Вячаслаў Адамчык - Голас крыві брата твайго

— Было,— адазваўся давольны Жэнік Рэпка, цікуючы з-за смярдзючага, з адкрытай выграбной ямай туалета ў той бок, дзе злосна і цяжка-глухаватым голасам загаўкаў чуткі сабака.

— Она, унтер-фельдфебеля Плеца овчарка,— падказаў Ярафееў.

— Ці-і-і! — Рэпка прыклаў палец на надзьмутыя губы.

Партызаны, стаіўшы нават дых, счакалі за туалетам і нарэшце па адным пачалі перабягаць за недабудаванае дэпо. Там ужо, затуліўшыся за бетонамяшалку, прыселі каля высокага фундаменту, здушаным шэптам перамаўляліся, куды рушыць далей. I раптоўна Жэнік Рэпка, як ад нязвыклага цуду, застыў і якую хвіліну маўчаў, не закрываючы рот і захлынаючыся ад убачанага, нарэшце аўтаматам паказаў на далёкі пакгаўз — па ім, адсвечваючы ад распаленага паравоза, што стаяў за блізкай рампаю, то падымалася, то ападала ружаватая яснасць: высыпаны з топкі між рэек тлеў недагараны шлак.

— Хлопцы, бяром паравоз! — ён нацягнуў тужэй на голаў кепку і ўжо каротка загадаў: — Бяжымо па адным. Я заходжу з левага боку...

I, як сам не свой, у нейкай раз’ятранай гарачцы бегма прыпусціўся да доўгага, з шырокім навіслым дахам пакгауза. Крохкімі, гарачымі вуглямі пад нагамі ў яго пахрумстваў і рыпеў зледзянелы снег.

Лобаў з Ярафеевым, сцяўшы ў руках вінтоўкі, у дрыготкай нервовай нацятасці пільна сачылі, як знікаў Рэпка, зліваючыся з чарнатою высокага, збітага са шпал і шчыльнага плота. За ім быў вугальны склад. Недалёка ад яго і чмыхаў парай распалены манеўровы паравоз — у пройме дзвярэй варушыўся калматы цень, шоргаў шуфель, чэрпаючы з тэндэра вугаль.

— Ну, пара,— адлучыўся ад сцяны і паволі патрухаў, несучы перад сабою настаўленую дзесяцізарадку Пашка Лобаў.

Услед за ім, раскідваючы доўгія ногі і слізгаючыся па пацямнелых, пабітых іржою рэйках, што там-сям вылезлі з-пад снегу, спяшаўся Кеша Ярафееў. Абягаючы чорны, з навіслай дзюбай слуп помпы, яны спяшалі да паравоза ад невысокай рампы, заваленай маткамі дроту і застаўленай вялікімі, збітымі, з сырых гаркаватых ад смалы дошак, белымі скрынямі. Цьмяна адбівалі месячнае святло пастаўленыя ў рад, прывезеныя сюды у Дварчаны, недзе з наваградскіх касцёлаў і цэркваў, вялікія званы. Лобаў нават на які міг прыцішыў крок, дзівячыся на іх. Але з гэтай кароткай радасці і замілаванасці яго вырваў і ачуціў незнаёмы крык, чужая гутарка.

— Koks cia sustojimas?

— Nežinau. Atstok [4] — Якая гэта станцыя? — Не ведаю. Адчапіся (літ.). .

Ён азірнуўся: напроці вакзала цямнеў, свецячы двума чырвонымі агнямі на заднім вагоне, караткаваты таварняк. Каля яго ў сінявата-скупым месячным святле варушыліся і бегалі ў доўгіх шынялях незнаёмыя салдаты.

— Літоўцы,— дагнаўшы Лобава, цяжка задыхаў Ярафееў.— Шаўлісі [5] Szaиlisi — літоўскія фашысцкія батальёны (ням.). ...маць іх!

Нечакана каля іх пудкім зайцам марскануў, мусіць, выскачыўшы з паравоза, мужчына ў круглай фуражцы і чорным камбінезоне.

— Куды ён?..— Ярафееў бездапаможна ўзіраўся на чорную калматую пляму, што кацілася, плыла да доўгага саставу з чужою, неразборліваю гутаркаю.

— Уцёк, падлюга,— з клубка белай, падсвечанай ружаватым святлом пары, што шыпела і падала на вялікія колы паравоза, высунуўся Рэпка.

— Да вона дьявол,— паказаў на састаў Ярафееў.— Обузил меня, я вначале и не смекнул.

— Прыкладам трэба было, а то, глядзі, немцам скажа.

— Не немцы тама. Шаулиси.

— Разбяромся потым, цяперака пільнуй, каб і праўда не прывёў іх сюды. А я ў будку падскочу, стрэлачніка прывяду,— Рэпка адступіўся ў ружаватую пару і папярхнуўся яе сухою гарачынёю.— Трэба ж стрэлкі адамкнуць.

Стрэлачніка — высокага сутулаватага паляка, на галаве ў якога сплюснулася зношаная, сцёртая дашчэнту чорная з цёмна-малінавым аколышам рагатыўка,— Жэнік Рэпка прыгнаў скоранька. Разам з ім, прыхаваўшы пад сваю суконную на кудзелі куртку настылы аўтамат, і адамкнуў стрэлкі.

Выстаўляючы нібы незнарок з-пад суконнага каптана свой новы, што пахнуў яшчэ ружэйнай змазкай ППШ, здзекліва пасмехваючыся, сказаў:

— Я думаю, пан Дабрынеўскі не пойдзе заяўляць немцам, што бачыў нас?

— Што вы, пане партызанту,— рука ў Дабрынеўскага, што трымала за круглы вочап нейкага старога, таксама польскага ліхтара, дробна калацілася.

— Ды той, што ўцёк, таксама не скажа.

— Вядома, пане партызанту...

— А хто ж ён?

— Ды тутэйшы. Нядаўна ўзялі памочнікам... Барысюк,— вызірнуў з паравознай будкі і адказаў за Дабрынеўскага стары, з абвіслымі вусамі таксама яшчэ польскі машыніст.