Патрык Зюскiнд - Парфума

"Пры чым жа тут гэтае гаротнае дзiця! Гэта беспахiбнае стварэнне! Ляжыць сабе ў кошыку, i соладка сапе ў ноздзеркi, i нiчога не ведае пра гнюсотныя падазрэннi на ягоны конт. А гэтая нахрапа бярэцца даказваць, што ты, бач, пахнеш не так, як выпадае пахнуць чалавечым дзецям? Ну, i што ж мы на гэта адкажам? У-цю-цю-лю!"

I ён цiхенька пакалыхаў кош на каленях, пагладзiў малое пальцам па галоўцы i некалькi разоў паўтарыў "у-цю-цю-лю", бо лiчыў, што гэта дабратворна ўплывае на немаўлят i супакойвае iх.

"Дык табе, значыцца, след пахнуць карамелем, якое глупства, у-цю-цю-лю!"

Праз колькi там хвiлiн ён выняў руку з каша, сунуў сабе палец пад нос, прынюхаўся, але пачуў толькi пах кiслай капусты, якую еў у абед. Хвiлiну-другую павагаўшыся, ён азiрнуўся -- цi не падглядвае хто, падняў кош з зямлi i тыцнуў у яго свой доўгi нос, тыцнуў глыбока, аж тонкiя рыжаватыя коскi дзiцяцi заказыталi яму ноздры, i абнюхаў галаву дзiцяцi, думаючы ўцягнуць нейкi пах. Але ён не дужа добра ўяўляў сабе, як павiнны пахнуць дзiцячыя галоўкi. Ясна, не карамелем, што-што, а гэта ясна, бо карамель-- палены цукар, а з якое такое рацыi дзiця, што дагэтуль ссала толькi малако, можа пахнуць паленым цукрам. Яно магло пахнуць малаком, малаком мамкi. Але малаком ад яго не пахла. Яно магло б пахнуць валасамi, скурай i валасамi i, можа, крыху дзiцячым потам. I Тэр'е прынюхаўся i потым угаварыў сябе, што чуе пах скуры, валасоў i, можа нават, слабенькi пашок дзiцячага поту. Але ён не чуў нiчога. Як нi ўнюхваўся. Бо, можа, немаўляты зусiм не пахнуць, думаў ён. Мусiць, усё якраз у гэтым. Во як рыхтык, дзiця, калi яно дагледжанае i чыстае, наогул не можа пахнуць, як не можа гаварыць, бегаць альбо пiсаць. Бо ўсё прыходзiць з узростам. Строга кажучы, чалавек пачынае моцна пахнуць толькi падчас палавога сталення. Так, так яно i ёсць. Так -- а не iнакш. Хiба ў свой час Гарацый не напiсаў: "Пахне юнак казляняткам, дзяўчына духмянiцца кветкаю белай нарцыса"?.. Хто-хто, а рымляне петрылi ў гэтым! Чалавечы пах заўсёды -- пах плоцi, значыцца, пах грэху. Дык як жа мусiць пахнуць дзiця, якое яшчэ нi сном нi духам не вiнаватае ў плоцкiм грэхападзеннi? Як яму належыць пахнуць? У-цю-цю-лю? Нiяк!

Ён зноў паставiў кош на калена i клапатлiва пакалыхаў яго. Дзiця ўсё яшчэ моцна спала. Яго правая ручка, маленькая i чырвоная, высоўвалася з-пад вечка i тузалася да шчакi. Тэр'е замiлавана ўсмiхнуўся i раптам адчуў сябе вельмi ўтульна. На нейкi момант ён нават дапусцiў фантастычную думку, што нiбыта ён -- бацька гэтага дзiцяцi. Быццам ён зрабiўся не манахам, а нармальным абываталем, можа, сумленным рамеснiкам, знайшоў сабе жонку, такую цёплую бабу, якая пахне воўнаю i малаком, i спарадзiлi яны сына, i вось ён калыша яго на сваiх каленях, свайго ж сына, у-цю-цю-лю... Гэтая думка была салодкая. У ёй было нешта такое суцяшальнае. Бацька калыша дзiця на каленях, у-цю-цю-лю, карцiна была старая як свет i вечна новая i правiльная карцiна, з таго часу як свет стаiць, акурат так!

У Тэр'е пацяплела на душы, ён расчулiўся.

Тут дзiця прачнулася. Спачатку прачнуўся яго нос. Малюсенькi нос пачаў рухацца, задраўся ўгору i прынюхаўся. Ён уцягнуў паветра i пачаў выпускаць яго кароткiмi штуршкамi, як калi чыхнуць не ўдалося. Потым нос зморшчыўся, дзiця расплюшчыла вочы. Вочы былi няпэўнага колеру -- нешта нi то вустрычна-шэрае, нi то апалава-бела-крэмавае, зацягнутае слiзiстай плеўкай i яшчэ не прыстасаванае глядзець. У Тэр'е было такое ўражанне, што яны, вочкi, зусiм нiчога не бачылi. Iншая справа -- нос. Калi цьмяныя вочы дзiцяцi касавурылiся на нешта няпэўнае, дык нос, здавалася, фiксаваў пэўную мэту, i Тэр'е меў дзiўнае адчуванне, быццам гэтай мэтай быў ён асабiста, яго асоба, сам Тэр'е. Маленькiя крылцы носа вакол дзвюх маленькiх дзiрачак на твары дзiцяцi раздувалiся, як бутон, якi распускаецца. Альбо хутчэй як чашачкi тых маленькiх драпежных раслiн, якiя растуць у каралеўскiм батанiчнным садзе. Здаецца, ад iх iдзе нейкая вусцiшная сiла, якая ўцягвае ў сябе. Тэр'е здавалася, што дзiця бачыць яго, глядзiць на яго сваiмi ноздрамi рэзка i выпрабавальна, пранозлiвей, чым магло б глядзець вачыма, быццам глытае сваiм носам нешта, што iдзе ад яго, Тэр'е, нешта, чаго ён, Тэр'е, не змог нi схаваць, нi ўтрымаць.

Дзiця, якое не мела паху, бессаромна яго абнюхвала, вось што. Дзiця яго адчувала! I раптам Тэр'е здалося, што ён смярдзiць -- потам i воцатам, кiслай капустай i нямытай вопраткай. Здаўся сабе голым i выродлiвым, быццам на яго тапырыўся нехта, i гэты нехта нiчым сябе не выдаў. Здавалася, ён пранюхваў яго наскрозь нават праз скуру, пранiкаў усярэдзiну, у самае нутро. Самыя пяшчотныя пачуццi, самыя брудныя думкi агалялiся перад гэтым маленькiм прагным носам, якi нават яшчэ i не быў сапраўдным носам, а ўсяго толькi нейкiм пупсiкам, якi рытмiчна моршчыўся, нейкiм маленькiм дзюркаватым органам, якi раздуваўся i трымцеў. Тэр'е адчуў мароз. Яму рабiлася млосна. Цяпер i ён тасама шмаргануў носам, быццам перад iм было нешта смярдзючае, з чым не хацелася заводзiцца. Бывай, iлюзiя, што тут ягоная плоць i кроў. Растаптана сентыментальная iлюзiя пра бацьку, сына i духмяную мацi. Быццам абарваны мяккi шлейф лагодных думак, якi ён нафантазiраваў вакол самога сябе i гэтага дзiцяцi: чужая, халодная iстота ляжала ў яго на каленях, варожая жывёлiна, i калi б не самавалоданне i багабаязнасць, калi б не разумныя погляды, уласцiвыя характару Тэр'е, ён у прыступе агiды атрос бы яго з сябе як нейкага павука. Тэр'е ўскочыў i паставiў кош на стол. Ён хацеў пазбавiцца ад гэтага дзiцяцi i ад гэтай справы як мага хутчэй, цяпер, неадкладна.