Александр Савицкий - Пасля паводкі

Складаючы рэчы ў скрыню, якую Тарас прынёс сёння, Сцепаніда з удзячнасцю думала аб ім: «Добры чалавек Тарас! Ніколі благога слова ад яго не пачуеш». Прыгадала выпадак, аб якім гаварыла Марыля. Красантовіч дапамагаў па вечарах будаваць іх зямлянку летась. Марыліна маці памкнулася заплаціць за работу, але Тарас пакрыўдзіўся:

— Я ж па-суседску. Спатрэбіцца — мне дапаможаце.

I не ўзяў грошай.

Сцепаніда зняла з вузкага акенца фіранкі, паклала іх у скрыню. Неяк пасвятлела ад гэтага ў зямлянцы, але затое адразу стала бачна няўтульнаець маленькага сутарэння: адусюль неяк быццам больш пацягнула вільгаццю, пахам цвілі. Сцепаніда падышла да акенца, узяла ў рукі вазончык, асцярожна пакратала пукатыя з іголкамі лісцікі альвасу.

— Хутка ачуняеце ў цяпле ды на сонейку...

— Нашто гэты дзядоўнік табе? Выкінь,— сказаў Тарас і, убачыўшы, што Сцепанідзе не спадабаліся яго словы, паспешліва перавёў гаворку: — А кватэра твая выгодная будзе. Праца пад бокам, калі замерзнеш — дамоў бяжы, грэйся.

— А няўжо ж. Тут і без таго на тваіх вачах усё цягнуць...

— А хто гэта такі лоўкі?

Сцепаніда паглядзела на Тараса, быццам узважваючы, ці можна яму казаць.

— Ты ведаеш, дзіўна трохі... Я вартую краму, бо на дзвярах замок. А з другога боку, праз дзверы, што выходзяць на двор,— гандаль поўны. Нейкія людзі прыходзяць. Учора ажно з цёмным машына прыехала. Тры скрыні пагрузілі і павезлі.

— А што загадчыца? Скажы ёй...

— Дык яна ж гэта і робіць. Гаяворыць, удзень не ўпраўляецца. Можа і праўда. Народу поўна ўдзень бывае...

— А загадчыца хто?

— Мурзавецкая. Марфа Адамаўна. Кажуць, раней на базе была. Зволілі ці скарацілі. Не ведаю. Мая справа што? Вартуй!

— Во, во! Можаш так давартавацца, што самой адказваць прыдзецца...

— Ты нагаворыш... — Сцепаніда махнула рукой.

Потым зняла са сцяны вітрынку, у якой за шклом вісела шмат фотакартак, пажаўцелых ад часу. Была сярод іх адна, на якую глядзела яна кожны дзень. Сцепаніда пацерла шкло, змахваючы насеўшы пыл.

— Які ты цяпер, сынок? Схуднеў, ці ўсё такі ж? Га, Петрусёк?..

3 карткі глядзелі на Сцепаніду ўдумлівыя, крыху здзіўленыя вочы. Светлыя валасы, што крыху кучаравіліся, былі зачасаны назад, робячы твар хлопца незвычайна вясёлым. Бадзёры выгляд сына не супакоіў Сцепаніду: яна спахмурнела, і ад гэтага глыбейшымі сталі маршчыны на яе твары.

— Чаго бедаваць, Рыгораўна... — пачаў супакойваць яе Тарас.— Пятрусь жывы, хутка дадому прыедзе. Тут радавацца трэба, а ты...

На панадворку засігналіла машына. Тарас спахапіўся:

— Прыехалі! Клічуць, а мы тут раздабарваем!

Апроч шафёра, грузіць рэчы на машыну дапамагаў Віталь Какора — малады хлопец з хуткімі зеленаватымі вачыма: яны з Тарасам працавалі на адной будоўлі.

— А гэта што? — запытаўся ён у Сцепаніды, беручы з яе рук белы гаршчочак. — Вазоны нейкія?..

— Альвасік, сынок, альвасік. На лекі добра ідзе.

— Запаслівая гаспадыня, — пахваліў шафёр. — А тое, трынькі-брынькі, — ён пастукаў сагнутым у крук пальцам па горле. — Прыдбалі да наваселля?...

— Во, гэта лекі,— уставіў сваё слова Віталь. — Кветкі што? Паглядзеў, панюхаў і забыў. А возьмеш колькі разоў па «сто», ды зверху півам — і душа зацвіце, бы тая хрызантэма!

— Папружкай табе зверху, папружкай, — без злосці сказала Сцепаніда. — Хрызантэму гэткую...

Тарас стрымана зарагатаў.

3-за клёнаў прыпоўз да зямлянкі бульдозер. 3 кабіны выскачыў чарнавусы бульдазерыст. Запытаўся:

— Што тут у вас? Мне казалі яшчэ ўчора раўнаваць гэты куток.

— Можаш, можаш,— весела адказаў Тарас. Ён дастаў папяросу, прыкурыў, прастуджана закашляўся.— Ад такога жылля толькі хваробу людзі маюць. Раўняй! Толькі не зваліся, глыбокая зямлянка...

— Знайшлі чым палохаць, — бульдазерыст стаў на калені, зазірнуў праз дзверы ў зямлянку і засмяяўся: —Драбяза для нас гэта!

Ён падышоў да сваёй машыны, аглядзеў гусеніцы, потым узабраўся ў кабіну. Матор зароў. Бульдозер крануўся з месца. Цьмяна заблішчаў таўсты сталёвы нож, зарыўся ў зямлю, і перад ім адразу ж вырас вялізны земляны пагорак. Бульдозер поўз, і гэты чорны земляны пагорак рухаўся наперадзе яго.

Грозна роў і поўз далей па лехах бульдозер. Ад гулу яго матора з клёнаў злятала барвовае лісце і бязгучна апускалася на сівую ад намаразі зямлю.

4

У гарадскім клубе, што размясціўся ў старым, напалавіну спаленым будынку, танцавала моладзь. Гарманіст з абыякавым выразам на твары выціскаў з свайго гармоніка аднастайныя вальсы і факстроты.