Васіль Ткачоў: Вятрак – птушка вольная

Танкіст жа рашуча заявіў:

– Я на Курскай дузе, калі знаць хочаш, у танку гарэў!

Раіса на гэта яму адказала – бач ты, і Курская дуга для яе нішто! – з лёгкай вясёлай усмешкай на прыгожым твары:

– Кастусёчак, ну чаго ты да мяне прыліп? Ты ж расточку маленькага...

А я што гаварыў? Хіба ж можна параўнаць яго са Сцяпанам! Прыдумаеце таксама. Ніколі!

Танкіст жа пацягнуўся, бы толькі што прачнуўся, і кісла паморшчыўся:

– Я... я... я падрасту. Падрасту я. Верыш? Я ўсё зраблю, каб табе спадабацца. Усё, чуеш? Моркву буду есці кожны дзень. Самую вялікую.

Раіса цярэбіць нярвова пальцамі хустку, нізка схіліла галаву, а потым часта круціць ёю: не, не, не. Ура-а! Малайчына, Раіса. Цяпер будзе чым хоць парадаваць дзядзьку Хвядоса: не ўгаварыў, хоць і стараўся надта – ажно з гімнасцёркі вылузваўся! – танкіст нашу прыгажуню.

Танкіст, ці хай будзе Кастусёчак, роспачна ўздыхнуў, сеў на прызбу, якая яшчэ нават і не падсохла добра, таму будзе на яго салдацкіх галіфэ сырой зямліцы, будзе, і зайграў. Вальс. Пра дунайскія хвалі. Прыгожая музыка, так і слухаў бы. Але нельга губляць пільнасць, вуха востра трымаць трэба. Рыпнуўшы гармонікам, Кастусёчак талопіў позірк на Раісу, тлумачыў той, што ён за цаца:

– Падумаеш – маленькі. Хм-м. Ды я ж гарманіст! Гарманіста на рост не ацэньваюць. Таксама мне мерку знайшла. Гарманіст вышэй за ўсіх ростам быў і будзе. Як зайграю – усе дзеўкі збягуцца. Хочаш, зайграю?

– Зайграй, – абыякава паціснула плечуком Раіса.

І ён, наколькі можна, расцягнуў мяхі. А сам, блазнуючы, вядома ж, задраў галаву і паклікаў:

– Гэй, дзеўкі, гэй, маладухі-весялухі!

Тут я заўважыў, як на двор заходзіць бабка Антося ўсё з тым жа хамутом на шыі. Танкіст, убачыўшы яе, адвярнуўся і прабурчэў:

– Вось... адна прыклыпала... маладуха-весялуха.

Раіса пырскнула смехам і затуліла рот далоняй. Бабка Антося тым часам зняла хамут з шыі, і амаль подбегам да танкіста. Спынілася каля яго, спыталася:

– Саколік, саколік, а калі ты з фронту?

– Нядаўна.

– Можа ты сыночка майго сустракаў? – дастала фотакартку, падала танкісту. – Лагойка Пятро Рыгоравіч. Пецька. Рыжанькі такі... Прыгожанькі...

Нам таксама цікава зрабілася: во было б здорава, каб гэты самы танкіст абрадаваў зараз старую Антосіху. Толькі ён зморшчыўся і вярнуў картку назад:

– Не, матка, не сустракаў.

– З восені весткі няма, – сумна ўздыхнула бабка Антося.

– Не сустракаў, маці, – сказаў зноў танкіст і зайграў такую ж сумную мелодыю, як і твар у старой.

На музыку сабраліся людзі. Яны заходзілі на двор Раісы, як на свой. Заўсёды баявая Лізавета і на гэты раз ляпнула рукой танкіста па плячы, а потым падала яму далонь:

– Здарова, танкіст!

Танкіст ляніва паціснуў шурпатую Лізавеціну руку і не знайшоў нічога іншага, каб адказаць ёй:

– Прывітанне, лётчыца!

Жанчыны засмяяліся, загаманілі.

– Дзе гармонік узяў-та? – Лізавета сядзела ўжо побач з танкістам.

– Немец адзін знаёмы падарыў, – не міргнуўшы і вокам, сказаў танкіст. – Бачу, не верыш? А што? І сярод немцаў людзі ёсць. Кажуць. Я, праўда, не сустракаў. Ну, дык, жанчыны, для вас! Так і быць!..

І танкіст налёг на гузікі. Гармонік, здавалася, вось-вось і сам пусціцца ў скокі. За пальцамі танкіста не ўсачыць: носяцца – слізгаюць па гузіках, як угарэлыя. Ліха! Жанчыны, адна за адной, пусці-ліся ў пляс, і неўзабаве на дварэ курэў пыл, як на вясковай дарозе, калі па ёй пракапыціць статак кароў.

– Райка, пайшлі! – Лізавета тузанула дзяўчыну за руку, тая не ўтрымалася і таксама пачала мясіць свой двор босымі нагамі: чаравікі пашкадавала, разы два тупнула-гэцнула ў іх, а потым скаўзнула іх з ног.

Разам з усімі кружыла і бабка Антося, толькі яна больш фанабэрылася, чым танцавала, пыхкала, бы самавар, а тады і зусім спынілася, махнула рукой і загадала:

– Гарманіст, прыпеўкі давай! Гарманіст!.. Э-эх! – І заспявала. – Не хацела выхадзіць, стаяла сцяснялася, а гармоня заіграла, я не ўтрымалася! Э-эх!

Варка часта-часта і неяк смешна затупацела кароткімі нагамі, і таксама ўспомніла прыпеўку:

– Ох, вясна, вясна ідзе аж да Урала. Дзевачкі, вайна, вайна, а моладасць прапала!

– Пайшла плясаць, дома нечага кусаць – лебяда ды коркі... на нагах аборкі! – гэта ўжо Лізавета.

Я штурхануў Петрыка ў плячо:

– Ідзеш? Да печы?

Петрык зморшчыўся:

– Пачакай. Тут жа цікава...

Толькі нядоўга мы яшчэ тут бавіліся. Пасля таго, як Раіса спела пра міленькага свайго, якога чакала з вайны, а маці ёй сказала, каб выбірала сабе іншага жаніха, яна шмыгнула з двара некуды на агарод, пранеслася міма нас, і тады танкіст згроб гармонік, паклаў яго на лаўку і кінуўся ўслед, папярэдне не забыўшыся сказаць жанчынам мала радаснае для іх: