Анатоль Бароўскі - Пякельны рай

На дарогу з'еў кавалак хлеба з салам. Выпіў два кубкі гарачай гарбаты. Нешта падказвала яму, і ён пачуў тое, — схадзіў да крыніцы, набраў вядро вады, наліў поўны гарбатнік свежай — паставіў на прыпечак.

Пасля падмёў у хаце і памыў падлогу — пакінуў сляды, як прыходзіў з вуліцы.

Паліў кветкі — здалося яму, што трошкі звяла лісце.

Заслаў ложак — так, як было да яго прыходу.

Толькі пасля таго, як усё ўпарадкаваў у хаце, пачаў збірацца і сам.

Ды што яму было збірацца — накінуў куртку з капюшонам, а за спіну закінуў рэчавы мяшок.

Перад тым як пераступіць парог, яшчэ раз уважліва агледзеў хаціну. Спыніў позірк на чорным сшытку, які паклаў туды ж, дзе і браў, — на падваконнік, да герані. Хацелася забраць з сабою, але перадумаў, не хацеў парушаць Закон леснічоўкі, ды і тыя радкі ён ведаў на памяць — кожнае слоўца.

— Дзякуй табе, Хаціна! Дзякуй табе, Валадар, што дазволіў дакрануцца да Мудрасці і Розуму! — прамовіў уголас, перахрысціўся на покуць, на абразы, на Бога. — Дзякуй і табе, Янінка-Ліцвінія, што накіравала мяне сюды! Дзякуй усім за навуку, за маё прасвятленне і нараджэнне!

Здалося, што леснічоўка ледзь прыкметна зрушылася з месца, адным бокам нахілілася, як адбіла развітальны паклон свайму госцю.

«Пачула... Усе пачулі. Значыць, не папракнуць, што не развітаўся, што не па-людску пайшоў ад іх... А цяпер — усё, цяпер — пара! Бывайце! Прабачце! Дзякую!..»

Калі ж ступіў на зямлю, сышоўшы з ганка, убачыў, як у двор, адкрыўшы веснікі, зайшоў Апанас Янушкевіч. Быў ён стомлены, але ў вачах не гаслі хітрыя іскрынкі.

Следам забег у двор і Чэрчыль. Павіляў хвастом, як прызнаў госця, але адразу ж падаўся ў сваю будку.

— Ты, Тонік, не губляй зарады, — падаў ляснік той патрон, якога не ставала ў патранташы, — з усіх, можа, ён і самы важнейшы... Ох і нахадзіўся я сёння, ног не чую, і Чэрчыль вунь натаміўся, упаў без задніх ног... Ну, ты з усім тут справіўся? Хапіла часу?..

— Ды хапіла.

Карцела папытацца пра тое-сёе, але не выпадала — натуральнасць становішча вымагала разумення сітуацыі.

— То і добра. Недарэмна, ета самае — ёлачкі-маталачкі, час тут бавіў. А я тут ляснік і вартаўнік яшчэ ў прыдачу... З Чэрчылем, ета самае, тут не прападзём, так я кажу?

Янушкевіч азірнуўся, гледзячы на будан:

— Набегаўся, гаварыць не хоча... Ангельскі падданы мне называецца...

Апанас таптаўся ў двары, як што шукаў, зазіраючы то за плот, то ў гародчык, на Антона ўжо не звяртаў і ўвагі.

— То я пайшоў, Апанас, — нясмела прамовіў Антон, — пара мне ўжо...

— Ды ведаю, што пара. То ідзі, праводзіць не буду, прабач... Клопатаў тут процьма, адлучацца нельга ні на хвіліну. Бывай, ета самае, хай усё ў цябе ладзіцца.

— І табе ўсяго найлепшага, — пажадаў Клімовіч, усё яшчэ не ведаючы, да якога разраду гэтую сустрэчу аднесці.

Ладна адышоўшыся, асэнсоўваючы сустрэчу з нябожчыкам, азірнуўся. Леснічоўкі на ўзгорку не было. На яе месцы стаяў пракаветны, не абхапіць і пяцярым, высокі дуб — чапляўся за аблокі, расчэсваў сваім шчыкам шыкоўныя шавялюры дзівосных калматых звяроў-аблокаў. Быў ён яшчэ ў зялёнай лістоце, пры маладой сіле, і ніводнага зжоўклага лісточка не значылася на ім...

Уздыхнуў, ямчэй паправіў на плячы мяшок, заспяшаўся, каб не спазніцца.

А вось і кладка, і кіёк-апірнік.

Клімовіч хутка мінуў усе пяць пралётаў — ніводнага разу не паслізнуўся. Па баках не глядзеў — не было калі.

Сойка ў алешніку прагаварыла нешта спакойнае і знаёмае.

Вецер гуляў у вяршынях, часаў свае бакі аб стромкія дзеравіны.

Праз нейкі час выбіўся на цубкую дарогу: яна ўжо шырэла і шырэла, аж пакуль не вывела на такую ж, але са свежымі слядамі, — на бальшак.

Неўзабаве яго дагнаў вазніца — дзядзька гадоў за шэсцьдзесят, у расхлістанай сарочцы. Нокаючы на каня, абагнаў Антона, сказаў абыякава, кіўнуўшы некуды за спіну:

— Хочаш, дык сядай, калі стаміўся... Давязу да Каменя, а мне далей...

Сонца хілілася к вечару. У блакітным небе зазыўна вялі рэй жаўрукі.

«Жаўрукі ўвосень? — падзівіўся Клімовіч. — Дзіўна...»

— Харошае надвор'е цяпер... — падаў голас вазніца. — Я ўжо і бульбачку пасадзіў, дзякаваць Богу, цяпер толькі б дожджычак...

«Хіба ёсць азімая бульба? — спытаў у сябе Тонік. — Залівае дзядзька, насмяшыць, мусіць, мяне хоча...»

Але вазніца болей голасу не падаваў, быў, мусіць, не з гаваркіх. А Антону неяк і не з рукі было дапытвацца пра яго фантазіі — баяўся пачуць нешта такое, што магло прынесці расчараванне ці боль, таму аддаўся на волю лёсу і абставінаў...