Адам Мальдзіс - Астравеччына, край дарагі…

— А колькі свініны можа адкарміць адзін чалавек? Памятаю, год дваццаць назад самы высокі паказчык па раёну быў у Ядвігі Таргонскай з калгаса імя Куйбышава. Тады яна адкарміла пяцьдзесят восем свіней і дала краіне пяцьдзесят шэсць цэнтнераў мяса. Цікава было б параўнаць гэтыя лічбы з цяперашнімі.

— Вось і падлічыце з Іванам Станіслававічам. Я ж тым часам пагавару са старшынёй калгаса Пострашам. Бачыце, вунь падрульвае на машыне да нас.

Расказвае Іван Станіслававіч Равойць:

— Колькі ў год атрымліваю свініны? Давайце зрахуем. Стаіць у мяне на адкорме звычайна тысяча пяцьсот галоў. Прывозяць іх па трыццаць кілаграмаў. Сярэдняя прывага ў суткі складае да паўкілаграма. Значыць, за дзень атрымліваю да сямі з паловай цэнтнераў свініны. За тыдзень маю амаль столькі, колькі было ў Таргонскай за год. Ну, а за год мы здаём дзяржаве больш трох тысяч кабаноў сярэдняй вагой да ста сарака кілаграмаў. Праўда, сёлета яшчур, каб на яго немач, трохі нашкодзіў.

Якія ў мяне заработкі? За цэнтнер прывагі я атрымліваю рубель. Значыць, сем з паловай рублёў у дзень, дзвесце з гакам у месяц. Да гэтага дадайце прэміі. Іншыя шэпчуць: мнагавата, ён жа там толькі кнопкі націскае. Але ж той, хто рукамі на полі робіць, дае за дзень прадукцыі, чытаў аб гэтым у газетах, сама болей на дзесяць рублёў. Рабочы на заводзе — на пяцьдзесят — семдзесят рублёў. А я адзін — ну, можа, не зусім адзін, ёсць жа падвозчыкі кармоў, — калі лічыць на рубель дзевяноста за кілаграм, даю прадукцыі ў дзень на тысячу трыста рублёў з нечым. Цэлая фабрыка мяса!

Які ў мяне рабочы дзень? У восем прыходжу карміць. Запальваю лямпачкі — гэта для жывёлы сігнал. Уключаю аўтакармленне і аўтапаенне. За гадзіну спраўляюся. Потым — з часу да двух і з пяці да шасці. На вячэрнюю кармёжку ўжо не іду, за мяне ўсё робяць аўтаматы. Нядзелю таксама маю вольную. Часамі яшчэ трэба нешта паправіць, праводку праверыць. Так што, лічыце, я ўжо рабочы. І не рукамі раблю, а болей галавой. І ў свінарніку чыста, гноем не смярдзіць. На дварэ горача, а тут прахалода, дзве мікракліматычныя ўстаноўкі ўключаны. Зімою грэецца падлога. Толькі пылу зашмат. Мука распыляецца, на сценах асядае, на трубах. Збіраемся на грануляваны корм перайсці. Тады стане зусім чыста.

Што я рабіў раней? Маё жыццё простае, як ва ўсіх. Вучыўся ў школе. Нас у маці засталося трое, таму толькі шэсць класаў скончыў. Пайшоў у армію. Пасля арміі ўчотчыкам на ферме рабіў. Калгас быў тады слабы. На ферме — чатыры даяркі, тры свінаркі. За год давалі трыццаць сем тон мяса, цяпер жа разам даём тон нешта семсот. Пакуль стаць аператарам, гадоў дзесяць участкам у Варнянах заведваў, лепшы ў раёне ўраджай збіраў. Зараз вот ужо другі год, як тут. Жыву пад дастаткам, усяго хватае. Домік толькі цеснаваты. Бачылі два рады мураванак на рынку? Іх яшчэ Абрамовічы строілі, дзвесце год назад. Раней былі аднолькавыя, цюцелька ў цюцельку, кожная на дзве сям’і. Гэта цяпер усялякія катухі да іх дарабілі. Ну дык вось, жыву я ў палавіне такой мураванкі. Сам будавацца не маю часу і сілы, а калгас дамоў будуе мала.

Якія ў мяне планы? Галоўны план — вывучыць сыноў, вывесці ў людзі. Іх у мяне трое. Старшы хоча найсці на інжынера па сельгасмашынах, улюбёны ў тэхніку. Сярэдняга на агранома цягне. Дзеці павінны быць разумнейшыя, чым мы. Мы спачынем, а ім далей ісці.

— Цудоўны камуніст, — ціха прамовіў Дзмітрый Канстанцінавіч, калі мы з Варнян выехалі на абсаджаны старымі дрэвамі гервяцкі тракт. — Такімі, як Равойць, паступова стануць усе работнікі сельскай гаспадаркі. За імі будучыня. Вёска пераходзіць на індустрыяльную аснову. Адбываецца рэвалюцыя, роўная калектывізацыі.

— Калі не большая! Аб’яднаўшыся ў калгасы, людзі, вядома, аб’ядналі сваю зямлю, прылады працы. Але працавалі па-старому, уручную. Коньмі аралі, з сявенькі сеялі, сярпом жалі, часам цапом малацілі. На працадзень атрымоўвалі тое ж жыта, малолі яго, самі пяклі хлеб. Кожны калгас меў чатыры фермы — прынамсі, да гэтага заклікалі. Адным словам, ледзь не натуральная гаспадарка, толькі што агульная. Але паступова вёска асвойвалася з механізацыяй, электрыфікацыяй, хімізацыяй. І вось колькасныя змены перайшлі ў якасныя. Адбыўся скачок. Узніклі буйныя індустрыяльныя комплексы. Нядаўна мяне папрасілі быць перакладчыкам пры некалькіх групах польскіх партыйных работнікаў, якія вывучалі наш сельскагаспадарчы вопыт. Разам з імі паглядзеў Задняпроўскае тэрытарыяльнае аб’яднанне каля Оршы, комплексы пад Віцебскам. І быў прыемна здзіўлены, што за гэтых дваццаць год, пакуль займаўся толькі гісторыяй літаратуры, наша вёска пайшла так далёка ўперад. Цяпер зноў прыемна ўражаны, што такія ж комплексы ўжо дзейнічаюць на маёй Астравеччыне. Праўда, чысціні там было болей. І кветак. І пад’язныя дарогі лепшыя. Вонкава варнянскі комплекс пакуль што не надта радуе вока.