Зинаида Дудюк - Лаза

– Трымай, скнара! І не сорамна табе баявога таварыша аббіраць! – абурыўся Кулеш.

– Дагавор даражэй за грошы. Я табе – малако, а ты мне – цацку, – адказаў Саўчанка, задаволена адчыняючы пяць лёзаў сцізорыка.

– Пайшлі на месца, потым яшчэ наведаем нашу карову. Дзе ты яе ўзяў?

– Збегаў на суседні хутар. Там, у хляве, ажно дзве каровы стаяла, я выбраў, якая большая ды і прывёў сюды. А яна нейкая вельмі згаворлівая аказалася, нават не ўпарцілася, – засмяяўся Саўчанка.

– Ну, ты даеш…

Салдаты вярнуліся вельмі своечасова, бо якраз узводны загадаў падсунуцца бліжэй да пабудоў, бо зусім сцямнела, двор дрэнна праглядаўся. Саўчанка і Кулеш залеглі недалёка ад хлява, прыслухоўваліся да цішыні, пазіралі на цьмяна асветленыя вокны хаты, насельнікі якой не спяшалі класціся спаць.

– Трэба было табе хадзіць на другі хутар, калі побач хлеў. Можна было паціху схадзіць і нацыркаць малака тут, – сказаў Кулеш.

– А раптам бандыт у хляве, дасць табе па галаве знянацку, мала не пакажацца.

– Яно так, усяляк можа быць. Мы аднойчы зайшлі ў хату. Усё быццам нічога. Гаспадар, гаспадыня і трое дзетак вячэраюць за сталом. Раптам бачу: з-пад печы нечыя ступакі тырчаць. Выцягнулі мы за ногі вялізнага бандыта, ледзьве ўпяцёх яго звязалі. А гаспадар і пальцам не паварушыў, каб нам памагчы…

– Гаспадар хоча жыць, прытрымліваецца нейтралітэту, – патлумачыў Саўчанка. – Вам паможа – бандыты заб’юць, бандыту паможа – вы расправіцеся.

Скавышоў і Новікаў гублялі трыванне. Вельмі хацелася пакурыць, нават голад не так даймаў, як гэтая шкодная звычка. Набліжалася поўнач, а сяляне не клаліся спаць. Час ад часу нехта з сямейнікаў выбягаў да калодзежа па ваду. Скавышоў пацягваў носам, прынюхваўся і нарэшце сказаў:

– Брагаю пахне, самагонку гоняць. Ёсць падстава зазірнуць на агеньчык.

– Разумная думка, – падтрымаў калегу Новікаў. – Нешта я пачаў мерзнуць…

– Пайшлі, пастукаемся.

Яны папярэдзілі ўзводнага быць напагатове, а самі рушылі да хаты. Пастукалі ў дзверы. Хвілін дзесяць ніхто не адгукаўся. Нарэшце гаспадыня падала голас:

– Хто там?

– Адчыняйце, – загадаў Скавышоў. – Міліцыя!

– Зараз, зараз, – адказала жанчына, ды ўсё нешта марудзіла.

Нарэшце дзверы адчыніліся. Скавышоў і Новікаў увайшлі ў хату.

– Начальства пайшло грэцца, – зайздросліва сказаў Кулеш.

– Затое мы малачка папілі, – пасміхнуўся Саўчанка. – Глядзі, глядзі, а хто гэта там з даху скаціўся і да нас проста ідзе?

– Скуль мне ведаць?..

– Падпусцім бліжэй… Ціха…

– Стой! Рукі ўгору! – крыкнуў Саўчанка, калі постаць наблізілася да іх.

Два салдаты так раптоўна паўсталі перад незнаёмцам, што ён ад нечаканасці нават не паспеў адскочыць убок. Салдаты скруцілі яму рукі за спіною. У гэты час падбег да іх узводны, іншыя вайскоўцы збегліся паглядзець, каго там злавілі. Затрыманы, акружаны з усіх бакоў, зразумеў, што вырывацца дарэмна.

– Вядзіце ў хату, – загадаў узводны, але тут жа адцясніў байцоў і сам узяўся суправаджаць затрыманага.

– Ну, Саўчанка, – медалі нам, можа, і не дадуць, а прэмію выпішуць дакладна, – весела сказаў Кулеш.

– Памыляешся, зарабілі мы па медалю! Глядзіш, мо і па ордэну на грудзі прыкруцяць.

– Па медаль ды ордэн за начальствам не дапрэшся, а каб пусцілі хоць на дзён колькі дамоў малачка папіць – гэта было б шчасце, – мройліва азваўся Кулеш. – Пайшлі ў хату і мы, пагрэемся трохі.

У памяшканне набілася поўна вайскоўцаў. Азіралі кухню, дзе каля печы стаяў стол, на якім узвышалася карыта з апушчаным у халодную ваду змеевіком, спалучаным трубкаю з двума вялізнымі чыгунамі, у якіх награвалася брага. Бражны пах спакушаў мужчын, таму ўзводны загадаў усім пайсці з памяшкання, пры затрыманым пакінуў толькі ахову з двух вайскоўцаў. Кулешу і Саўчанку ён гэтую місію не даверыў, тыя былі і радыя, падаліся да сваёй каровы ў надзеі напаследак як след паласавацца малаком. Абхадзілі ўвесь гаёк, але іхняя шчодрая карміцелька знікла.

– Ды куды яна падзелася? – абураўся Кулеш. – Мо воўк з’еў?

– Ага, з’еў, нават касцей не пакінуў, – азваўся Саўчанка.

– Яна разумная, мабыць, дамоў падалася.

– А куды мой рэмень падзела? Як я без яго заўтра раніцаю паўстану перад узводным? А старшына што скажа? Не будзе мне жыцця! – прастагнаў Саўчанка. – Ці зноў бегчы на той хутар?..

– Глядзі, не паспееш вярнуцца, дык ваўкі з’ядуць. За ўсё трэба плаціць. А за крадзенае малако тым болей, бо гэта боскі напой, – задаволена пасміхнуўся Кулеш, употай радуючыся, што не толькі ён сцізорык страціў, але і сябар нешта згубіў.