Стефан Гейм - Агасфэр (Вечны Жыд)

Маё імя Якш, Вільгельм, д-р філ., нар. 3 верасня 1944 у Пазэвальку, праж. 117 Берлін, Шнэевітхенштр. 23. Я навуков. супрацоўнік Інст. навуков. атэізму і яго прэс-рэферэнт, член партыі.

Ужо на пачатку 1980 г. я заўважыў пэўныя анамаліі ў паводзінах кіраўніка інстытута праф. д-ра Dr. h. c. З. Байфуса, неспакой і няўпэўненасць, якія паяўляліся ў сувязі з пэўнымі навуковымі пытаннямі, і паступова набывалі ўсё большы аб'ём. Увосені 1979 г. З. Байфус апублікаваў кнігу «Самыя вядомыя іудэа-хрысціянскія міфы ў святле прыродазнаўчага і гістарычнага пазнання», якая, як і большасць яго публікацый, складалася з часткова пераробленых дакладаў членаў яго калектыву; толькі раздзел «Пра Вечнага (альбо Вандроўнага) Жыда» належыць ягонаму пяру і грунтуецца на пошуках і даследаваннях. На прадмет гэтага Вечнага альбо Вандроўнага Жыда, які меў імя Агасфер, пачаў ізраільскі грамадзянін праф. Ёханаан Лёйхтэнтрагер працяглую перапіску з З. Байфусам, у ходзе якое апошні высноўваў усё новыя і новыя тэорыі пра рэальны змест Агасфер-вобраза, тым часам як праф. Лёйхтэнтрагер сцвярджаў, што ў свой час пракляты Ісусам яўрэй сапраўды жыве больш як 1900 гадоў і сёння ўпраўляе абутковай лаўкай у Ерусаліме. Пры нагодзе службовых гутарак з З. Байфусам, якія, праўда былі ўсё радзейшыя, я выклаў свой пункт погляду, паводле якога ізраільскі прафесар альбо звар'яцеў, альбо збіраўся прафаніраваць нас і наш інстытут; пазней ў мяне з'явілася падазрэнне, што тут можа заходзіцца пра план тайных службаў і праз наш інстытут яны хочуць пранікнуць у рады навукоўцаў ГДР і разлажыць іх, і я своечасова паінфармаваў адпаведныя органы. Мне вядома, што З. Байфус у сваёй якасці кіраўніка інс. нав. атэізму папярэджваўся з боку Мін. выш. і прафесійнай школьнай адукацыі пра дзейнасць Ё. Лёйхтэнтрагера і А. Агасфера і яму было прадпісана паведаміць апошнім, што візіт з іхняга боку ў сталіцу Рэспублікі непажаданы.

Таму хто апіша маё здзіўленне, калі З. Байфус раніцай 31 снежня сказаў, што містэры Агасфер і праф. Лёйхтэнтрагер знаходзяцца ў Берліне і на працягу наступнай гадзіны наведаюць яго ў нашым інстытуце; мая прапанова дазволіць мне прысутнічаць пры магчымай гутарцы, бо я ж таксама займаўся матэрыяламі і неаднаразова гутарыў пра гэта з З. Байфусам, была ім энергічна адхілена; ён здольны, заявіў ён, свае навуковыя погляды прадстаўляць і без маёй дапамогі. Ключ, значыцца, ляжыць недалёка, і З. Байфусу не было патрэбы мець сведкаў таго, што ён меўся абмяркоўваць з двума ізраільскімі грамадзянамі. Але ён не змог перашкодзіць, каб я ўвечары 31.XII. з нагоды сустрэчы Новага года, якую ён і яго жонка ладзілі для сяброў і супрацоўнікаў і на якую ён прывёў абодвух, пазнаёміўся з імі персанальна.

Маё ўржанне ад праф. Лёйхтэнтрагера як і містэра Агасфера было, трэба думаць, неспрыяльнае. Праф. Лёйхтэнтрагер не саромеўся цалкам выкарыстоўваць цікавасць, якую ён як госць з заходняй заграніцы, нягледзячы на сваё калецтва, выклікаў у дам; А. Агасфер здаваўся хутчэй сумным, калі спрабаваў заінтрыгаваць прысутных не сваімі гістарычнымі ведамі, якія мне, праўда, месцамі здаліся сумніўнымі. На маё адносна гэтага пытанне А. Агасфер заявіў, што персанальна ведаў рэбэ Ёшуа альбо па-грэцку Ісуса, і паказаў мне, відаць, у доказ свайго сцвярджэння, рымскую манету, адну з трыццаці, як ён сказаў, што былі выплачаны Юду Іскарыёту за тое, што ён выдаў рабі тагачасным уладам. Праф. Лёйхтэнтрагер настояў на тым, каб з адной старадаўняй калоды картаў, якую ён насіў пры сабе, вычытаць мне мой лёс; ён прадказаў мне вялікую кар'еру, што ёсць ніякае не дзіва, бо ў нашай дзяржаве кожны мае светлую будучыню.

Але перад усім я мог на працягу ўсяго вечара назіраць за кіраўніком нашага Інстытута праф. д-рам Dr. h. c. З. Байфусам. Ён быў у стане ўсхваляванасці, што, можа, і не кінулася ў вочы іншым гасцям, якія на працягу мінулага года не назіралі за яго паводзінамі, мяне ж яны прымусілі задумацца, асабліва калі ён адвёў мяне ўбок, са значэннем падняў сваю чарку і спытаўся: «Якш, што б Вы сказалі на тое, каб мяне чорт забраў?»

Як так? — адказаў яму я. — Вы думаеце, Вы гэтага заслужылі?

На гэта ён захіхікаў, аж мне мароз па скуры пабег, павярнуўся і пайшоў да праф. Лёйхтэнтрагера, быццам той быў магнітам, які прыцягваў яго.

Крыху пазней зазванілі званы па радыё, госці пачалі цалавацца, і я пачуў, як фраў Байфус спыталася: «А куды гэта падзеўся мой Зігі?»

Але праф. З. Байфус знік гэтаксама, як і два ізраільскія грамадзяне Ё. Лёйхтэнтрагер і А. Агасфер.