Андрэй Федарэнка - Ланцуг

Коля, Коля. Тут за сябе не ведаеш, як дажыць, не тое што за кагосьці!..

Не адзавецца больш Коля. І ніхто ўжо з той кампаніі не адзавецца, не скажа, ці апраўдаў я хоць мізэрам авансы, што так шчодра раздавалі вы мне ў той чэрвеньскі вечар. Разаб’ецца насмерць на сваім матацыкле Вова, у першы ж дзень вяртання з арміі — так у форме яго і пахаваюць. Замерзне пад сцяною гэтай самай крамы ў лужыне ўласнай мачы Коля Гаўрыла. Віця Чарняк нядаўна таксама памёр. І ад крамы нашай каменя на камяні на засталося, нават узгорка, крапівай парослага, — нічога! — роўнае месца пад плотам. І клуб, гістарычны помнік наш, апошняе дажывае… І ў цябе, Людка, сын ужо большы, чым мы былі тады…

Вось жа свалачны час! Бульдозерам зраўняў, асфальтавым катком пад сябе падабраў і добрае, і кепскае, і якое хочаш! Адно злараднае суцяшэнне ад смерці — тое, што не будзе нарэшце гэтай пачвары — Часу. Ну і ўсё! Паміраць дык паміраць!

…Акаселых сяброў — многа ім трэба? — выводзілі па чарзе пад рукі Вова-Янка з аднаго боку, я — з другога. Пасадзілі побач пад плотам на траўку, прыхінулі плячамі. Валодзя адкінуў падножку, патармасіў матацыкл — ці плёхае ў баку бензін.

Праз расчыненыя, завешаныя ад мух гардзінаю дзверы крычыць цётка Валя:

— Забірайце іх адсюль! Яны мне тут трэба, каб плот падпіралі? Хіба ён без іх упадзе?

— Вось бывае часам як, як дамоў ідзе Чарняк! — крыкнуў ёй Вова-Янка, заводзячы матацыкл.

«…А потым была дарога — адна на дваіх у цэлым свеце, па якой Валянцін з Ганнай крочылі няспешна, як па жыцці… Ён трымаў ейнуюруку ў сваёй…

Поўня аблівала іх сваім незямным сяйвом…»

Па-першае, не крочылі, а ехалі. А што такое язда ўтрох на матацыкле? У прыцемках, па лясной, карэннямі перасечанай дарозе, калі гарыць фара і адчуванне, нібы ты ў калідоры: дзве цёмныя сцяны па баках і ўперадзе — мітуслівы сноп святла… Калі дзяўчына пасярэдзіне — сціснутая да таго, што ўсю яе адчуваеш — нагамі, грудзьмі, усім целам, ледзь не зліваешся з ёю, ды яшчэ калі матацыкліст — чалавек свой, і то набірае хуткасць, разганяецца, то рэзка прытармажвае…

«…Час ад часу зоркі падалі.

— Ёсць адна прыкмета, — глыбокадумна прамовіў Валянцін. — Калі зорка падае, звычайна людзі кажуць, што трэба загадваць жаданне. Якое жаданне маеце вы?

— Ёсць адно, — прашаптала Ганна.

— У мяне таксама маецца вельмі запаветнае жаданне. Але не ведаю, як вы да яго паставіцеся?

— Калі яно не нейкае надзвычайнае, дык чаму б не? — кранутая яго словамі да глыбіні душы, адказала Ганулька.

Пакрысе набліжаліся яны да грушы, якая (забягаючы наперад) стане іхнім любімым месцам спатканняў… Рука Валянціна ўжо ляжала на яе плячы. «Ці не шмат я яму дазваляю з першага разу?! — пакутліва разважала ў думках сама з сабою Ганна. — Ці не складзецца ў яго адчуванне пра маю лёгкадаступнасць?» З іншага боку, — думала яна, гледзячы ў бок Валянціна, — ёсць небяспека выглядаць занадта строгай, халоднай, як егіпецкая мумія, або суровай, як сярэднявечная рымская статуя. Сваім маўчаннем ці не адпалохваю я яго?!»

Калі Валодзя-Янка спыніўся і ссадзіў нас ля грушы, калі святло яго фары растала між дрэў і мы засталіся адныя — так хмель мой прапаў, а разам з ім і смеласць; не ты, а я ператварыўся ў маўклівую статую.

Толькі і прыдумаў, што закурыць. Ты шумна ўдыхнула мой дым.

— Холадна… Чаму ты не носіш пінжак? Тады накінуў бы мне на плечы — так звычайна робяць. Давай сядзем? — вось сюды…

Мы селі на зруб нізенькага калодзежыка, што быў пад грушаю. Ты падсунулася бліжэй, адной рукой мяне абняла, другой намацала маю руку і прасунула яе сабе пад маечку, на гладкі атлас станіка… (Гэта было, Людміла Аляксееўна, і бутафорскія Ганна з Валянцінам могуць пакуль адпачыць пад сваім «сяйвом».)

— А дай мне зацягнуцца… Не, не хачу — яшчэ прывыкну, лепш выкінь зусім.

Я паслухаўся, недакурак паляцеў у траву, як трасіруючая куля.

— Ну?

— Што… ну?

— Расказвай што-небудзь. Я мала гавару, няма з кім, адна і адна ў гэтым лесе… Ты помніш, як ты мяне запрасіў? Не?! Я дык калі-небудзь успамінаю. Хоць і не часта. Ну і сям’я ў нас будзе, жонка ўсё помніць, а муж — нічога! Слухай, а ты мяне моцна кахаеш, ці так сабе? Я дык не ведаю, — тараторыла ты, сама пыталася, сама адказвала, спяшаючыся і дыханнем, і словамі, але рукой я адчуваў роўныя, як ход гадзінніка, удары — сэрца тваё было спакойнае, не кахала ты мяне, Люда.

— Скажы, а табе Гаўрыла нічога не расказваў? Не?! Як тако-о-га можна не ведаць?! Хочаш, я табе раскажу, чым бураўшчыкі ў сваіх вагончыках займаюцца? Оргіямі. А што з тымі дзеўкамі будзе? Іх са школы выганяць, як ты думаеш? Адна з пузам, ух ты… Шкада іх, праўда? Мне дык шкада… Толькі не вельмі — не люблю старэйшых дзевак, яны задаюцца… Давай пацалуемся? Толькі чур я першая, ты не ўмееш… Ад цябе віном пахне — фу! Вучыць мне цябе яшчэ ўсяму і вучыць… А дасі мне цыгарэту? Я заўтра таксама пачну курыць вучыцца, тады нам цікавей будзе, а то сумна… А ты не будзеш біцца, калі мы пажэнімся, за тое, што я куру? І сварыцца мы ніколі не будзем, праўда? Так агідна, калі муж з жонкаю сварацца… Ты на ўсё лета прыехаў?