Шата Руставелі - Дрэва вечнасці

...Калісьці, у блакіце і золаце летняга дня, над гэтай ракой нахілялася яшчэ маладая сялянка ў падкасанай стракатай спадніцы, з пранікам, якім яна з лёскатам біла па шэрым палатне, прыкрытым крышталёвай плынню вады. Побач з жанчынай, на беразе, з лазовага каша, прыкрытага чырвонай хусцінай, выбіралася на свет малое мардаценькае дзіця і прагнымі вачыма пазірала на ўсеяны каменнем узбярэжны пясок, на крышталёвую плынь вады і на схіленую над вадою маці, якая, моцна стоячы на аголеных нагах, лупіла белым пранікам па шэрым палатне...

Чалавек зноў спыніўся. На ўзгорку мільгала апошнім агеньчыкам крайняя, чорная, большая за іншыя, падоўжная пляма будынкаў. Туды ішла дарога, што пачыналася ўнізе і ўсё вышэй уздымалася па адхоне, які быў менш стромы за іншыя. З аднаго боку дарогі стаялі ў цемры і ціха шумелі сосны, з другога — віліся вострыя невыразныя цені агароджы, на якую, як на парэнчы панскага ганка, снег паклаў пушыстыя падушкі.

Чалавек спыніўся. Напружана паглядзеў па дарогу, што ўздымалася ўгару. З шумам ветру, што гойсаў па нерухомым крышталі ракі, зноў змяшаўся напоўнены здзіўленнем чалавечы голас:

— А-а-а!

Чалавек доўга стаяў на дарозе, якая тут пачыналася. Вагаўся ці змагаўся сам з сабою. Моцна ўдарыў кіем па каменні. Узняў руку да галавы, але адразу апусціў яе. Паволі, вельмі паволі пачаў узбірацца па адхоне, усё вышэй ды вышэй.

...Калісьці па гэтай дарозе, на гэты адхон узнімаўся мужчына высокі і дужы, кашуля яго бялела ў асенняй імгле, босыя ногі брылі па пяску, а на плячах была сетка, праз вялікія вочкі якой паблісквала сярэбраная луска і ружавелі жабры злоўленай рыбы. За мужчынам бег босы падлетак, з горда ўзнятай галавой, з даўжэзнай вудай на плячы; ён, як жарабя з развеянай грывай, падбягаў да братоў, што з цікаўнасцю пазіралі з-за плота, расказваў ім пра рыбацкія прыгоды так гучна, з такім трыумфам, што голас яго разносіўся далёка па вёсцы, а даляцеўшы ў рэдкі сасоннік, распадаўся над магіламі на мноства напеўных вясёлых званочкаў...

Чалавек увайшоў у сасоннік, некалькі разоў спатыкнуўся на магілы, абсаджаныя нізкімі кустамі, прысыпаныя снегам так, што крыжы тарчалі над самай зямлёю. Нібы асілак цераз дамы ліліпутаў, пераступаў ён шырокімі крокамі цераз магілы і кусты, накіроўваючыся да нечага, што чарнелася пасярэдзіне вясковых могілкаў, значна вышэй за кусты, аднак ніжэй за дрэвы, якія цяпер, пад дотыкам ветру, голасна зашумелі, быццам працягла ўздыхнулі. Чалавек спыніўся і зблізку глядзеў на сцены каплічкі, на яе спарахнелыя, перакошаныя, аднак замкнёныя дзверы. Да подыху дрэў, што павольна пакалыхвалі ў цемры веерамі галін, як стогн, далучыўся чалавечы голас:

— А-а-а!

Чалавек паварушыўся, нешта металічнае зазвінела спачатку ў яго пальцах, потым каля дзвярэй, якія адчыніліся. Паказалася чорнае нутро каплічкі, дзе толькі ўгары свяціліся цьмяна-сярэбранымі плямамі два акенцы. Увайшоўшы, чалавек на хвіліну зліўся з цемрай, але неўзабаве каля яго грудзей засвяціўся агеньчык ліхтарыка, не кінуўшы на самога чалавека нават танюсенькай нітачкі святла. Гэта быў малы патайны ліхтарык; святло яго, што вузкім і хісткім струменьчыкам вырывалася з-за малой шыбіны, чалавек накіраваў на нізкую агароджу, за якою, на вялікіх запляснелых плямах сцяны, цьмяна вызначаліся абрысы распятага Хрыста. З драўлянага, выразанага няўмелай рукой распяцця вузкі і хісткі струменьчык святла перасунуўся крыху далей і асвяціў абраз, на якім Бог-айцец у хвалістым, пурпуровым уборы трымаў руку на белым шары. Бог-сын у выцвілым блакіце ўзняў угару два пальцы, а Бог-Дух Святы, распасцёршы крылы, белым голубам узлятаў ажно пад чырвоную раму абраза. І зноў струменьчык святла закалыхаўся ў цемры і ўпаў на вялікі тоўсты аркуш паперы, якая без рамы вісела на дошцы, што вытыркалася са сцяны. Там святы Юрый з высока ўзнятым кап'ём імчаўся на паласатым кані. У хісткім святле і постаць святога, і абрысы каня, і лінія кап'я то паказваліся, то знікалі, дзе выцягнутыя, а дзе скарочаныя, і ўсё гэта стварала нешта дзіўнае, незнаёмае, пагрозлівае, падобнае на апакаліпсічныя пачвары ці на нейкіх рыцараў. Вакол каплічкі больш працягла, з большым адчаем уздыхнулі дрэвы, вецер са стогнам уварваўся праз аконныя шчыліны, зашамацеў старым аркушам паперы, які надзьмуўся, як птушынае крыло, з шумам узняўся ўгару. Магло здацца, што гэты апакаліпсічны рыцар вось-вось сарвецца з месца, да якога яго прыкавалі, і з кап'ём, падобным на касу, на кані з ільвінай грывай паляціць у прастору. Са стогнамі ветру, што ўрываліся праз аконныя шчыліны, зліўся чалавечы шэпт, грубы, перапалоханы: