Павел Ляхновіч - Ігнась-чарадзей

Зарагаталі тата з мамай, так зарагаталі, што зразумеў Ігнаська — уцэліў адказаць. Не будзе ніякага спагнання. Ой, лелей бы не ўцэліў! Лелей бы ў куце пастаяў. Бо ўжо колькі гадоў, як што — «ты нават трусы згубіў!», «што? воўк з'еў?».

Дзень прамільгнуў, як бліскавіца. Спачатку шалаш рабілі. Атрымаўся так сабе, не вельмі.

Нізкаваты і цесны. Потым сена туды нацягалі з капы. Потым прыбег дзядзька, гаспадар тае капы, і пачаў сварыцца, што ягонае сена скралі. Абзываўся па-ўсялякаму, пагражаў бацькам паскардзіцца, нават дубцом пабіць. Алег малайчына. На пагрозы ніякай увагі, а спакойна папрасіў прабачэння і паабяцаў, што сена назад у капу верне, і капу паправіць. Дзядзь­ка супакоіўся і пайшоў. Бурчэў, праўда, нешта незадаволена.

Потым, як дзядзька пайшоў, ламачча з лесу цягалі. Шмат нацягалі. Абалона ракі нешырокая і адразу на ўзваллі стары хвойнік. Ламачча колькі заўгодна і блізка. Павінна на ўсю ноч хапіць.

Налавілі ў бліжэйшай завоні карасікаў. Каб не паснулі — у вядро з вадой змясцілі і ў ценю паставілі.

Я к сонца за лес схілілася, пайшлі жыўцы ставіць. Аказваецца, гэта прос­та зусім. Гак акуратна прадзяецца карасіку лад жабры і мацуецца ніткай ад вушка да вастрыя. Карасік застаецца непашкоджаным, а з гака саслізнуць не можа. Потым закідваецца ў вір ці яму рачную, пажадана, каб недалёка карчы былі, там шчупакі хаваюцца. Грузіла на дне ляжыць, а карасік з га­кам на павадку плавае побач. Выйдзе шчупак уначы на паляванне, а тут яму пачастунак...

Другі канец жылкі жыўцовай трэба прывязаць за што-небудзь на беразе. Так, каб незаўважна было чужым, але каб і самому не згубіць. Алег каля жыўцоў галінкі кустоўя надломваў. Пройдзе чужы чалавек, убачыць зломаную галінку і нічога не зразумее, зломаная ды і зломаная. Мала чаго зламаць маглі. Можа проста дурэліся. А яны з Алегам будуць ведаць — побач жывец стаіць...

Дваццаць жыўцоў паставілі. Кіламетры са два ракі абышлі. На змярканні да шалаша вярнуліся, вогнішча распалілі. I толькі тут успомнілі, што цэлы дзень не елі нічога. Забыліся за клопатамі. Але ж і прыемныя клопаты!

Ссабойкі павыцягвалі, што мамы сабралі. I якая гэта смаката ля вогнішча есці! Трэба ўзяць сырую алешыну, завастрыць. Сырую — каб не гарэла. На яе накалоць скрылёк сала, потым лустачку хлеба, потым памідор, по­тым зноў сала і хлеб. I трымаць над полымем. Менавіта над, а не ў полымі. У полымі ўсё абвугліцца і сапсуецца. Трэба трымаць і патроху пакручваць, каб з усіх бакоў падсмажылася. Хлеб пачынае карычневай скарынкай пакрывацца, сала топіцца, тлушч часткова на хлеб капае, часткова на вуголлі. Памідор моршчыцца і дзе-нідзе лопаецца. Ад тлушчу, што на вуголлі капнуў, смачны пах у паветра падымаецца. Сліны поўны рот, і ў жываце забурчэла. Як хлеб ужо цёмна-буры — значыць гатовая страва. Здымаеш усё з ражончыка, толькі асцярожна, каб не апячыся, і раскладаеш на ліст дзядоўніка, ці хрэну. А як астынуць крыху, каб у рукі можна браць, то на хрусткую лустачку хлеба кладзеш памідор падсмажаны, акуратна яго расціскаеш і соліш. I потым у той памідор скрылёк сала мачаеш і ў рот. Сала ў роце расплываецца, а ты хлебам печаным, духмяным-духмяным і хрусткім — прыкусваеш. I яшчэ агурком. Агурок толькі раніцай з градкі, шурпаты, свежы. Смачна! Нават размаўляць не хочацца. Так добра. Адзінае — камары перад заходам сонца азвярэлі. Адной рукой ежу трымаеш, другой прыходзіцца адбівацца. Добра, што мама прымусіла на рыбалку нагавіцы надзець і кашулю. Каб у адных трусіках быў, відаць з'елі б.

Сцямнела хутка і пахаладнела. Камары зніклі. На траве раса выпала. Залезлі ў шалаш, на сена. Не спіцца нешта. Праўду мама з татам казалі — ночы ўжо халодныя. Дарэмна швэдар не ўзяў, мама спрабавала і яго пакласці, але днём гарачыня стаяла, здавалася — так увесь час будзе. Аж не — прайшло пасля заходу якіх дзве гадзіны, і глядзі ты — холадна. Адышоўся па патрэбе — ногі ад расы ажно зводзіць пачало. I Алег не спіць. Вылез, у вуголлях алешынай корпаецца. Твар у чырвоным святле засяроджаны. А цемра навокал чорная-чорная. Толькі вогнішча, Алегаў твар і цемра наўкола. Конікі ў траве стракочуць. А ў лесе недзе недалёка — «Ф-в-у-у-у!» — пяшчотны такі гук. Алег галавой закруціў, прыслухоўваецца. Відаць не ведае, хто крычыць. Гэта сава, Ігнаська часта чуе вечарамі. Калі на ганак хутара выйсці ў гэткі прыкладна час, то і пачуеш. Г этак совы сваю тэрыторыю азначаюць, каб чужыя не ўлезлі. Драпежнікі найчасцей жывёлы тэрытарыяльныя, свае дзялкі абараняюць.