленьня, што вышнуравалася ўздоўж праспэкту, падляцеў да дурня й пагнаў аматара смаркачоў у двор, за пiцэрыю. Прыбiраць маргiналаў з розных сьвяточных мерапрыемстваў — сьвяты абавязак палiцаяў.

9 траўня, на дзень Перамогi над фашыстоўскiмi захопнiкамi, я бачыў, як два вялiзных мянты вялi маленькую бамжыху. Тая румзала й размазвала сьлёзы кулачком па апухла-малiнавым твары. «Утаплюся! Утаплюся!» — крычала бамжыха-алькагалiца на ўсю вулiцу Маркса. «Ты лепей павесься, — прапанаваў старэйшы па званьнi мент, — нам меней работы».

Розных гiсторыяў пра мянтоў можна назьбiраць на раман. Толькi хай тое робяць самi мянцяры. Мне й гэтага хапiла, каб выказаць сваё да iх стаўленьне. А то сустрэў я маладзенькага пiсьменьнiка, пацякла гаворка. Ён i кажа: «А я мiлiцыю вельмi паважаю». «Паважай, любi... Твая справа. Проста ты не пацыфiст, не анархiст i не рок-н-рольшчык, як я».

Менск. Травень 2000 году

Нiшто так не ачарняе вечаровую выпiўку, як думкi пра наступны дзень, што пры перадазiроўцы будзе зашыты ў шары мяшок апатыi.

Наранiцу пасьля гулянкi ўласнае сумленьне прыносiць неверагодную колькасьць непрыемнасьцяў, калi ты возьмеш i беспадстаўна нап’ешся да бяспамяцтва. Навучыцца браць чарку ня так i проста, як табе здаецца. Вось вырашыў: сто грамаў, i нi кроплi болей. А выпiў сотку, i само сабою ўзьнiкае жаданьне працягнуць пачатае. Цяжка стрымацца. Асаблiва цяжка стрымлiвацца ў добразычлiвай сяброўскай кампанii, i даходзiць да таго, што лiчыш выпiтае толькi ранiцаю.

Выкарыстаньне алькагольных напояў для шчырае й сур’ёзнае размовы — небясьпечная рэч. Асабiста я забаранiў сабе прыняцьце сур’ёзных рашэньняў у нецьвярозым стане. Грунтоўная размова можа адбывацца толькi памiж цьвярозымi суразмоўнiкамi. Алькаголь выдатна абуджае фантазiю, мроi, надзеi. Пад чаркаю добра гаворыцца пра адпачынак, пра вандроўкi, каханьне, пра цела, а не пра розум. Абяцаньнi й клятвы, дадзеныя з напоўненым келiхам у руцэ, нiчога не каштуюць, як пустая бутэлька з пабiтым рыльцам.

Гарэлка весялiць. Але можа зрабiць i зусiм адваротны эфэкт. Калi ты не ў гуморы й пачынаеш тапiць смутак у вiне, дык можаш апынуцца ў такой глыбокай дэпрэсii, што сам не заўважыш, як разьвiтаешся з жыцьцём.

Пiць варта толькi ў добрым настроi, i не абы з кiм, бо прапановаў выпiць процьма.

Вось на ўскрайку Менску да мяне падышоў п’яны мужчына, тоўсты-тоўсты, з расшпiленай кашуляю на чырвоным жываце. Чараваты прапанаваў астаграмiцца. Я адмовiўся. Ён не пакрыўдзiўся й расказаў гiсторыю ўласнага запою. На мяжы з Польшчаю беларускi мытнiк знайшоў у ягонай валiзе дзьве лiтровыя бутэлькi сьпiрту. Па норме ў Беларусь можна было везьцi толькi адну. Мытнiк прапанаваў вылiць сьпiрт у прыбiральнi. Чараваты спытаў, цi можна адзiн лiтар выпiць.

— Здохнеш!

— Ня здохну!

Дзядзька выжлукцiў цэлы лiтар да апошняй кропелькi. Давялося паверыць, бо чырвань чэрава, рук i носа былi вiдавочнымi доказамi цыкляпiчнага ўчынку. Во бывае: лепей сьмерць, чым цьвярозасьць.

Сваю першую, набытую ўласнаручна бутэльку вiна я выпiў у двары мастацкай вучэльнi. Выпiў з рыльца й без закускi. Падбiў мяне на той учынак Сяргей Шаўцоў. Настрой узьняўся. І я пайшоў у ЦУМ, дзе пачаў заляцацца да прадаўшчыц. Яны сьмяялiся. Але нi адна не пагадзiлася кiнуць працу й пайсьцi пагуляць. Дамоў я прыйшоў позна, бо паўночы швэндаўся па горадзе. А вось наранiцу было млосна.

Якiх толькi напояў я нi пакаштаваў за даволi доўгае жыцьцё аматара чаркi! Але ёсьць сярод iх запамiнальныя выключэньнi, калi выпiваеш адзiн раз i болей да iх не дакранаешся. У юнацтве я выпiў 200 грамаў хiннай вады, якая, на думку аптэкараў, дапамагала ад перхацi. У адэкалённай бутэлечцы было 97 % мэдыцынскага сьпiрту й 3 % кары хiннага дрэва. У мяне зь Сяргеем Паповым не хапала грошай на вiно, i мы набылi хiнную ваду. Гадасьць неверагодная. Я перажыў тую п’янку больш-менш нармальна. А Сяргей — кепска. Хiнiн са сьпiртам забралi ягоную сьвядомасьць пасярод вулiцы, i мой сахiнiньнiк бразнуўся тварам на асфальт. Незнаёмы мужчына дапамог зацягнуць Сяргея ў парк на лаўку, дзе я прасядзеў гадзiны з чатыры, пакуль той працьверазеў.