Іван Мележ - Блізкае і далёкае

— Чула…

Ён маўчаў.

— Эх, i што гэта за цэх! — сказала Елена Сяргееўна. — Васіль Цімафеевіч, — рашуча глянула яна на Зыбіна. — Вы ўсё казалі, хацелі ехаць дамоў, на радзіму…

— Ну i што, кал i хацеў?!

— Не перажывайце… Здымуць, дык вы прасіцеся i… едзьде дамоў. Адпусцяць!

— Адпусцяць! — іранічна паўтарыў Зыбін. — Чэсць вялікая! Я яе толькі i чакаў…

— Ну што-ж, калі так атрымліваецца?

— Дажыў да чэсці!..

Ён стаў хадзіць за сталом: тры крокі ў адзін бок, тры — у другі. Так ён хадзіў часам пры парадах, калі слухаў тое, што не падабалася, ці калі проста хваляваўся. Твар яго быў задуменны, i Елене Сяргееўне здавалася, што Зыбін цяпер думае якраз пра яе параду: ехаць ці не ехаць?

— А можа, i праўда — паехаць? — прамовіў ён. — Старая будзе так рада!.. Колькі дзён чакае лістоў. Колькі паперы спісала, запрашаючы прыехаць!.. Сястрычкі на шыю пачэпяцца, выцалуюць! — ён усміхнуўся так пяшчотна, што Елена Сяргееўна таксама заяснела.

— Не, — раптам злосна сказаў Зыбін, — так я адсюль не пайду.

Ён так нечакана перамяніўся, што ў Елены Сяргееўны была яшчэ пры гэтых словах ясная ўсмешка.

— Я не з такіх, што легка прыходзяць i легка выходзяць! Я, Елена Сяргееўна, чалавек з гонарам!.. з чэсцю, я яе, здаецца, не страціў яшчэ. I калі, можа, страчу, то не тут, разумееце?

— Разумею, Васіль Цімафеевіч, — збянтэжана адказала жанчына, мімаволі ўстаючы. Маленькія вушы яе густа заружавелі.

— Да той пары, пакуль я не дакажу, хто такі Зыбін, я не хачу ехаць дамоў, — мне туды няма чаго ехаць… Пачакаю!.. A чуткі розныя, — адразу перайшоў ён на іншае, — прашу больш сюды не насіць! Я ix не хачу ведаць. Зразумелі?

— Добра, Васіль Цімафеевіч!

Яна пазірала на яго, як паслухмяная школьніца на строгага настаўніка. Елена Сяргееўна гатова была згадзіцца з усім, што ён зараз скажа.

Зыбін апусціўся на стул.

— Сядайце. Зоймемся справамі… Я хачу ведаць, — хударлявы, з рэзкімі рысамі твар Зыбіна стаў сухім, афіцыйным, — як гэта сталася, што партыю пяцідзесятай шпількі забракавалі?

— Парушылі тэхналогію, Васіль Цімафеевіч!

— Парушылі? А вы за чым глядзелі?

Елена Сяргееўна не сказала нічога, каб апраўдацца: яна ведала, што ў такім выпадку Зыбін вельмі не любіў, калі апраўдваліся.

— Зноў закавыка з гэтай шпількай! Ніяк не можам наладзіць новы графік работы станкоў, а тут — гэтае!..

Больш за ўсё ён біўся ў тыя горкія дні над тым, каб правільна арганізаваць працу. Цэх павінен быў выпускаць некалькі тысяч розных дэталей, i станкі часта пераналаджвалі, губляючы многа часу. Зыбін хацеў скараціць час, які ідзе на пераналадку станкоў, выпускаючы дэталі вялікімі партыямі. Гэта нярэдка прыводзіла тады да затрымак канвеера, бо некаторых дэталей канвееру не хапала. А тут яшчэ гэты брак!..

— Елена Сяргееўна, я хачу спадзявацца, што такіх фактаў — ад вашай віны — больш не будзе!

Жанчына, як у клятве, скрыжавала рукі на грудзях.

— Васіль Цімафеевіч, я зраблю ўсё, што магу!..

— Нічога, няхай б’юць, няхай лаюць, — загаварыў ён да Елены Сяргееўны ўжо іншым голасам, як-бы супакойваючы сябе. — Потым, можа, дзякуй скажуць… А не скажуць, — i не трэба. Абыйдземся i так… Шлях наш правільны, я ўпэўнен. Трэба прастоі станкоў скараціць да мінімуму. A інакш — усё роўна будзем у прарыве. I з кожным месяцам — усё больш. Тэмпы растуць!..

Елена Сяргееўна згаджалася, ківала галавой з пышным! кудзеркамі.

…Амаль кожны вечар сядзеў ён у сваім пакоі пры цэху, на другім паверсе, куды плыў шум станкоў i дзе на шышкінскай карціне поўзалі ў ціхім ранішнім лесе мірныя медзведзяняты, — сядзеў Зыбін, меркаваў з начальнікамі аддзяленняў, з тэхнолагамі, з планавіком, якія станкi пераналаджваць, якія дэталі трэба рабіць.

Зыбін зразумеў: каб упраўляцца заўсёды з тым, што патрабуе галоўны канвеер, — трэба ведаць усё, што ёсць у яго зробленага, колькі ўсіх гэтых рознастайных болцікаў, гаек, арматурных прыстасаванняў, i — што не менш важна — колькі ix трэба будзе заўтра, паслязаўтра, праз тыдзень, з чым можа здарыцца праклятая многа разоў затрымка. Яго галава была заўсёды запоўнена разлікамі, назвамі розных дэталей, лічбамі.

— I як вы ix помніце столькі? — здзівілася Елена Сяргееўна. Гэта было ў той выдатны дзень, калі цэх у першы раз не лаялі. — Памяць у вас — аж дзіва!

— Была-б у вас памяць такая, каб вам так дорага абыходзіліся яны.

— Такі многа прыкрасці было з імі ў вас!

— А ведаеце, — сказаў Зыбін. — Люблю я яго. I папсаваў ён крыві многа, i лаялі за яго, a ўсё-ж люблю, больш, чым механічны. Проста прырос да яго…