Olga Tokarczuk - Szafa

Moje jest całe drugie piętro

w każdy weekend. Przychodzę na ósmą i nie muszę się spieszyć, bo o ósmej wszyscy bogaci ludzie jeszcze śpią. Hotel hołubi ich w sobie, kołysze bezpiecznie, jakby był wielką muszlą w środku świata, a oni drogocennymi perłami. Gdzieś daleko budzą się samochody, a podziemne metro wprawia w delikatne drżenie czubki traw. Hotelowe podwórko zalega jeszcze chłodny cień.

Wchodzę drzwiami od podwórza i od razu czuję ten dziwny zapach zmieszanych ze sobą środków czyszczących, wypranej bielizny i murów, które pocą się od nadmiaru ciągle zmieniających się ludzi. Winda, pół na pół metra, zatrzymuje się przede mną gotowa do usług. Naciskam guzik czwartego piętra i jadę do mojej przełożonej Miss Lang po dyspozycje. Zawsze między drugim a trzecim piętrem muska mnie w twarz coś podobnego do paniki, że winda zatrzyma się i że zostanę na zawsze, jak bakteria, uwięziona w ciele hotelu „Capital”. A gdy Hotel się obudzi, zacznie mnie niespiesznie trawić, dobierze się do moich myśli i wchłonie wszystko to, co jeszcze ze mnie zostało, pożywi się mną, zanim bezgłośnie znikną. Lecz winda litościwie wypuszcza mnie na zewnątrz.

Miss Lang siedzi za swoim biurkiem, a okulary trzymają się jej na czubku nosa. Tak powinna wyglądać królowa wszystkich pokojówek, prezydentowa ośmiu pięter, szafarka setek prześcieradeł i poszewek, szambelanowa dywanów i wind, koniuszy szczotek i odkurzaczy. Patrzy na mnie znad szkieł i wynajduje kartkę przeznaczoną specjalnie dla mnie, a na niej w rubrykach i okienkach diagnoza całego drugiego piętra, stan każdego pokoju. Miss Lang nie zauważa gości w Hotelu. Może są ważni dla wyższego jeszcze personelu, choć trudno sobie wyobrazić, że może być ktoś ważniejszy, bardziej dystyngowany niż Miss Lang.

Dla niej Hotel jest pewnie doskonałą strukturą, żyjącym, acz nieruchomym bytem, o który my musimy dbać. Jasne, że przelatują, przepływają przez niego ludzie, zagrzewają miejsca w jego łóżkach, piją wodę z jego mosiężnych sutków. Ale oni przemijają, odchodzą. My i Hotel zostajemy. Dlatego Miss Lang opisuje mi pokoje, jakby były miejscami nawiedzonymi – zawsze w trybie biernym: zajęty, brudny, opuszczony, wolny od kilku dni. Patrzy przy tym z niechęcią na moje cywilne ciuchy, na ślad spiesznego makijażu. A ja już z karteczką zapisaną pięknym, nieco wiktoriańskim pismem Miss L. idę korytarzem, obmyślając strategie, rozkładając siły.

Wtedy to bezwiednie przechodzę z części gospodarczej do Części dla Gości. Poznaję to po zapachu – muszę podnieść głowę, żeby go rozpoznać. Czasem mi się to udaje: pachnie męskim armanim albo lagerfeldem, albo rozkosznie eleganckim boucheronem. Znam te zapachy z tanich próbek w „Vogue”, wiem, jak wyglądają flakoniki. Także pudrem, kremem przeciw zmarszczkom, jedwabiem, krokodylą skórą, campari rozlanym na pościel, papierosami marki „Caprice” dla subtelnych szatynek. To jest właśnie ten swoisty zapach drugiego piętra. A raczej nie cały zapach; raczej pierwsza warstwa swoistego zapachu drugiego piętra, którą poznaję jak starego znajomego, gdy tak podążam do mojej kanciapy, gdzie następuje

Przemiana

Ja w różowo-białym mundurku już inaczej patrzę na korytarz. Nie szukam zapachów, nie przyciągają mnie własne odbicia w mosiężnych klamkach, nie wsłuchuję się we własne kroki. Teraz w perspektywie korytarza interesują mnie ponumerowane prostokąty drzwi. Za każdym z ośmiu tych prostokątów jest pokój – czworokątna sprostytuowana przestrzeń, która co kilka dni oddaje się komu innemu. Okna czterech z nich wychodzą na ulicę, gdzie zawsze stoi brodaty facet w szkockim stroju i gra na kobzie. Podejrzewam, że to fałszywy Szkot. Za wiele w nim entuzjazmu. Przy nim – kapelusz i moneta, która ma przyciągnąć sobie podobne.

Następne cztery pokoje z oknami na podwórko nie są już tak słoneczne i zawsze kąpią się w mroku. Wszystkie osiem pokoi tkwi w moim mózgu, chociaż ich jeszcze nie widzę. Moje oczy dostrzegają tylko klamki. Na niektórych z nich wisi kartonik „Don’t disturb”. Cieszę się, bo nie jest w moim interesie przeszkadzać ani ludziom, ani ich pokojom, i wolę, żeby oni nie przeszkadzali mi w kontemplacji posiadania drugiego piętra na własność. Czasem kartonik oznajmia: „The room is ready to be serviced”. Ten napis stawia mnie w stan gotowości. I jest jeszcze trzeci rodzaj informacji: brak informacji. To mnie energetyzuje, nieco niepokoi i włącza moją uśpioną do tej pory inteligencję pokojówki. Czasem, gdy cisza zza takich drzwi jest zbyt wyraźna, muszę przyłożyć do nich ucho i słuchać w napięciu, a nawet zaglądnąć przez dziurkę od klucza. Wolę to niż nagłe znalezienie się z naręczem ręczników wewnątrz i natknięcie się na przerażonego, zasłaniającego nagość gościa lub, co gorzej, ujrzenie gościa pogrążonego w bezradnym śnie tak głęboko, że aż wydaje się go nie być.

Dlatego ufam kartonikom na drzwiach. One są wizą, która daje wejście w miniaturowy świat,

Świat numerów

Pokój 200 jest pusty, łóżko pogniecione, trochę śmieci i gorzki zapach czyjegoś pośpiechu, przewracania się na łóżku, gorączkowego pakowania. Ten ktoś musiał wyjechać wcześnie rano, zapewne spieszył się na lotnisko, może na dworzec. Moim zadaniem jest usunięcie śladów jego obecności z łóżka, dywanu, szaf, szafeczek, łazienki, tapet, popielniczek, powietrza. To wcale nie jest proste. Nie wystarczy zwykłe sprzątanie. Resztki zostawionej tu osobowości poprzedniego gościa trzeba zwalczyć swoją bezosobowością. Po to jest Przemiana. Resztki odbić tamtej twarzy w lustrze nie tylko muszę zetrzeć szmatką, ale także zapełnić lustro moją biało-różową beztwarzowością. Tamten zapach zostawiony przez roztargnienie i pośpiech muszę zagłuszyć moim bezzapachem. Po to tu jestem jako osoba oficjalna, a przez to w ogóle mało konkretna. I właśnie to robię. Najgorzej jest z kobietami. Kobiety zostawiają po sobie więcej śladów i chodzi nie tylko o to, że zapominają drobiazgów. One instynktownie próbują przerabiać hotelowe pokoje na namiastki domów. Ukorzeniają się, gdzie tylko mogą, jak niesione wiatrem nasiona. W hotelowych szafach wieszają jakieś zapiekłe tęsknoty; w łazienkach, w sposób bezwstydny, zostawiają swoje pożądanie i opuszczenie. Na szklankach i ustnikach papierosów lekkomyślnie porzucają ślad swoich ust; w wannie – włosy. Podłogi zasypują talkiem, który, jak zdrajca, odkrywa tajemnicę śladów ich stóp. Niektóre z nich, kładąc się spać, nie zmywają makijażu i wtedy poduszka, ta hotelowa chusta Weroniki, pokazuje mi ich twarze. Nie zostawiają jednak napiwków. Do tego potrzebna jest pewność siebie mężczyzn. Dla mężczyzny świat jest bowiem zawsze bardziej bazarem niż teatrem. Oni wolą za wszystko zapłacić, nawet na zapas. Tylko wtedy są wolni, gdy płacą. Następny jest

Numer 224,

w którym mieszka para Japończyków

Są tutaj dość długo i w ich pokoju czuję się znajomo. Wstają wcześnie rano, zapewne by w nieskończoność zwiedzać muzea, galerie, sklepy, zwielokrotniać miasto w fotografiach, przemykać cicho i grzecznie ulicami i ustępować miejsca w metrze.

Pokój, który zajmują, jest elegancką dwójką. Wygląda jednak, jakby nie był zamieszkany w jakimkolwiek sensie. Nic ma tu rzeczy zostawionych przez przypadek na komodzie pod lustrem. Nie używają telewizji ani radia, nie ma śladów palców na mosiężnej tablicy z przełącznikami. Nie ma też wody w wannie, kropelek na lustrze, paprochów na dywanie. Poduszki nie hołubią kształtu ich głów. Do mojego mundurka nie lgną ich pogubione czarne włosy. I, co już niepokoi, nie ma ich zapachów. Pachnie tylko hotel „Capital”.