Зинаида Дудюк - Лаза

Нейкі чалавек зачытаў даведку, якая датычылася Сяргеевай маці. У ёй паведамлялася, што Клімчук Антаніна Кандратаўна, якая жыве ў вёсцы Вялікая Багна, згодна з выпіскаю з гісторыі хваробы, з’яўляецца пазбаўленай розуму з цыклічнымі прыступамі. Дыягназ: дэпрэсіўны псіхоз.

"Вось і маці з-за мяне захварэла. А можа, і лепш для яе, бо зараз сядзела б побач са мною на адной лаве за вялікае злачынства, што прыносіла сыну ежу ў стог на балота. Добра, што хоць нявестку не кранулі. Дык мо дагледзіць маці да старасці і на тым дзякуй".

Суд доўжыўся цэлы дзень. Прыходзілі сведкі, малолі нейкую лухту. Сяргей стаміўся іх слухаць. Застаўся задаволены Любінымі адказамі, якая сцвярджала, што Сяргея не ведала і ніколі да арышту не бачыла. Дзяўчына трымалася мужна і годна.

У зале сядзелі яшчэ дзве зацікаўленыя асобы: капітан Новікаў і лейтэнант Скавышоў, уважліва слухалі сведкаў, рабілі свае высновы. У час перапынку выйшлі пакурыць на вуліцу. Дзянёк стаяў сонечны і цёплы, як і належыць у чэрвені.

– Пара пра адпачынак падумаць, – сказаў Скавышоў.

– Не ведаю, ці дадуць нам адпачыць? Сёння атрымаў звесткі, што ў Ганцавічах забілі начальніка пошты і яшчэ нейкага чалавека. Трэба лавіць бандытаў…

– Слухаю наш суд і, здаецца мне, пасобнікі могуць адкруціцца. Казаў я табе, што трэба выбіваць паказанні, а не сюсюкаць з арыштантамі.

– Не адкруцяцца.

– Што ты прыдумаў?

– Пабачыш пасля перапынку.

– Не чакаў ад цябе, Сяргей, што ты задумаеш нейкую інтрыгу.

– Я і сам не чакаў, – засмяяўся ў адказ Новікаў.

Пасля перапынку абвясцілі новага сведку: Марысіча Паўла Піліпавіча, які будзе дапытаны судом у прысутнасці педагога Савельева Мікалая Кузьміча. У залу увайшоў Кулінін сын у суправаджэнні мужчыны, які папрасіў:

– Раскажы, Паўлік, як ты жыў на сваім хутары, з кім, чым займалася твая сям’я. Гавары смела, нічога не бойся. Твой аповед вельмі важны і патрэбны для суда, можа, ён дапаможа тваім родным.

Хлопчык пачаў расказваць:

– Я жыў на хутары з мамаю Кулінаю і сястрою Любаю. Да нас прыходзіў Сярожа, вось ён сядзіць першы на лаве. Яшчэ некалькі разоў нас наведваў ягоны брат Кастусь, а таксама прыходзіла цёця Тоня, іхняя маці.

Сярожа дапамагаў маме працаваць, спаў на вышках у хляве, дзе стаяць каровы. Ежу яму таксама прыносілі ў хлеў. Не помню дакладна, колькі ён у нас жыў, гады тры ці чатыры…

– Гэта не сведка, а проста бомба! – сказаў Скавышоў. – Што і казаць, умееш ты, Сярожа, дакапацца да ісціны!

– А ці трэба было? Якая табе радасць з таго, што дзве гэтыя няшчасныя жанчыны паедуць у Сібір валіць лес?

– Што за размовы, капітан Новікаў?

– Гэта я жартую. Давай выйдзем…

– Дык самае цікавае пачынаецца… Цікава, што яны цяпер запяюць?

– Даўно вядома, вуснамі дзіцяці… Нешта мне не па сабе, Скавышоў… Бадай, пайду я дамоў.

– Што здарылася?

– Маруся па тэрміне павінна была нарадзіць ужо тры дні таму. Баюся, што роды ў ўсялякі момант могуць пачацца.

– Калі перахадзіла, дык будзе сын! Віншую! – ляпнуў Скавышоў сябра па плячы.

– Адкуль ведаеш?

– Мая бабка павітухаю была. Я пра ўсялякія такія тонкасці з маленства чуў…

– Мо таму ты і не жэнішся.

– Ажанюся яшчэ, куды спяшацца. Пераловім усіх бандытаў. А тады можна будзе і расслабіцца.

– Дык я пайду, – сказаў Новікаў.

– Няўжо ты не хочаш даведацца пра вынік сваёй працы?

– Ведаю загодзь.

– Ну-ну, скажы свой прагноз, – з цікаўнасцю зірнуў на сябра Скавышоў. – А я параўнаю з тым прысудам, які пачую.

– Удоду свеціць "вышка", астатнім гадоў па дваццаць пяць лагераў. Стандартны набор. Мы ж ужо не першую справу разглядаем…

– Як ты думаеш, а што вырасце з гэтага Паўліка?

– Напэўна, добры стукач будзе, інакш яму перад сумленнем не апраўдацца…

– Нешта ты, Сяргей, сёння нейкія крамольныя размовы заводзіш. Другі на маім месцы ўжо паведаміў бы пра пачутае куды трэба, а я прамаўчу. Ацані маё высокародства!

– Высока цаню, Антоша, але ў мяне сёння галава не на месцы. Баюся, каб з маёю Марусяю нічога благога не здарылася.

– Не здарыцца. Жанчыны з такімі нагамі і паставаю, як у яе, жывуць доўга.

– Адкуль ведаеш? Таксама ад бабкі-павітухі?

– Не, гэта я сам дапяў. Калі ў чалавека моцныя і прыгожыя ногі, дык ён мае моцны жыццёвы падмурак. Вазьмі, для прыкладу, Удода. Худы, высокі, ногі тонкія, як у камара, няўстойлівыя, і які вынік?..

– А што б ты зрабіў, Антоша, каб да цябе прыйшоў такі пляменнік і папрасіў дапамогі? – спытаў Новікаў.

– Я б яго сам застрэліў. А ты?