Арлоў Уладзімір - Сланы Ганібала

Таксама ты хочаш убачыць на ўваходзе ў «Ля Скалу» тэнара з эўрапейскiм iмем Мiхала Забэйду-Сумiцкага, — яшчэ да Прагi, яшчэ не закаханага ў Ларысу Генiюш, якая двойчы зьлёгку прыадкрыла табе тую таямнiцу, можа, па-жаночы адчуваючы, што ты таксама (вядома, з разуменьнем усёй пралеглай памiж вамi безданi гадоў i жыцьцёвага досьведу) па-свойму закаханы ў яе. Так, яна загаворвала з табой пра Забэйду два разы: аднойчы лiпеньскiм адвячоркам у Зэльве, а потым, калi памiрала ў гарадзенскай лякарні i перад тваiм прыходам шпурнула ў Яўгенiю Янiшчыц пушку цукерак, якую тая прывезла з сэсii ААН…

Але ты перакананы, што некаторыя таямнiцы павiнны ўпрыгожваць жыцьцё менавiта як таямнiцы.

У цябе няма нi цудоўнага голасу Банольдзi, нi яркага лiрычнага тэнару Забэйды. Ты наогул ня маеш вакальных здольнасьцяў нават для самадзейнасьцi. Але ў ваколiцах «Ля Скалы» ты таксама манiсься засьпяваць. Ты знаходзiш вольную лавачку i сам сабе цiхутка заводзiш улюбёную «Александрыну».

«А-лек-сан-дры-на…» Савецкая рэчаiснасьць i наскрозь зрусiфiкаваны Полацак твайго дзяцiнства гадоў да шаснаццацi пасьпяхова хавалi ад цябе тое, што ты — беларус. Але, калi ты вучыўся ў дзясятай клясе, у твой горад прыехалi «Песьняры» (тады яшчэ «Лявоны»). Ты ўжо слухаў «Бiтлоў» i «Ролiнгаў» i перад канцэртам быў настроены даволi скептычна. Апрача таго, і сам канцэрт апынуўся пад пагрозаю. Бацька, якi працаваў пракурорам i быў у курсе гарадзкiх навiнаў, уручыўшы табе запрашальнiк, расказаў, што сакратар гаркаму партыi па iдэалёгii, убачыўшы «Лявонаў», дакладней, iхнія «бiтлоўскiя» фрызуры, выставiў ультыматум: або «дзiкабразы» iдуць у цырульню, або канцэрт адмяняецца.

На тваё велiзарнае шчасьце, Мулявiн выбраў цырульню. Пасьля канцэрту ты некалькi тыдняў напяваў «Александрыну», адчуваючы, як у табе прачынаецца зусiм iншая iстота… Каб ты не баяўся высокiх слоў, ты мог бы сказаць, што «Песьняры» далучылi цябе да нацыянальнага космасу.

Ты сьпяваеш «Александрыну», i зь мяккага сутоньня на твой бездапаможны голас выходзяць слухачы: на смарагдавым газоне зьяўляецца паважны руды кот, а ўсьлед за iм — белы з чорным хвастом. Яны сядаюць насупраць i сьвецяць табе аднолькавымi лiмонавымi вачыма.

Ня выключана, што ў ранейшым жыцьцi яны былi беларусамi.

Студзень, 2003

Два дні ў Парыжы

Крыжы Монтэнэгра

Вужгарад

Памятаецца, нехта з філёзафаў заўважыў, што вандраваньні падмалоджваюць рэчы, але стараць стаўленьне да сябе.

З апошнім ты хацеў бы паспрачацца. А рэчы ў гэтай сэнтэнцыі замяніў бы на ўспаміны, якія любое тваё падарожжа вызваляе сваімі вятрамі ад попелу забыцьця, каб зацягнуць цябе ў вір, дзе вастрэюць адчуваньні, бліскаюць новыя сюжэты і мроіцца, што паваротка дарогі можа стаца пераменаю самога лёсу...

Не пасьпявае аўтобус спыніцца на першым вужгарадзкім сьветлафоры, як ты апынаесься ў зацішнай кавярні зь відам на замак. Яго амаль затуляюць крутыя плечы таксіста, зь якім цябе, маладога беларускага літаратара, знаёмяць, захоўваючы ўсе правілы кансьпірацыі. Бо насамрэч гэта не таксіст, а біскуп забароненай і загнанай у падпольле Ўкраінскай грэка-каталіцкай царквы.

«Таксіст» настолькі таленавіта ўжыўся ў афіцыйную ролю, што табе не адразу ўдаецца настроіцца на ўспрыманьне яго праўдзівае іпастасі. Дапамагае маладое віно, што ўладыка п’е зь ня меншай за цябе асалодай і ўсё больш нагадвае рэдактара тваёй першай, яшчэ нявыдадзенай тады кніжкі, Міхася Стральцова, які ўжо ня п’е нічога мацнейшага за колу, але зь якім гэтаксама цікава маўчаць, адчуваючы ўдзячнасьць за давераную якраз табе мужчынскую таямніцу, магчыма, апошнюю ў ягоным жыцьці, дзе лік ідзе ўжо на месяцы...

Берагава

На скрыжаваньні вока схоплівае паказальнік на Берагава. Ты заплюшчваеш вочы і праз хвілю ідзеш старадаўнімі вулачкамі закарпацкага гарадка, што насамрэч завецца, калі не памыляесься, Бэрэгсас, бо ён не ўкраінскі, а спрэс вугорскі: абліччам і моваю жыхароў, архітэктурай, шыльдамі, утульным — на чалавечы рост — помнікам Шандару Пэтэфі на маленькім пляцы, дзе калісьці спыняўся аўтар «Нацыянальнай песьні» і «Віцязя Янаша».

Гадоў дваццаць таму цябе зноў і зноў прыводзілі сюды твае авантурныя шляхі — ня так дзеля маладога віна, садавіны і клімату, якія табе рэкамэндавалі дактары, як дзеля выразнай несавецкасьці гэтае багаславёнай мясьціны, што заўсёды надавала фізычнай і душэўнай трывушчасьці да наступнага прыезду.

Паблізу пляцыку з помнікам Пэтэфі ў добрыя старыя часы Габсбургаў і пазьней знаходзілася вельмі прыстойная, паводле водгукаў яшчэ жывых наведнікаў, установа з густоўным чырвоным ліхтаром на ўваходзе, якую язык не паварочваўся назваць ні выляжальняй, ні бардэлем, ні нават публічным домам. У часы твайго юнацтва там, на жаль, месьціўся ўжо райаддзел міліцыі, дзе працаваў твой гаспадар Шандар, або Шоні бачы — дзядзька Шоні, прыгарадны дом якога быў канцавым пунктам закарпацкіх вандровак.