Владимир Федосеенко - Віхры на скрыжаваннях

Сонца хутка садзілася. Валодзя ўклаў рэчы назад і, не спяшаючыся, пакрочыў па лесе. Тут яму ўжо ўсе знаёмыя дарогі, сцяжынкі. Тое месца, дзе размяшчалася брыгада, ён помніў добра і таму рашыў ісці наўпрасткі. Небяспека пагражала толькі з боку чыгункі, але ж яе блакавалі партызаны, і ён ведаў, што цягнікі пакуль што па ёй не ходзяць. У лесе стаяла цішыня. Толькі ўгары над высокай бярозаю рабіў колы ястраб-цецеравятнік і крычаў: «Піць, піць, піць...» Можа, пагэтаму не варкаталі горліцы і маўчалі іншыя дробныя птушкі. Пралезшы праз гушчар, Валодзя выйшаў на невялікую палянку, залітую праменнямі заходзячага сонца, і адразу заўважыў, што хтосьці рухаецца. Ён спыніўся і сціснуў аўтамат. А потым сам сабе ўсміхнуўся і насцярожана глядзеў. На суцрацьлеглым баку палянкі стаяла ласіха. Яна ківала бязрогай галавой і нібы зжынала верхавінкі маладога малінніку. А ззаду каля ласіхі мітусілася цыбатае ласянё і мордай тоўхала яе ў пахвіну. «О прыгажуня, ужо не адну блакаду перажыла і фашыстам не трапіла на вочы...» - толькі падумаў Валодзя, як ласіха неяк напружылася, патапталася заднімі нагамі і, бокам адпіхваючы дзіця, скокнула. Пярэдняя нага яе матлялася.

Партызан адразу ж спахмурнеў. Валодзя прыстрэліў бы яе, каб не пакутавала, але ж малое збоку. Без маці яно загіне.

У партызанаў існаваў няпісаны закон - ласёў не забіваць. А вось гітлераўцы ў апошнія гады вайны былі злосныя, яны не толькі знішчалі лес, але імкнуліся загубіць у ім усё жывое.

«Не схаваліся, не схаваліся і вы ад іх, праклятых», - гледзячы на ласянё, думаў Валодзя.

А яно ціха мыкала, тапталася каля маці, трымцела, тоўхала са злосцю яе. Напэўна не хапала малака для малога ў параненай ласіхі. А яно не разумела, што маці сцякла крывёю і пераносіць страшэнны боль. Яму дай есці - і ўсё. Вось яно яшчэ мацней замыкала, выцягнула шыю, забегла да морды маці. Тая кінула есці маліннік і пачала пяшчотна лізаць малога. Ласянё вінавата сагнулася, падставіла бачок і тулілася да перабітай нагі ласіхі. Яна крыху адскочыла ўбок, павярнулася і па-ранейшаму працягвала лізаць шыю, даўгавухую галаву свайго дзіцяці.

Партызан ціхенька пачаў адступаць назад, каб абысці паляну і не парушыць той горкі і радасны момант ляснога жыцця. Ён доўга яшчэ ішоў, асцерагаючыся, каб не наступіць на сухую галінку і не нарабіць шуму. «Думаў, вярнуся на сваю родную зямлю - спяваць буду. А тут на кожным кроку сэрца да болю сціскаецца. А як там Дубовая Града, мая маці?..» - разважаў партызан, ідучы па лясной сцяжынцы на захад.

А вось і мёртвая паласа абапал чыгункі. Раней Валодзя тут быў і бачыў свежапаваленыя вялізныя сосны, елкі, бярозы. Цяпер яны ляжаць абпаленыя і толькі тырчаць угару чорныя разгалістыя лапы. Дзе-нідзе з зямлі нясмела паказваюцца знакамі пытальнікаў парасткі папаратніку.

Хаця навокал і стаяла цішыня, але Валодзя асцярожна ўзыходзіў на раскоўзаны насып чыгункі. Заўважыўшы пагнутыя рэйкі на шпалах, ён пасмялеў і нават спыніўся. «Дарма лес знішчылі фрыцы, усё роўна не дадзім адрамантаваць чыгунку», - падумаў Валодзя і пабег з насыпу. На тым баку чыгункі пачынаўся Алёс. І як ты добра ні ведаеш гэты лес, але арыентавацца ў ім на змярканні ўсё ж цяжка.

Па травяністай паляне партызан пакрочыў на поўнач, каб трапіць на прасеку, адкуль добра ісці ў напрамку да Вароняга лугу, дзе базіравалася іх брыгада. Магчыма, што тут паблізу дзе-небудзь і партызанскія сакрэтныя дазоры. Аднаго чалавека яны прапусцяць і паведамляць сёння не пойдуць. Магчыма, адзін з дазорных будзе праследаваць незнаёмага ўзброенага чалавека, а можа, і не. Падумаюць, што супраць ночы няхай ідзе, пакуль не трапіць на пост. А там падымуць трывогу, і незнаёмец нідзе не дзенецца. Валодзя паста не баяўся, бо пароль у яго быў на двое сутак уперад. І партызан чым далей ішоў, тым больш чакаў вокрыку вартавога. Нарэшце ўперадзе, каля елкі, шчоўкнуў затвор вінтоўкі, і пачуўся няўпэўнены вокліч, яшчэ, відаць, неабстралянага хлопца:

- Стой! Хто ідзе! Пароль!

Валодзя выкрыкнуў пароль і, не патрабуючы адказу, накіраваўся да вартавога. Той усё яшчэ не выходзіў з-за елкі. Параўняўшыся з ім, Валодзя спыніўся. Да яго падышоў сапраўды малады незнаёмы хлопец у цёмным пінжачку.

- Вы да каго? - запытаў хлопец.

- Мне патрэбны Ядловец або Сяргееў.

- Так, яны тут.

- А Міколу Верасава, Анатоля Зубёнка ведаеш?

- Я іх ведаю, але ж яны не ў нашым атрадзе. Вам тады трэба ісці далей, туды, пад гравейку.

- Што, ты не хочаш, каб я да вас заходзіў?

- Ідзіце вось па гэтай сцяжынцы. Там вартавы вас правядзе да камандзіра.