Стефан Гейм - Агасфэр (Вечны Жыд)

Але рабі сказаў: І гэты для мяне нішто.

І сказіў гнеў твар у сьвятога сьвятых, і сем яго сьвятароў падышлі й схапілі рабі й выгналі яго прэч зь сёмага двара ў пустыню. Але шлях, асьветлены нам сьвятлом, зрабіўся вузешы й круцейшы, і абапал яго разьзеўрыліся прорвы; а ў канцы шляху ляжаў камень, на якім сядзеў Нехта, які быў вельмі стары й трымаў у руцэ кій і пісаў на пяску пад сваімі нагамі канцом кія.

І я сказаў трэйці раз: Рабі, калі той там твой Бацька, пагавары зь ім.

Але рабі нізка схіліўся да таго, што пісаў, і спытаўся: Што ты тут робіш, стары?

Але той сказаў, не даючы перашкодзіць сабе ў працы: Ці ж ты ня бачыш, што я пішу Кнігу жыцьця за сямю пячаткамі, сыне мой?

Але ты пішаш яе на пяску, сказаў рабі, і прыйдзе вецер і ўсё садзьме.

Якраз у гэтым, адказаў стары, і ёсьць таямніца кнігі.

І пабялеў рабі й спалохаўся вельмі, але пасьля сказаў: Ты той, хто стварыў сьвет з пустыняў і пустотаў, з днём і ноччу й небам і зямлёю і водамі й усім, што рухаецца.

Той — гэта я, сказў стары.

І ў дзень шосты, сказаў далей рабі, ты стварыў паводле вобразу твайго чалавека.

І гэта зрабіў я, сказаў стары.

І цяпер усё гэта павінна быць, як бы яго ніколі ня было, спытаўся рабі, мімалётны сьлед, які сатрэ мая нага?

Тут стары адклаў убок кій і больш ня пісаў, паківаў галавой і сказаў: Калісьці й я быў поўны шчырай рупнасьці й веры, мой хлопча, і любіў мой народ альбо гневаўся на яго, і пасылаў на яго патоп і агонь і анёлаў і прарокаў і нарэшце цябе самога, майго адзінага сына. І ты бачыш, што з таго выйшла.

Смярдзючае балота, у якім усё, што жыве, сочыць, памыкаецца зжэрці другога, сказаў рабі, царства жудасьці, у якім увесь парадак служыць толькі разбурэньню.

Сыне мой, сказаў стары, я ведаю.

Але Госпадзе, зьвярнуўся рабі, ці ж не ў Тваёй руцэ — асушыць балота й зьмяніць парадак?

Стары маўчаў.

Госпадзе, сказаў рабі, Ты пераказаў вуснамі Тваіх прарокаў, што Ты хацеў стварыць новае неба й новую зямлю, каб не ўспаміналася больш старая. І пазьней Ты сказаў праз яшчэ аднаго з Тваіх прарокаў і абвясьціў людзям, што Ты хацеў дастаць зь іхняй плоці каменнае сэрца й даць ім новае сэрца й новы дух, Госпадзе, я пытаюся ў Цябе: калі? Калі?

Тут павярнуў стары галаву й паглядзеў на сына, зьнізу ўгору, і сказаў: Я стварыў сьвет і людзей, але, каб кожны разьвіваўся па сваіх законах і калі з Так зробіцца Не, а зь Не — Так, пакуль нічога ня стане так, як было, і сьвет, створаны Богам, больш ня будзе пазнавальны вачам нават самога творцы.

Дык ты прызнаеш, сказаў рабі, марнасьць Твайго тварэньня, Госпадзе?

Я пішу на пяску, сказаў стары, ці ж гэтага не дастаткова?

Тут абурыўся рабі й сказаў: Чаму ж Ты не адступішся, Госпадзе, бо хто абяцаў так, як Ты, той не павінен быў жадаць так трымацца за ўладу.

І ты будзеш рабіць гэта хітрэй? спытаўся стары. Ты, які дазволіў укрыжаваць сябе замест таго, каб паўстаць і ўсупрацівіцца беззаконьню? Ах, дзіцятка маё, ці ж бо ня вунь ён падбухторыў цябе на твае мяцежніцкія казані?

Але рабі схапіў старога за вопратку й сьцягнуў яго з каменя, на якім ён сядзеў, і падняў яго ўгору й патрос яго з усёй сілы й крыкнуў — хопіць ужо цярпець і пакутаваць, і хто быў той, што паслаў сына на крыжавую сьмерць, за нішто й зноў за нішто, і ці ня было б лепш, замест каб чакаць, пакуль гэты сьвет разарве сябе к чорту, сабраць усіх магутаў, нават тых зь пекла, супроць гэтага Бога, ад якога ўцякло яго ўласнае творыва, і аб'яднаць усх хрыстоў і антыхрыстаў на штурм сёмага неба, якое скляпеніцца над гняздом зьмяі й пачварнай гніласьці.

Тут замкнуўся твар у старога, і горкая ўсьмешка кранула вусны ягоныя і прыляцелі сем старых анёлаў з рэдзенькімі бародкамі й абскубленымі крыламі, і кожны трымаў у руцэ пашчэрбленую, заржавелую трубу й затрубілі ў іх і ўзялі рабі пад рукі й панесьлі яго прэч, угору, туды да яго трона ў вышніх, а Бог павярнуўся да мяне, Агасфэра, і сказаў, што чакаў ад мяне разумнейшага; маладому нельга давярацца, ён зноў усё зробіць навыварат.

Ад: Галоўны аддз. ІІ В (13)

Каму: Сакратарыят Савета Міністраў

Датыч.: Знікненне (уцёкі з Рэспублікі?)

грамадзяніна З. Байфуса

Берлін, 15 студз. 1981

На запатрабаванне службы я з гэтым распаўсюджваю папярэдні даклад, датыч. знікнення (уцёкі з Рэспублікі?) вышэйпамянёнага грамадзяніна Зігфрыда Вальтэра Байфуса, праф. д-ра Dr. h. c. (?) лаўрэата Нацыянальнай прэміі (ІІ класа), заслужанага народнага вучонага, трохразовага актывіста і кавалера многіх ордэнаў і ганаровых знакаў, кіраўніка Інстытута навуков. атэізму, 108 Берлін, Бэрэнштрасэ 39а. Прыкладзеныя дакументы і абгрунтаванні пранумараваны, датычнае гэтага даклада дадаецца.