Александр Савицкий - Пасля паводкі

— Учора з дачкой пасварылася. Прышла гэта я дадому — канверт на стале... Я гэтак во і пачала чытаць, а мая як ірване з рук: «Не чапайце!» Але ж ці я дурная? Цішком прачытала. Нейкі вайсковец піша. I такое каханне там! Такое каханне! Вайсковыя гэта могуць! Дужа мне хочацца, каб яна за вайсковага пайшла. Сцепаніда Рыгораўна, калі ў вас пра што запытаюцца, дык вы і нічога не бачылі. Ну, праўда, адпускалі там калі-ні-калі і вечарам, але ж гэта дзеля народу. Людцаў мне шкада, бо гаруе народ. О-ооох, гаруе!

Сцепаніда цяпер зусім пераканалася, што Марфа спалохалася рэвізіі і прышла задобрыць яе. Яна прыгадала, як і раней Марфа спрабавала даваць ёй без картак масла, і пахваліла сябе за тое, што нічога тады не ўзяла. «Гэта яна і цяпер паддобрыцца хоча, у сведкі ўзяць. Вось на што ты цэліш, даражэнькая...»

А ўслых сказала, каб хутчэй скончыць непрыемную размову:

— Не было, дык і не было. Сумленнаму чалавеку няма чаго баяцца, так мне здаецца.

— Божачка, Сцепаніда Рыгораўна! — Марфа зноў пляснула далонямі:— А ці ж несумленная была Мурзавецкая? Самая сумленная! — Марфа гаварыла па-ранейшаму лісліва, але вочы гарэлі злым агнём.— Памру, дальбог, памру. Сэрца. Во, зноў... зноў сэрца...

Марфа, не развітваючыся, пайшла з пакоя, трымаючы руку на грудзях. Ля дзвярэй прыпынілася і хуценька ўхапіла з палічкі свой скрутак. Сцепаніда ўбачыла гэта і знарок адвярнулася.

6

Поезд набліжаўся да Лясноўкі. Гэта была апошняя станцыя перад горадам. Прыціснуўшыся тварам да аконнага шкла, Пятрусь Крыніца прагна ўглядаўся ў рэдкія агеньчыкі, што выплывалі насустрач поезду з начной цемры. Агеньчыкі гэтыя нагадвалі бясхмарнае неба позняй восені: адны блішчэлі ярка, іншыя блекла мігцелі, і іх святло то з’яўлялася, то знікала.

Ад хуткага бегу поезда вагон дрыжаў і гойдаўся, пралятаючы стрэлкі раз’ездаў. Каб нечым заняць час і зменшыць трывогу чакання, Пятрусь прыслухоўваўся да перастуку колаў і спрабаваў лічыць агеньчыкі ў змрочнай далечы. Вось гэтак жа, як цяпер, мігцелі агні стэпавага гарадка, які ён нядаўна пакінуў. Далёка застаўся шпіталь, дзе працуе галоўным урачом Леанід Андрэевіч Собаль, дзе ёсць сардэчны і пяшчотны чалавек — сястра Вера Лазука і шмат іншых сяброў, што паставілі яго на ногі. Шпіталь усё далей і далей, затое ўсё бліжэй і бліжэй родны горад, дзе яго чакае Нэля. «Ах, Нэля, Нэля! Каб ты толькі ведала, колькі было думак пра цябе, пра тое, ці змагу я прынесці табе радасць, ці будзеш ты са мной шчаслівай! I ты паклала гэтым сумненням канец. Твой ліст узнёс мяне на вьшыню, з якой мне бачна далёка наперадзе. Да-алёка!»

Усё астатняе не палохала хлотаца. Так, ён інвалід. Пятрусь прыімірыўся ўжо з гэтай думкай і рыхтаваў сябе да розных нягод і цяжкасцей.

Пакідаць шпіталь было нялёгка. Раніцой Крыніца развітаўся. Перад тым, як пайсці на вакзал, ён зайшоў у сваю палату. Чамусьці стала асабліва шкада гэтага маленькага ўтульнага пакойчыка, дзе на кожным кроку ён адчуваў клопаты харошых, сардэчных людзей, дзе штодня была Вера... Але чаго яе не відно ад самай раніцы? Яна ж дапамагала яму складаць чамадан, а цяпер знікла некуды.

Ен адправіўся на пошукі і знайшоў яе ў калідоры. Вера была ў сіняй просценькай сукенцы. Хлопец заўважыў, што вочы ў дзяўчыны засмучаныя, яны глыбока запалі і страцілі свой ранейшы вясёлы бляск. Можа яна пойдзе разам з ім на вакзал? Яму хацелася, каб яна пайшла. I ў той жа чае было няёмка прасіць яе. Таму ён сказаў проста, каб не маўчаць:

— Сабраўся ўжо. Так што цяпер на Беларусь...

— Цягне, праўда? — Вера жартавала, спрабуючы трымацца бесклапотна і весела. — А я з вамі. Не, не! Не на Беларуеь, на вакзал толькі. Собаль загадаў праводзіць вас...

Ад шпіталю да вакзала было недалёка. Яны пайшлі пешкі. Па тратуарах грукацелі на самакатах хлапчукі.

Глуха шасцела цвёрдае лісце грабаў, і ў гэтым шасценні было нешта трывожнае. Гарачы вецер кідаў у твар пыл. На вакзале, калі Пятрусь наважыўся купіць перонны білет, Вера спыніла яго:

— Не трэба. У мяне — службовы.

Потым яны стаялі на пероне. Вакол гаманілі, беглі людзі, штурхаліся і ніхто не прасіў прабачэння. Пятрусь шукаў ласкавых слоў, каб сказаць іх на развітанне Веры, і не знаходзіў такіх слоў. Ад гэтага думкі яшчэ больш блыталіся. Зазвінеў станцыйны звон.

— Вам пара ўжо ў вагон...

— Не, не! Паспею яшчэ. Я развітваюся сёння з вельмі добрым сябрам. 3 вамі, Вера...

— Ідзіце, ідзіце, я пастаю яшчэ на пероне, — сказала яна ціха і задуменна. — Прыедзеце дахаты... Клопаты... Справы... Хоць напішыце...