Robert Haasler - Jezus – Człowiek, Który Nie Istniał - Pytania do Benedykta XVI

Nigdy nie poznamy prawdy o Jezusie. W tej części naszej opowieści spróbujemy dokonać, z natury rzeczy, skróconej oceny źródeł historycznych, z których moglibyśmy czerpać wiedzę o ziemskim życiu Jezusa i szukać potwierdzenia bądź zanegowania faktu, że Jezus, jakiego znamy z Ewangelii, faktycznie istniał. Przy tej okazji warto też zapoznać się z ocenami na temat Jezusa, funkcjonującymi w dwóch wielkich monoteistycznych systemach religijnych: judaizmie i islamie. Nie jesteśmy w stanie jednoznacznie stwierdzić, jakie jest stanowisko każdej z wymienionych religii na temat Jezusa. Jedni całkowicie zaprzeczają Jego istnieniu, inni próbują umieścić naukę o Nim w podstawach swojej wiary, nie akceptując jednocześnie ewangelicznych przekazów o Nim i kwestionując Jego boskość oraz mesjanistyczny charakter Jego ziemskiej misji.

Chyba najbardziej interesującym będzie rozpoczęcie tych rozważań od ocen na temat Jezusa zawartych w judaizmie i różnych odłamach żydostwa.

Według Talmudu, Jezus /Jeszu/ był nieślubnym synem rzymskiego żołnierza nazywanego Panterą. Jeszu miał parać się magią, kpił z uczonych w Piśmie, miał pięciu uczniów, wywołał powstanie ludowe w części ziem Izraela i z tego powodu został powieszony w wigilię żydowskiej Paschy. Ten skrócony portret Jezusa zawarty w Talmudzie nie jest reprezentatywny dla określenia pełnego stosunku judaizmu do osoby Jezusa. Tym bardziej nie przedstawia stanowiska wszystkich Żydów. Zdawać by się mogło, że judaizm powinien poświęcić osobie Jezusa wiele uwagi z oczywistych przyczyn, tymczasem tak nie jest. Uznaje Go za odstępcę od wiary Ojców bądź za postać fikcyjną.

Teolodzy judaistyczni oceniają działalność Jezusa i jej skutki negatywnie, jako sprzeczną z Prawem Bożym oraz niezgodną ze słowami proroków, dotyczącymi zwłaszcza nadejścia Mesjasza. Współcześnie w judaizmie obserwuje się coraz powszechniejsze, bardziej pojednawcze z chrześcijaństwem oceny Jezusa. Ale obok tego równie powszechne są oceny sporej grupy teologów żydowskich, zaprzeczające w ogóle istnieniu Jezusa kiedykolwiek. Oceny te zbieżne są ze stanowiskiem wielu uczonych spoza kręgu kultury żydowskiej, zajmujących się krytyczną analizą Biblii i historią Kościoła. Istnieją też odłamy Żydów, tworzących grupy wyznaniowe judeo-chrześcijańskie, łączące tradycyjny judaizm z wiarą w Jezusa jako Mesjasza i Syna Bożego. Jednakże dla ogromnej większości Żydów herezją jest dogmat o boskości Jezusa jako jednej z trzech Osób Boskich w Trójcy Przenajświętszej. Jako herezję uznają oni także nazywanie Jezusa Synem Bożym i przypisywanie Mu roli pośrednika między Bogiem a ludźmi. Judaizm tradycyjny nie uznaje żadnego aspektu działalności Jezusa i w przeciwieństwie do islamu nie uważa Go za proroka. Warto jednak zdecydowanie podkreślić, że nie ma żadnej pewności, że najstarsze teksty judaistyczne, pochodzące z pierwszych wieków, rzeczywiście odnoszą się do osoby Jezusa, czy też są tylko ogólnym określeniem jakiegoś odstępcy od wiary. Dopiero od XII wieku teolodzy judaistyczni zaczęli zajmować się krytyką działalności i postaci Jezusa, a w każdym razie z tego czasu zachowało się szereg dokumentów i rozpraw, w których znajdujemy bezpośrednie ich odniesienie do Jezusa z oceną Jego realnej osoby i działalności. Uważni Czytelnicy zapewne zauważą, że w Talmudzie i klasycznej żydowskiej literaturze religijnej, powstającej już od II wieku, pełno jest odniesień do człowieka nazywanego Jeszu lub Jeiszu.

Nie wiadomo jednak, czy chodziło tu o Jezusa, jakiego znamy, ponieważ „Jeszu" było skrótem określenia: „jemach szemo wezichro"- oby jego imię i pamięć o nim zaginęły, określeniem zwyczajowo używanym wobec wszystkich osób winnych nakłaniania do bałwochwalstwa, herezji i całkowitego porzucenia wiary tj. apostazji.

Najwięcej uwagi osobie Jezusa poświęca Talmud. Z hebrajskiego nazwa ta oznacza „naukę" i jest jedną z podstawowych, choć nie uznawanych za świętą, ksiąg judaizmu. Talmud jest rodzajem katechizmu obowiązującego wyznawców tradycyjnego judaizmu. Jest komentarzem do biblijnej Tory, w którym wyjaśniono, jak przestrzegać prawa zawartego w Torze przez Żydów wypędzonych z Palestyny w II wieku naszej ery. Ścisłe przestrzeganie wielu nakazów Mojżeszowych zawartych w Torze nie było wykonalne po zburzeniu Jerozolimy i Świątyni, zwłaszcza wtedy, gdy Żydzi znaleźli się na wygnaniu. Talmud, jako uporządkowany zbiór praw religijnych, oparty jest na rozważaniach rabinów żyjących między III a VI wiekiem naszej ery. Talmud składa się z dwóch części: Miszny i Gemary. Miszna to zbiór odpowiedzi wiernym, jakich udzielali rabini zapytywani o interpretację zapisów Tory. Ostatecznie stworzona została kodyfikacja, obejmująca całe sfery życia – od obyczajowości, świąt, ceremonii, rytuałów po prawo. W sumie jest 248 podstawowych obowiązków i 365 zakazów. Gemara natomiast jest bardzo obszernym komentarzem do poszczególnych fragmentów Miszny. W tradycji żydowskiej są dwa Talmudy: palestyński i babiloński, przy czym ten drugi jest obszerniejszy i uważany za ważniejszy. Wrogowie i nieprzychylni Żydom znawcy często zarzucają, że Talmud promuje postawy szowinistyczne i ksenofobiczne.

Oceny takie nie zawsze były sprawiedliwe i obiektywne. Formułowano je w oparciu o nieprawdziwe lub dobrane w sposób tendencyjny cytaty. Talmud uznany został w XIII wieku za księgę wrogą chrześcijaństwu. Potępili go papieże za bluźnierstwa i obelgi przeciwko nauce chrześcijańskiej. Papieże nakazywali spalenie wszystkich egzemplarzy Talmudu, by nie „roiło się od wielu strasznych herezji". Uczynili tak między innymi Grzegorz IX i Innocenty IV. Talmud potępili także: Juliusz III, Paweł IV, Pius IV, Pius V, Grzegorz XIII, Klemens VIII, Aleksander VII i Benedykt XIV. Potępienie Talmudu wzięło się stąd, że chrześcijanie na ogół utożsamiali opisy niejakiego Jaszu z Jezusem, co nie znajduje potwierdzenia w szczegółowej analizie Talmudu. Mniej więcej od 1264 roku chrześcijanie wymuszali na żydach usunięcie wszystkich tekstów obraźliwych dla chrześcijaństwa. W 1554 roku papież Juliusz III nakazał usunięcie z Talmudu i innych tekstów judaistycznych wszystkich odniesień do Jaszu. Oprócz Jaszu, w Talmudzie pojawiają się też inne określenia. Imię „Ha Nocri" – Nazarejczyk – nie musi się odnosić do Jezusa, lecz do jakiegoś innego proroka z Nazaretu, bowiem zbyt dużo jest niezgodności między opisem życia Jezusa a Jeszu, który czekał na egzekucję 40 dni, był ukamienowany, a nie ukrzyżowany, w mieście Lod, a nie w Jerozolimie. Użyte tu określenie „Nocri" początkowo oznaczało chrześcijanina, dopiero później zaczęto tak nazywać w judaizmie Jezusa – Jeszu Ha Nocri /Jezus Nazarejczyk – chrześcijanin/. W Talmudzie występuje także określenie „min"- apostata, heretyk. I w tym przypadku nie wiadomo, jakiej osoby określenie to dotyczy. Chrześcijan najbardziej oburza zawarta w Talmudzie informacja o pochodzeniu Jezusa z nieślubnego związku, że Jego ojcem miał być rzymski żołnierz nazywany Panterą. Talmud nazywa Jezusa „Jeszu ben Pantera" lub „ben Pandera", co znaczy syn Pantery lub Pandery.

Kiedy na terenie Niemiec odkryto grób żołnierza rzymskiego, niejakiego Tyberiusza Juliusza Abdesa Pantery, zastanawiano się, czy nie jest to grób prawdziwego ojca Jezusa.

Znane są teorie, że określenie „Pantera" może być przekręconym greckim słowem „parthenos", oznaczającym dziewicę. Znane są też teorie, że zawarte w Talmudzie określenie „ben Pantera" – oznacza po prostu syna samicy lamparta i jest zapożyczeniem z łaciny. Określenie to jest, podobnie jak w arabskim „syn lwicy", określeniem obraźliwym, odnoszącym się do kogoś, kto może pochodzić z nieprawego łoża. Mimo tych wszystkich wątpliwości, badacze katoliccy i tak wywodzą z Talmudu wnioski potwierdzające istnienie Jezusa, bowiem Jego imię przytoczone zostało w nim w oryginalnej aramejskiej wersji.