Віктар Гардзей: Бедна басота

- Ты навошта рвеш мой румянак? Свайго хіба мала?

- Твой лепшы. І сакаўнейшы, і кветкі большыя. Стаю і думаю: чаму так?

- Тут жа калодзеж побач. Значыць, у зямлі і вільгаці, і сырасці багата.

- Вось яно што! - разявіла рот здзіўленая Тафіля. - Шанцуе ж табе, сусед.

- Ат, рві, колькі табе трэба, - дазволіў ірваць рамонак Сцяпан Аліфер, набраў вады і, збіраючыся ісці, ужо лагодней спытаў: - Што ж на свеце чуваць?

- А што там чуваць! Барыс Палазкоў бацькаву хату прадаў. Бежанка, Луцэіна падсуседка, да сябе, у Расею, паехала і наўрад ці вернецца. А яшчэ кажуць, што лысы Глеб хоча Гаўрылава гумно разабраць. Перавязуць на хверму і змудруюць куратнік.

- Даўно трэба! Чужыя пуні і гумны Трафімчык панішчыў, а сваё сумысна пакінуў. Думаў, хітрэйшы за ўсіх.

- Але ж, хітрэйшы.

З хаты пад бухматымі вязамі Марка сярдзіта накрычала, каб стары ёлупень і маруда хутчэй нёс ваду, а так суседзі, паразумеўшыся, яшчэ пабалакалі б у ахвоту, памянташылі б языкамі, можа, і пасварыліся б, хоць сварыцца і лаяцца, здаецца, асаблівай прычыны няма. Праблема крывабокай, парэпанай бярозы - чыя яна і каму чарга ўвесну спускаць сок - за нягодамі і згрызотамі жыцця сама па сабе адышла на другі план, ды і бяроза, не адзін раз пракручаная ў камлі бязлітасным свярдзёлкам, пачынае чэзнуць і сохнуць. Але так не бывае, каб маласельскія задзіры калі-небудзь жылі ціха, спакойна, міралюбна. Цвіце абапал вуліцы бела-жоўты рамонак, на сваім бліскучым валуне пахкае люлькай Сцяпан Аліфер, бяжыць да калодзежа раззяханая Тафіля. Апусціў дзюбу скрыпучы журавель, гулка забразгала драўлянае вядро аб трухлявыя сценкі зруба. Тафіля выліла ваду і нечакана паскардзілася:

- Зноў пяску начэрпала. От каб хто пачысціў калодзесь, а то крынічка чвырам забілася.

- І тын пара замяніць, - у тон ёй азваўся Сцяпан Аліфер. - Як знойдзецца вольны час, то і склічу талаку.

Чысцілі калодзеж гуртам, усёй вуліцай. Але здарылася гэта пры незвычайных абставінах. Вясковыя непапраўныя задзіры аднойчы як бы памяняліся месцамі. Тафіля сядзела на сваім пляскатым камені, а па ваду з люлькай у зубах выйшаў Сцяпан Аліфер. Ён чэрпаў ваду, грымеў коўратам, а Тафіля - ціпун ёй на язык! - здалёк узяла ды паздароўкалася:

- Дзень добры, Сцяпанка!

- Дзень добры, Тафілька!

І люлька - прыгожая, з меднымі абадкамі на муштуку - выпала з зубоў, булькнула ў калодзеж. Пачуўся глухі ўсплёск. Сцяпан Аліфер ускіпеў ад гневу, кінуўшы вядро, папраставаў цераз вуліцу, каб пакараць дзябёлую суседку, якая не ў час распусціла язык. Але на камені Тафілі ўжо няма. Адбегшыся на свой панадворак, яна баязліва выглядвае з-за вугла.

- Ах ты, жарабіца скалазубая!

- Дальбог, не хацела я, - просіць літасці Тафіля. - Каб мне язык апух, калі я сказала благое.

- Ідзі і даставай люльку. Як хочаш, так і даставай.

Перапалоханая Тафіля не адважваецца сварыцца з наравістым суседам, помнячы, на якім баку вуліцы стаіць калодзеж. Хапіла хустку на плечы, пабегла ўздоўж платоў, і з суседскіх двароў, дзе на момант знікала чырвоная хустка, смеючыся, выходзілі мужчыны. Малое Сяло прывыкла бачыць Сцяпана Аліфера з вялікай люлькай у зубах, Малое Сяло не жадала, каб ён маркоціўся без гэтай уцехі.

- Ай ды Тафіля! - смяяліся мужчыны. - Трэба ж так!

І вось ужо зарыпеў журавель, нехта спусціўся ў калодзеж, пачаў падаваць наверх вёдры з каламутнай вадой. Каля плота разлілася шырокая лужына, вырасла куча жоўтага жвіру, выцягнутага з дна калодзежа. З-пад зямлі, як з апраметнай, даляцеў па-д'ябальску вясёлы, радасны вокліч:

- Знайшоў!

Люльку, быццам які самародак, беражліва вынялі з вядра. Сцяпан Аліфер ледзь не плакаў ад радасці і ўжо гатовы быў дараваць суседцы, але апошнія дні ніхто не бачыў яе на камені. Пасядзеўшы ў адзіноце на сваім валуне, ён пачаў непакоіцца. Яму ўжо не хапала суседкі, яму было сумна, а Тафіля не выходзіла з хаты, час ад часу выглядваючы з акна. І цярпенне ў Сцяпана Аліфера лопнула. Як толькі ў шыбах насупраць зноў варухнулася фіранка, ён крыкнуў:

- Тафіля, выйдзі на вуліцу. Мірыцца будзем.

Тафіля, здавалася, толькі і чакала гэтага знаку, каб заняць сваё законнае месца на пляскатым камені. Села баязліва, насцярожана, голас ціхі, вінаваты.

- Клікаў, Сцяпанка? Ці мо падалося мне?

- Канечне, клікаў. Сумна нешта стала. Ты ўжо, Тафілька, даруй.

- Гэта ты мне даруй. Я ж усё нарабіла.

- Забудзь, Тафілька. Нават і добра, што так выйшла. Хоць калодзесь пачысцілі.

Нядаўнія ворагі сядзелі на сваіх валунах такія добрыя, такія лагодныя, што, здавалася, пасля гэтага яны больш ніколі не пасварацца. Пагаварылі пра вясковыя навіны, пра заўтрашняе надвор'е. А час ужо не ранні: сонца хавалася за лесам, на сажалцы каля школы крумкалі жабы. Дзесьці недалёка жаласна запілікаў гармонік. Сцяпан Аліфер прыслухаўся, і ў старэчых прыжмураных вачах заскакалі вясёлыя маладыя чорцікі.