Винцесь Мудров: Зiмовыя сны (на белорусском языке)

Зiмовымi ранкамi, калi вочы самi сабою заплюшчваюцца, каб ня бачыць сьвятла, якое цэдзiцца з кухнi, адзiнае, што лагодзiць пагляд, гэта малiнавыя блiскi - адбiткi агню ў печы. Блiскi бягуць па цёмнай столi, дрыжаць i мiтусяцца, не раўнуючы як месячнае сьвятло на неспакойнай вадзе i калi доўга глядзець на тое мiгценьне, губляецца адчуваньне часу i асавелая галава анiяк ня можа ўцямiць: што на дварэ - позьнi вечар, ноч, альбо ранiца.

Гэтым разам, аднак, галава была на дзiва сьветлаю й адбiткi агню, што мiтусiлiся на столi, ня толькi не лагодзiлi зрок, але й выклiкалi лёгкае раздражненьне. Раздражнялi, зрэшты, ня толькi блiскi, але i тупы боль у сэрцы, трэск асiнавых дроў, ды шапатлiвыя жаночыя галасы на кухнi: апошнiм часам суседка Андросiха займела звычку завiтваць у хату з цёмнага ранку.

Ён ужо зьбiраўся быў рыпнуць ложкам, даючы зразумець, што прачнуўся, але нечакана перадумаў i, паклаўшы далонь на тое мейсца, дзе бiлася сэрца, наструнiў слых.

- ...У талерку дзьве сталовых лыжкi. Але толькi ў суп. У кашу нельга. Другую лыжку будзе ўлiваць - хай перахрысьцiцца i скажа: - Спрахнi, зельле! Адчапiся, гарэлка праклятая!

- Цi дапаможа? - азвалася на андросiшыны словы Агата.

- Дапаможа. Хай толькi кожны дзень дае... У Халiмонiхi сын быў зусiм сьпiўся. Ужо й на людзей кiдаўся. Дык казала: дала два разы, цяпер нават на Новы год нi кроплi ня выпiў.

Хвiлiну на кухнi было цiха, аж неўзабаве ў печы засiпелi мокрыя дровы й Агата, яшчэ раз уздыхнуўшы, прамовiла:

- Баюся i выпраўляць... Мiнулы раз паехаў, дык сэрца схапiла. I цяпер во на сэрца жалiцца... Кульнецца дзе-небудзь... Сёньня й сон дрэнны сьнiла. А як пайшла вочы прамываць, дык... цi паверыш... вунь той... лысы з газэцiны... нiбыта жывы паглядзеў. У мяне нават усё абарвалася.

Слухаць далей гэтую лухту не было як, таму Яўхiм кашлянуў у жменю й рашуча кульнуўся на левы бок. Старыя спружыны жаласьлiва застагналi, Агата, у сваю чаргу, бразнула засланкаю, а суседка падхапiлася на ногi i голасна, каб было чутна яму, Яўхiму, галёкнула:

- Ну дык зьбiрайцеся. Васька ўжо запраўляцца паехаў.

Праз пару хвiлiн, калi жанкi падалiся на падворак, Яўхiм падняўся з ложка, няроўнай хадой пайшоў да рукамыйнiка. Набраўшы вады ў прыгаршчы, ён па старой завядзёнцы зiрнуў на пажоўклы здымак i маршал - гэта было бачна дарэшты выяўна, - хiтнуў галавой i па-змоўнiцку мiргнуў левым вокам.

Васiлёва малакавозка загула ля весьнiц, калi ўжо зусiм разьвiднела. Пачуўшы надрыўны сыгнал, Яўхiм выйшаў на ганак, нетаропка прывязаў да ручкi валiзы канапляную шворку - цягнуць валiзу трыма пальцамi не выпадала, таму даводзiлася абкручваць вяроўчыну вакол цэўкi рукi i, такiм чынам, можна было несьцi ня толькi аполец сала зь вянком цыбулi, але й цэлага кабана, - i пад неадчэпнае мармытаньне Агаты: "Iдзi ж ты жвавей... на дызель спозьнiшся", рушыў да весьнiц.

У кабiнку залез з дапамогаю Васiля, а перавёўшы дых, прымасьцiў мiж ног валiзу.

- Ды не цягай левай рукой, а то зноў сэрца схопiць... Чуеш?

- Чую! - адмахнуўся ён ад жончыных парадаў i зь нецярплiвасьцю кiўнуў Васiлю.

- Ваду замоўленую адразу ж i аддай. Ды глядзi каб Хведзька ня бачыў... пасьпела сказаць Агата, перад тым як Васiль, навалiўшыся яму на калена, ляпнуў дзьверцаю, нацiснуў на газ i старая, сiлячыся перакрычаць гудзеньне рухавiка, бязгучна заварушыла губамi.

Да станцыi яго, як заўсёды, падкiдваў андросiшын сын Васька, якi шторанку вазiў малако ў Азярышча.

Васька быў хлопцам маўклiвым i дзiкаватым. Меў ужо трыццаць гадоў, але дагэтуль халасьцякаваў, ня пiў гарэлкi, не палiў i з тае нагоды быў празваны Баптыстам. З Васькам можна было даехаць да Азярышча, а то й да самога Вiцебску, куды зрэдзьчасу ганялi малакавозку i не пачуць ад яго анiводнага слова: сядзiць, маўчыць, круцiць руль i панылымi вачамi паглядае на дарогу.

Сама Андросiха тлумачыла сынава маўчаньне i непiтушчасьць тым, што падчас радзiнаў павiтуха цюкнула, па неасьцярожнасьцi, немаўля галоўкаю аб край тапчану й дзiцёнак пасьля таго тры днi не смактаў малака й ня плакаў. Андросiха распавядала пра ўсё гэта не бяз гордасьцi, шкадуючы, што й астатнiх Васiлёвых аднагодкаў, якiя ўсе чыста сьпiлiся, свойчас ня цюкнулi галовамi аб край тапчана.

Праўда, хоць з Васькi Андросава й пасьмейвалiся ды называлi Баптыстам, але ўадначас i паважалi: перш ад усяго за лагодны характар. Баптыст нiкому не адмаўляў у дапамозе, прычым рабiў людзям дабро моўчкi, зь ледзь прыкметнаю ўсьмешкаю на твары. Вось i цяпер, пад'ехаўшы да клюба, ён спынiў машыну, непаропка вылез з кабiны i пайшоў да клюбных дзьвярэй, ля якiх стаялi бляшанкi з кiнастужкай. Бляшанкi тыя трэба было завезьцi ў кiнапракат, здаць па акту й атрымаць наўзамен новы фiльм. Пазiраючы ў люстэрка задняга агляду на Баптыста, якi прытарочваў скрынi да борта малакавозкi, Яўхiм мiжволi згадаў Юрку Раднёнка, зь якiм дабiраўся да Азярышча мiнулым разам. Юрка - Васьчын зьменшчык i горкi п'янюга, - ледзь не штовечару пiячыў у кiнабудцы, але ўсё адно, мацуючы скрынi да борта, уголас мацюкаўся, а потым да самых Балбекаў апавядаў - як яму абрыдла важдацца з гэтымi "кiнамi".