Іван Шамякін - Петраград — Брэст

Аднак які суровы вецер! І сасоннік не засланяе ад яго. Калі ціскануць моцныя марозь!, будзе вельмі туга — з харчамі, з фуражом.

— Апусці вушы!

Міра спынілася, павярнулася да яго. Абпаленыя марозным ветрам, гарэлі яе шчокі, ад ветру заслязіліся вочы і, вялікія, блішчалі, што росныя чорныя слівы, здавалася, яшчэ больш прыпухлі сакавітыя вусны; яна па-дзіцячаму аблізнула іх, вочы яе высахлі і засмяяліся.

— Р-рэвалюцыянер, Сяр-рожа, не можа апускаць вушы.

Ад холаду яе картавасць, з якой ён заўсёды цешыўся, узмацнілася, і грасіраванне такое, можа, як ніколі, падабалася Багуновічу. А што яму магло не падабацца ў ёй? Зрэдку хіба яе прамовы. Не ўсе словы, якія яна гаварыла, здавалася яму, пасавалі да гэтых вуснаў, да гэтага маленькага носіка, росных вачэй.

Ён, выхаваны на Блоку, хацеў бачыць у ёй толькі жанчыну, створаную для кахання, для шчасця, для дзяцей. У абліччы яе хіба адно не падабалася — што яна пастрыжаная. Але Міра паабяцала, што больш гэтага рабіць не будзе. А так... ні салдацкая шапка з чорнай аўчыны, ні шынель не псуюць яе чароўнасці. А адзіная жаночая рэч — чырвоны шалік, што выбіваецца з-пад каўняра,— аздабляе ўсю грубую напратку, ператварае яе на гэтай маленькай дзяўчыне ў адзенне прынцэсы.

Каб яна дазволіла, ён узяў бы яе на рукі, пад свой шынель, сагрэў бы, як дзіця, і панёс... панёс бы па гэтым заснежаным полі — далей ад пазіцый, ад вайны... Але такую вольнасць яна дазваляе толькі там, на станцыі, у іх пакойчыку...

Багуновіч азірнуўся назад, дзе засталіся нямецкія пазіцыі. Выступ сасонніку закрыў іх. Камандзір з палёгкай уздыхнуў. Ці прызнаецца калі-небудзь ёй, чаму зрабіў такую пятлю, хутчэй схаваўся за сасоннік? Не, у гэтым, відаць, нельга прызнацца. Гэта — нервы. Ніколі не быў баязліўцам, а тут раптам спалохаўся. Гэта немагчыма растлумачыць. Заключана перамір'е, паміж салдатамі ідзе братанне, немцы прыходзяць да іх, яны — да немцаў. Праўда, ён пайшоў упершыню пад выглядам салдата — вельмі хацелася глянуць на іх пазіцыі вокам камандзіра. Глянуў. І калі іх вывелі за лінію пярэдніх акопаў, яго апанавала жудаснае адчуванне, што ў спіны ім нацэлены кулямёты з хітра замаскіраваных гнёздаў і кулямёты гэтыя вось-вось плюнуць гарачым свінцом. Чацвёрты год ваюе, у штыкавыя атакі хадзіў, у разведку — ніколі такога не адчуваў. Ажно захаладала ўсё ўсяродку, быццам вецер гэты працяў наскрозь. За каго так баяўся? За сябе? За салдат? Перш за ўсё — за яе. За гэтую дзяўчынку, агітатара, перакладчыка, якая ўсё робіць з дзіцячай верай. Але ж яна не першы раз пайшла туды, на варожы бок. Дзеля гэтага яе і прыслалі да іх — весці агітацыю сярод нямецкіх салдат, узнімаць іх на рэвалюцыю. Пасля таго, як яны сышліся, ён хваляваўся за кожны яе паход. Але ж не так. Што з ім стала? Ён ішоў следам, каб прыкрыць яе сабой, хоць разумеў, што гэта наіўна: не салдат яна, не ўпадзе на зямлю, пачуўшы стрэлы, азірнецца і... кінецца да яго, прашытага кулямі...

Замірала сэрца ад уяўлення, як Міра падхопіць яго, смяртэльна параненага, на свае маленькія, але дужыя ручкі, і тут жа ад жаху — што, забіты, ён не загародзіць яе сабой.

Сяргей яшчэ раз азірнуўся. Дзякуй богу, сектар абстрэлу закрыў сасоннік, цяпер іх не бачыць ніводзін кулямётчык, ніводзін стралок. Ён наблізіўся да Міры і апусціў навушнікі яе шапкі, закрыў пасмачкі яе бліскуча-антрацытных падстрыжаных кос, маленькія, пабялелыя ад марозу вушы. І паправіў шалік, бо ён збіўся і агалілася тоненькая, дзіцячая яшчэ, смуглая, як пасля нядаўняга загару, шыя.

— Дрэнны той рэвалюцыянер, які адмарозіць сабе вушы.

Міра засмяялася і ўскінула свае рукі ў прадзіраўленых вязаных пальчатках яму на плечы, на цёмныя плямы ад былых пагонаў. Ён, Сяргей, звяртаў увагу раней, што шалік робіць яе цывільнай, пальчаткі яна рэдка надзявала, і ён так блізка ўбачыў іх упершыню, яны ўразілі яго сапраўды такі незвычайнай цывільнасцю і мірнасцю. Яны — рэч другога свету, які ён толькі сніў. Такія пальчаткі вязалі маці яго і сястра. Яны — блізка, у апошні год, пасля Лютаўскай рэвалюцыі, ён колькі разоў быў у Мінску, але жыццё іх здавалася недасягальна далёкім. Толькі Міра, з'яўленне яе вярнулі яго ў тое мірнае жыццё. Ніколі за ўсю вайну ён так не думаў пра мір, так не прагнуў яго. Ён, атэіст, пачаў прымхліва верыць, што нейкая вышэйшая сіла дала яму за ўсе яго пакуты гэтую радасць — пакахаць дзяўчыну, у якой нават імя мае агульны корань са словам, што стала сімвалам шчасця. Ды хіба толькі яго? Ах, каб наступіў мір! Каб не халадзела спіна ад адчування дулаў нямецкіх кулямётаў!