Алена Василевич - Панi старшынiха прыехала (на белорусском языке)

Паступова да гэтага прывыклi i самi Паўлiха з Чэсiкам i людзi прывыклi. Праўда, Паўлiшын клопат пра Чэсiка зусiм не перашкаджаў людзям (хiба не знойдуцца такiя) падвучваць хлапца на кепскае. Маўляў, ты добра зарабляеш у калгасе, а Паўлiха цябе нясмачна кормiць i абы-як апранае. Пасля такой гаворкi Чэсiк звычайна прыбягаў да Паўлiхi сварыцца... Паўлiха не спрачалася з Чэсiкам, нiчога не адмаўляла - яна толькi садзiла яго за стол, налiвала яму мiску гарачай капусты, а сама даставала з-за абразоў ключ ад шафы. Потым адмыкала шафу i пачынала паказваць:

- Вось гэты суконны гарнiтур, Чэсiчак, хiба даўно мы табе яго купiлi? Памятаеш, на Юря наўмысля хадзiлi з табою ў Смаргонь... А вось гэту шаўковую блакiтную кашулю? У каго на вёсцы ёсць харашэйшая? А вось гэтыя картовыя штаны - нi разачку не адзетыя. А яшчэ вось бравэрка, а паўбацiнкi...

Не задзiрлiвы, i не злапомслiвы, Чэсiк у момант апаражняе мiску заскваранай здорам капусты i ў момант забывае ўсё тое нядобрае, што яшчэ некалькi хвiлiн назад варам бушавала ў яго грудзях. Раз-пораз ускоквае ён з месца то памацаць шаўковую рубашку, то апрануць бравэрку - сiняе суконнае паўпалiто з цыгейкавым каўняром, то прымерыць чаравiкi... Чэсiк цешыцца сваiм багаццем, як дзiця, а Паўлiха цешыцца Чэсiкам. Дзякаваць богу, хлапцу ёсць у што апрануцца, ёсць што абуць. А людзi - iм ратоў не пазашываеш. Няхай сабе мелюць!

Нарэшце ўсё дабро зноў звешана i складзена ў шафу. Шафа замкнёна на ключ. I ключ схаваны за абразы.

На сэрцы ў абаiх лёгка i весела.

Тым часам пара i выганяць каровы з ранкаў, i Паўлiха iдзе рыхтаваць Чэсiкаву торбу.

- Не баўся ж бо, дзеткi, - папярэджвае яна Чэсiка. - А то Мiкодым будзе лаяцца.

Сама яна таксама спяшаецца. Ёй таксама пара на сваю ферму: каб хаця дзяўчаты не забылi паналiваць вады куранятам, а то пазаходзяцца ад смагi гарачыня такая!..

- Глядзi ж, дзеткi, не пазнiся! - яшчэ раз, з парога ўжо, наказвае Паўлiха i бяжыць на ферму.

Чэсiк бярэ торбу з ядой, бярэ пугу i, як штодня, як штолета, iдзе займаць калгасныя каровы.

...Чэсiк пагрозлiва замахваецца - i раменная пуга свiшча i сыкае ў паветры вужакаю. Каровы ведаюць Чэсiкаву пугу i подбежкам, грузнучы па чэрава ў багне, перабiраюцца цераз канаву. Выбраўшыся на грудок, прагна прыпадаюць да смачнага роснага мурагу. Толькi i чутно: жвiў, жвiў, жвiў...

Сам Чэсiк пераходзiць канаву па кладцы. Загад Мiкодыма выкананы, i Чэсiк можа пасядзець таксама. Адсюль каровы нiкуды не пойдуць. Трэба толькi пiльнаваць, каб старшыня калгаса не нарваўся.

Успамiн пра старшыню калгаса зноў падкочвае да Чэсiкавага сэрца дзве хвалi. Адна хваля цёплая i лагодная: да старшынi прыехала яго панi старшынiха, а яна таксама прыгожая, такая вясёлая... Другая хваля нядобрая: яна студзiць Чэсiкава сэрца i поўнiць яго злосцю: а мо i праўду кажа Мiкодым, што старшыня вылежваецца з паняю старшынiхаю... I Чэсiку здаецца, што брыдчэйшага i горшага чалавека за iх старшыню калгаса няма на свеце. Здаецца, каб стрэўся з iм дзе-небудзь у лесе цi ў жыце - забiў бы! Такi кiрунак думак робiць Чэсiкаў твар тупым i звераватым. I няма нiчога дзiўнага: стрэнься старшыня яму ў такую хвiлiну дзе-небудзь адзiн на адзiн - i заб'е...

- Чэсiк, глядзi адно, не ўпусцi ў шкоду кароў! (У лагчыне, за грудком, аўсы.)

Уладны Мiкодымаў голас абуджае Чэсiка ад яго думак. Яны, як напуджаныя вераб'i, рассыпаюцца каторая куды, i Чэсiк зноў застаецца сам з сабою, з галоўным сваiм клопатам - каровамi.

- Гляджу, - панура адказвае ён i накiроўваецца да белага каменя.

Камень гэты, нiбыта яго ўзялi i наўмысля пагаблявалi, роўны i гладкi, што той стол. На iм можна легчы i выцягнуцца - удоўж, упоперак. Можна сесцi ўпяцярых. Можна скакаць нават. Ляжыць гэты белы камень тут з незапамятных часоў, i старыя кажуць, што ад яго i назва вёскi пайшла - Белая. Летась начальнiк экспедыцыi, што шукала цэлае лета каля Белай нейкай солi, надумаўся быў узарваць белы камень. Ды людзi не далi.

Узлезшы на камень, бачыш, як бяжыць удалечынi Вiлiя, халодная, быстрая рэчка. Левы бераг яе нiзкi, нiбыта засланы зялёным аксамiтам - толькi мясцiнамi аксамiт перасыпаны, як вальцоўкай, мяккiм, залатым пяском. У гэтым пяску цэлае лета капаюцца вясковыя дзецi. Гэтыя пясчаныя мясцiны заўсёды выбiрае сабе для вадапою жывёла.

Правы бераг Вiлii высокi, стромкi, чырвоны ад пластоў глiны, што залягаюць па той бок. На тым беразе лясы - дубовыя i хвойныя. Па той бок у невялiчкiх вёсачках Залессе, Падарэссе, Дуброва кожны год плойма дачнiкаў...

Там на цёплым залатым пясочку цэлае лета загараюць у стракатых купальнiках гарадскiя дачнiцы. Каля iх, з берагу, пялёскаюцца i вiшчаць ад захаплення iх дзецi, зялёныя i худыя, нiбыта дома iх не кармiлi хлебам... За лета гэта худзеча так адбегаецца па цёпламу пяску, так адап'ецца смачнага вясковага малака, так загартуецца пад вольным сонейкам i ветрам, што пад восень дзiўна робiцца, няўжо гэта тыя самыя заморкi?..