Вінцэсь Мудроў - Багун

Дарога пабегла ўгору і з-за кустоў вытыркнулася, бліснуўшы шыбамі вокнаў, хата-пяцісьценка. Стаяла яна непадалёку ад берагу і ў ёй жыў Фарзун – паромшчык, які падвозіў на востраў камбікорм ды іншую спажыву.

“Будуць тут прывагі… усё прапіваюць, падлюгі!” – душа аж па край поўнілася абурэньнем і ў Мішкі, калі ён заяжджаў у двор Фарзуновай хаты, нават затрэсьліся рукі.

— Ёсьць тут хто? – запытаў, адчыніўшы рыпучыя дзьверы, і пачуў грымотны храп за сьпінай.

Храплі пад хлявом. Там, у цяньку, стаялі калёсы, на якіх, прыкрыўшы ражком пустога меха вочы, спаў чарнявы здаравіла.

— Эй, таварыш! – адвёўшы нос, каб пазбыцца часнычна-самагоннага перагару, Мішка крануў храпуна за плячук, тузануў, але той не прачнуўся. – Гэта і быў той самы Фарзун.

Ляпнуўшы далонямі па клубах, Мішка рушыў да возера.

Парому на месцы не аказалася, відаць, адагналі на востраў. Але затое поруч гойдалася, прывязаная вяроўчынай да кала, лодка-душагубка. Давялося вярнуцца ў двор, зазірнуць у пошуках вёслаў у хлеў і адрыну. Не знайшоўшы нічога лепшага, Мішка прыхапіў старую, пацямнелую ад часу лапату: тую самую, якой бабы садзяць ў печ караваі. А ля самага берагу знайшоўся даўжэзны, адшараваны далонямі прыс.

Калі ён, стоячы ў лодцы, адпіхнуўся ад берагу, душагубка небясьпечна зыбанулася, чарпанула вады і далей ён ужо кіраваў лодкай упрысядкі, тыцкаючы прыс у глеістае дно.

Востраў уражваў сваёй пустэльнасьцю, але пяшчаны бераг – гэты было бачна яшчэ здалёк – быў здратаваны авечымі капытамі. Хвілін празь дзесяць лодка тыцнулася носам у прыбярэжную асаку, шоргнула дном па жвіры і Мішка, скокнуўшы ў ваду, падцягнуў яе бліжэй да берагу. Наўкол было ціха. Нават азёрныя кагаркі, якія ўсю дарогу да вострава сіпла крахталі над галавой, суняліся. Цяпер яны паселі ля прыбярэжных кустоў і штосьці там зацята дзяўблі.

“Дзе ж статак?” – з разважлівай насьцярогай падумаў Мішка, ды тут жа адагнаў трывогу думкаю пра тое, што авечкі, хутчэй за ўсё, хаваюцца ад сьпёкі ў хвойніку.

Прыемна было ступіць голымі пяткамі па гарачым пяску, яшчэ прыемней было панурыць навярэджаныя ногі ў цёплую як той сырадой ваду. Скінуўшы паўкеды, штаны, кашулю Мішка зьбіраўся быў сігануць у празрыстую азёрную глыб, ды тут убачыў, як адна з кагарак, загарлаўшы, узьнялася ў паветра, несучы ў дзюбе нейкі сіняваты пухір.

Пазяхнуўшы, Мішка падышоў да кустоў і аслупянеў: у цяньку, напаказ сьцякаючы крывёю, ляжалі шызыя вантробы.

“Чалавечыя!” – працяла мазгі панічная думка, але, прыгледзеўшыся, Мішка перавёў дых; нейкі злодзей, магчыма, нават Фарзун, разабраў авечку ды кінуў вантробы азёрным кагаркам.

Зь перапуду закарцела адліць. Мішка стаў ля куста, зашамацеў напорлівым струмком і зьніякавеў. З-за алешыны, прама на яго, глядзелі бурштынавыя вочы вялізнага ваўка. Мішкава рэакцыя была дынамічнай. Не пасьпеўшы нават падцягнуць трусы, ён скокнуў убок, сігануў праз крапіву і ў наступнае імгненьне ўжо караскаўся, да крыві абдзіраючы лыткі і сьцёгны, на высокую асіну.

Узьбіўшыся мэтраў на пяць ад зямлі, ён аддыхаўся, зірнуў долу, а потым, абламаўшы галіну перад носам, агледзеў азярыну. Непадалёку – так прынамсі, падалося, — гайдалася на хвалях рыбацкая лодка.

— Людзі-і! А-аа!!! – загарлаў ён штомоцы, — Давай сюды, тут ваўкі-і!!!

Гарлаў ён доўга, сарваў голас, але рыбакі яго не пачулі. Затое пачулі авечкі, і хваёвы падлесак – яны й папраўдзе былі там — напоўніўся жаласьлівым бляяньнем.

Ваўка не было бачна. Ляжаў, відаць, пад кустом ды цікаваў, калі няпрошаны госьць зьлезе з дрэва. Праўда, астыўшы мазгамі, Мішка вырашыў, што воўк і сам яго напужаўся.

— Ня будзе сытая ваўчара кідацца на чалавека, — прашаптаў дзеля самазаспакаеньня небарака, і яшчэ падумаў, што дапамогі чакаць не даводзіцца і рана ці позна трэба будзе злазіць долу.

Асіна – дрэва крохкае, таму спускаўся, аберуч трымаючыся за стаўбур, бо галіны абломваліся, і толькі намацаўшы пяткай ніжні тоўсты сук, вырашыў крыху адпачыць. Ён пасьпеў уздыхнуць, але не пасьпеў выдыхнуць, бо сук надламіўся і Мішка, махнуўшы наастачу рукамі, абрынуў у парослыя крапівою кусты. Спанталыжаны, з апечаным крапівою тварам, ён вылецеў з кустоў, сьпінай адчуўшы гарачы ваўчыны подых. Не разьбіраючы дарогі, Міхал Гардыка рынуў да лодкі, піхнуў душагубку ў ваду, і воўк, які бег сьледам, з адчаем забляяў. На беразе, убіўшыся па калена ў ваду, стаяў кудлаты маркач. Пыса ягоная была падзёртая, да рагоў пачапіўся хмель, а зь ніжняй губы зьвісала, кранаючыся вады, бліскучая асца.