Язэп Палубятка - Прыгоды Мармулка

Праз паўгадзіны Мармулак пакінуў сцены міністэрства з сэрцам, поўным журбы і смутку. Паперы, якія ён імкнуўся атрымаць на працягу некалькіх апошніх дзён, мулялі рукі, і ён паспешна пазбавіўся ад іх: выкінуў у бліжэйшую сметніцу.

НІ ВОЛІ, HI ДОЛІ I ХАТА НА ВАКЗАЛЕ

Раніца заўжды падштурхоўвае тубыльцаў на непрымірымыя дзеянні ці хоць бы на рашучыя памкненні. У чалавека пачынаюць свярбець жаданне помсты, прага славы, сцвярджэння адзінае праўды, вера ў вечную справядлівасць, непаўторную прыгажосць і адметнасць. Якіх толькі высілкаў дзеля гэтага ні патрабуе душа! Сапраўды, патрабуе яна шмат, і сярод іншага галоўнага - задавальнення жаданняў.

Сёння раніцай чыстая, як аркуш паперы, душа Пятра Іванавіча Матыля прагнула служэння Дабру і Справядлівасці, але пасля сустрэчы з Бугром настаў час роздуму. Ён ужо не цешыў сябе надзеяю, што тыя шчырыя памкненні будуць зразумелыя ды неадкладна запатрабаваныя. Цяпер было відавочна: халявы не будзе. Не будзе, хоць ты сканай на месцы.

Вечар выдаўся сумны. Камендант інтэрната, з якім Пецьку давялося ў той дзень выпадкова сутыкнуцца, запытаў:

- Калі ў вырай адлятаеш, Матылёнак?

- Дазвольце мне яшчэ пару дзён пажыць у вас, - узмаліўся пастаялец.

- А хто ты мне такі? - запытаў камендант. - Кум, сват, брат?

- Я тут пяць гадоў жыў, - Пецю хацелася заплакаць наўзрыд, каб толькі паспачувалі, 6о яму зараз не было куды ісці начаваць, не было дзе ў слыннай сталіцы прытуліцца на начлег.

Камендант гучна зачыніў за сабою дзверы кабінета. Вахцёрка, якая засталася адзін на адзін з Матылём, тут жа паспешна пакруціла пальцам правай рукі ля скроні, а левай зрабіла жэст, зразумелы ўсім людзям былой савецкай краіны. I тут жа патлумачыла:

- Налівай. I ўся праблема.

Пяцігадовы пастаялец выбег на вуліцу, прытуліўся за кіёскам, пералічыў свой наяўны капітал - якраз на пляшку - ды паспяшаў у гастраном.

Камендант у кабінеце быў не адзін. Плату прыняў без супраціву і літасціва дазволіў пражыць у інтэрнаце роўна суткі, і ні хвіліны болей.

Лежачы на пустым жалезным ложку, пад бурчанне пустога страўніка Пецька Матылёнак планаваў свой заўтрашні дзень. Паколькі памкненні служыць Добраму і Вечнаму ашляхлі, трэба было думаць пра хлеб надзённы. Не лішне было б на яго і масла намазаць. Усё тое ж праклятае пытанне працаўладкавання жалезнымі абцугамі ціснула гарляк. А ўвогуле, што за пытанне? Няма аб чым думаць, калі наўкола буйным кветам цвіце камерцыя.

У маладосці ўсе мы ў пэўнай ступені максімалісты. Але сярод саміх максімалістаў можна вызначыць дзве катэгорыі людзей: максімалісты-дурні і проста нахабнікі. Першыя бяздоказна вераць у сваю шчаслівую зорку, другія - грабуць пад сябе ўсё, што могуць.

Пётр Іванавіч меў востры розум, хутка мог дадумацца да рознага глупства. А горай за ўсё было тое, што ён беспадстаўна лічыў ды быў упэўнены: мары яго хутка павінны збывацца.

Як спяваў у адной знакамітай песні гэткі ж знакаміты лавелас, дзякуй Богу, што ёсць сябры... Гэтай парадай і вырашыў пакарыстацца Матыль. Усе пяць гадоў навучання ў яго быў толькі адзін сябра - Генадзь Патоніч. Зараз ён ужо здабываў грошы ў фірме сяброў свайго цесця і займаў пасаду галоўнага кансультанта. Як сцвярджаў ён сам, пасада даволі ўплывовая. Прэзідэнт фірмы не можа вырашыць ні аднаго пытання, не запытаўшы ў яго парады. Хто, як не сябра, дапаможа?

Шыльда - твар кожнай установы. Яна сваімі незвычайнымі выкрунтасамі ў афармленні нагадвала капрызную модную жанчыну. I чым болей у жанчыны пыхі, тым болей на яе твары парфумы. I чым большы прыбытак хоча мець кампанія, тым больш яна траціць на рэкламу. Сюды неабходна аднесці і шыльду. Галоўная шыльда фірмы "Будбумінтэрнэшнл" займала паўквартала. Вышыня кожнай літары дасягала двух метраў. На напісанне яе пайшло тры двухсотлітровыя бочкі фарбы.

Людзі - хцівыя па сваёй натуры стварэнні. Яны не прамінаюць ніколі таго, што кепска ляжыць, не ўпускаюць халявы, не адмаўляюцца ад дарэмшчыны. Як можна не заўважыць такога мілага сэрцу надпісу: "Грошы нашы - прыбыткі вашы"? I сляпы яго ўбачыць.

Пётр Іванавіч, па старой вясковай звычцы, прачнуўся з першымі промнямі сонца. Пабразгаў пустым, ужо запыленым ад доўгага неўжывання посудам у надзеі знайсці хоць нейкую скарынку. Пуста. Але гэтая жыццёвая драбяза ніколькі не зменшыла яго спадзяванняў на вялікі камерцыйны поспех.

Матыль без усялякага хвалявання замкнуў пакой, а ключ пакінуў на вахце. Тут жа ён пакінуў свой невялікі чамаданчык. Цягаць яго за сабою было проста неспадручна.