Максім Клімковіч - Мяжа па даляглядзе

— Усе пачалося з ліста,— я таксама запаліў, тонкі струменьчык шызага дыму ўздымаўся пад столь, змешваўся там з дымам Сакавай цыгарэты,— менавіта з ліста, гэта быў першы рэчавы доказ у справе забойства. Тады ніхто з нас не надаў яму належнай увагі, нават сам Даўгалевіч.

— А цяпер пытанне — хто імкнецца знішчыць рэчавыя доказы? Зазвычай забойца. Вось і першы ўчынак — ліст спаліў ты, Мікола, не падраў, не захаваў на памяць, а знішчыў так, каб не засталося слядоў, спаліў. -V Щ

Цяпер другое — радыёстанцыя. Першымі на выспу прыплылі я, Гражына, Тэрэза і Кяльміцкас. Калі б забойцам быў хто з нас, то замкнуць акумулятар было лягчэй і надзейней да вашага прыезду. Але ж нажніцы віселі на сцяне — Тэрэза імі зразала кветкі, а потым на маіх жа вачах павесіла іх на месца. Таму нажніцы перамкнулі клемы акумулятара пасля вашага, Маршанскага і Даўгалевічавага, прыезду.

Тое ж і з нажом. Ён знік у той самы час, пасля вашага прыезду. Пасунемся далей. Хто падліваў Даўгалевічу цэлы вечар? Я ці, можа, Эдмундас? Падліваў ты, Мікола, той, хто ўсе жыццё змагаўся з ягоным п'янствам. П'янага чалавека лягчэй забіць, ці не так? Нават калі ўсе выйшлі з лазні, ты застаўся з дзядзькам Вадзімірам піць, я палічыў бутэлькі на стале. Іх на адну больш, чым было, калі я выходзіў з лазні. Ты прыхаваў яе, каб спаіць Даўгалевіча.

— Ну, ты даеш,— Сак рассмяяўся,— калі ўсе гэта ўсур'ёз лічыць абвінавачваннем у забойстве, то і мяне, і цябе, ды ўсіх, хто ў гэтым доме, трэба не выпускаць з турмы ад самага нараджэння.

— Я не скончыў, падрыхтоўка да злачынства — яшчэ не забойства. Галоўнае, дзеянне. Дык вось — усе, акрамя цябе і Даўгалевіча, пайшлі з лазні. Лазня не тое месца, куды вяртаюцца проста так, без дай прычыны. Вам гарантавана прабыць сам-насам з паўгадзіны. Да пачатку святочнай вячэры кожны з гасцей будзе заняты сваёй справай.

Ты выходзіш у прылазнік — пераконваешся: ніхто нічога там не забыўся. На сцяне вісіць Даўгалевічаў халат і ручнік, на лаўцы ляжыць твой скрутак. Ты прачыняеш дзверы і глядзіш у гасцёўню. Дзверы там шырока адчыненыя, увесь калідор добра праглядаецца. Госці сядаюць за сталом, гуляюць у карты.

Ты апранаешся. Выцягваеш са скрутка нож і вяртаешся ў лазню.

Наступны момант я не магу ўявіць сабе, не той склад мыслення. Глядзіш ты Даўгалевічу ў вочы, калі набліжаешся да яго з нажом за спінай ці той спіць? Але дакладна ведаю адно — ты б'еш яго нажом у сэрца. Вяртаешся ў прылазнік, надзяеш ягоны халат паверх адзення, а каб не было відаць нагавіц — падкасваеш іх вышэй калена, бярэш Даўгалевічаў ручнік, замотваеш ім галаву і палову твару, нож хаваеш у рукаве і выходзіш на калідор.

Усе, хто сядзіць за сталом, пазнаюць не Даўгалевіча, як сцвярджаюць потым, а ягоны халат, шыты золатам, і п'яны поступ. За адно імгненне, калі ты праходзіш бокам да сходаў на мансарду, большага і не заўважыць: халат пазнаецца, прываблівае ўвагу. Ніхто не кранаецца з месца — гарантыя. Здзейснілася тое, чаго ўсе чакалі — Даўгалевіч кінуў піць і пайшоў наверх прыводзіць сябе да ладу.

Наверсе падкідаеш нож Маршанскаму ў пакой (да забойства замкамі тут ніхто не карыстаўся), пра грошы ты ведаў, відаць, ад Даўгалевіча. У кабінеце бярэш бутэльку і ідзеш на ніз. Зноў для ўсіх імгненная праява, гарантыя твайго будучага алібі: Даўгалевіч з бутэлькай у руках заходзіць у прылазнік. Зноў спрацоўвае халат і нядбайна закручаны ручнік.

Ты нават шчыльна не прычыняеш дзверы, бо есць небяспека — нехта пойдзе ўгаворваць яго не распачынаў бутэльку, а пачакаць да вячэры. Таму хутка скідаеш халат, ручнік і гаворыш у паветра: «Не, Вадзімір, я больш піць не буду, ды і табе не раю, давай віно сюды». І адразу ж выходзіш з бутэлькай у руках.

Мэта дасягнута, усім даведзена — Даўгалевіч на дадзены момант сядзіць у лазні і збіраецца неўзабаве выйсці, піць яму больш няма з кім і няма чаго.

Адзінае, што выдае цябе,— гэта падкасаныя нагавіцы. Іх можна вытлумачыць толькі тым, што на табе быў раней халат. Ты падыходзіш да стала, ставіш бутэльку і прыспешваеш усіх разысціся па пакоях, маўляў, скора вячэра і трэба рыхтавацца. Аднак сам рыхтавацца не збіраешся. Табе нельга больш сыходзіць з гасцёўні, да таго ж неабходны надзейны сведка — ты затрымліваеш мяне, зачыняеш дзверы (усе, што адбываецца ў калідоры на гэты час, павінна застацца таямніцай). Фісгармонія і спеў добра чутны ва ўсім доме. Я граю — алібі. З гэтага моманту кожны, хто хаця б на хвіліну застаўся сам, трапляе пад падазрэнне.

Праз паўгадзіны ўсе зноў збіраюцца ў гасцёўні, цяпер можна спакойна спытаць: а дзе Даўгалевіч? Вы ж былі з ім гэты час побач, а не я. Ідзіце, паглядзіце, што з ім зрабілі. Забойства! Ратунку! Ты, ты, ты і ты — на лаву падсудных. Я адзіны, хто мае права судзіць вас — бо сам без віны, ды яшчэ Марцін, ён сведка маёй бязвіннасці. Перахапіць следства ў свае рукі — лепшая гарантыя поспеху ў злачынстве.